Դիտել Նեմեսիս գործողություն էջի աղբյուրը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.

{{Հայոց ցեղասպանություն}}
'''«Նեմեսիս»''', գործողություն, որի նպատակն էր պատժել [[1915]] թվականի [[Հայոց ցեղասպանություն]]ը կազմակերպող և իրականացնող [[Երիտասարդ Թուրքեր|Երիտթուրք]] ([[Միություն և Առաջադիմություն կուսակցություն]]) պարագլուխներին, [[1918]] թվականի [[Բաքու|Բաքվի]] հայկական ջարդի կազմակերպիչներին և թուրքերի հետ համագործած [[հայ]] դավաճաններին։ Կազմակերպել է [[ՀՅԴ|Հայ Հեղափոխական Դաշնակցությունը]]։ [[Նեմեսիս (դիցաբանություն)|Նեմեսիս]] ({{lang-gr|Νέμεσις}}) է կոչվել [[Հին Հունաստան|հին հունական]] [[Հունական դիցաբանություն|վրեժխնդրության աստվածուհու անունով]]։

== Նախնապատմություն ==
[[Մուդրոսի զինադադար]]ից հետո, 1919 թվականին, գումարվեց Թուրքիայի զինվորական դատարանի նիստ, որտեղ ի բացակայության մահվան դատապարտվեցին [[Հայոց ցեղասպանություն|Հայոց Ցեղասպանության]] գլխավոր կազմակերպիչները։ Մեծ Բրիտանիան նույնպես կալանք սահմանեց Մալթա աքսորված մի քանի անձանց նկատմամբ։

== Գործողության ծրագրում ==
Գործողության կատարման որոշումը կայացվել է [[1919]] թվականին [[Երևան]]ում [[ՀՅԴ|Հայ Հեղափոխական Դաշնակցության]] IX ընդհանուր ժողովում։ Մասնավորապես, որոշում է ընդունվել ի կատար ածել [[երիտթուրք]] (Միություն և Առաջադիմություն կուսակցություն) պարագլուխների նկատմամբ դատավճիռը։ Նշվել է ցեղասպանության հանցագործների 650 անուն, որոնցից առանձնացվել են 41 գլխավոր հանցագործները։ «Նեմեսիս» գործողությունն իրականացնելու համար ստեղծվել են պատասխանատու մարմին (ղեկավար՝ [[ԱՄՆ]]-ում [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի]] ներկայացուցիչ [[Արմեն Գարո]]) և հատուկ Ֆոնդ (ղեկավար՝ [[Ահարոն Սաչագլյան]])։ Գործողության օպերատիվ ղեկավարությունն ու նյութական ապահովումը իրագործում էին [[Շահան Նաթալի]]ն և [[Գրիգոր Մերջանով]]ը.

== Հիմնական գործողություններ ==
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left;"
! Ամսաթիվ !! Սպանված !! Վայր !! Իրագործող !! Նկարագրություն
|-
|[[Դեկտեմբեր]], [[1918]]
|Վլադիմիր Դիմիտրև
|{{դրոշ|Թուրքիա}} [[Կոստանդնուպոլիս]], [[Թուրքիա]]
|[[Արշակ Եզդանյան]]
|Օսմանյան գաղտնի գործակալ, որն աջակցել է հայերի ձերբակալությունների ընթացքում
|-
|[[1920]]
|[[Մուսավաթ]] կուսակցության անդամ '''Ղասիմբեկով''' ու բուլղարացի գործակալ '''Սառաֆով'''
|[[Ազատության հրապարակ (Թբիլիսի)|Երևանսկու հրապարակ]], {{դրոշ|Վրաստան|1918}} [[Թիֆլիս]], [[Վրաստան]]
|[[Արամ Երկանյան]]
|1920 թվականին Թիֆլիսի [[Ազատության հրապարակ (Թբիլիսի)|Երևանսկու հրապարակում]] Արամ Երկանյանը սպանել է [[Մուսավաթ|Մուսավաթ կուսակցության]] անդամ Ղասիմբեկովին։ Նա սպանել է նաև բուլղարացի գործակալ Սաֆարովին։
|-
| [[Մայիսի 31]], [[1920]] 
| [[Պատկեր:Nesib bey Yusifbeyli (Mucadile. Birinci Hisse. Istiqlalin Beshiyi (2006)).JPG|centre|frameless|135x135px]][[Նասիբ Յուսիֆբեյլի]]
| [[Բաքու|Բաքվի ճանապարհ]]
| Անհայտ 
| Սպանվեց [[Հայերի ջարդը Բաքվում, 1918|1918 թվականի Բաքվի հայերի ջարդի]] կազմակերպիչներից մեկը [[Ադրբեջան|Ադրբեջանական հանրապետության]] կրթության ու կրոնական հարցերով նախարար [[Նասիբ Յուսիֆբեյլի]]ն<ref>[https://panarmenian.net/arm/details/64189 Թուրքիան պետք է հաշտվի ոչ միայն Հայոց ցեղասպանության, այլ նաև իր ողջ 700 ամյա պատմության հետ]</ref>։
|-
| [[Հունիսի 19]], [[1920]] 
|[[Պատկեր:Fatali Khan Khoysky.jpg|centre|frameless|135x135px]][[Ֆաթալի խան Խոյսկի]]
|{{դրոշ|Վրաստան|1918}} [[Թիֆլիս]], [[Վրաստան]]
| [[Արամ Երկանյան]]
| [[1920]] թվականի [[հունիսի 19]]-ին [[Արամ Երկանյան]]ը գնդակահարել է [[Ադրբեջան]]ի նախկին վարչապետ Ֆաթալի Խան Խոյսկուն և վիրավորել նրա ընկեր [[Խալիլ բեկ Խասմամեդով]]ին՝ [[Բաքու|Բաքվի]] խորհրդարանի «Մուսսավաթ» կուսակցության հիմնադրին։ [[Արամ Երկանյան]]ի գործակիցը եղել է [[Միսակ Կիրակոսյան]]ը։
|-
| [[Հուլիսի 19]], [[1920]] 
|[[Պատկեր:Hasan bay Agayev.jpg|centre|frameless|138x138px]][[Հասան Բեկ Ագաև]]
| {{դրոշ|Վրաստան|1918}} [[Թիֆլիս]], [[Վրաստան]]
| [[Արամ Երկանյան]]
| Սպանվեց [[Ադրբեջան|Ադրբեջանական հանրապետության]] խորհրդարանի խոսնակի օգնական [[Հասան Բեկ Ագաև]]ը՝ Շուշիի հայերի ջարդի ու Բաքվի հայերի ջարդի հիմնական պատասխանատուներից մեկը։
|-
| [[Մարտի 15]], [[1921]] 
|[[Պատկեր:Mehmet Talat Pasha.jpg|centre|frameless|97x97px]][[Թալեաթ փաշա]] 
|{{դրոշ|Գերմանիա}} [[Բեռլին]], [[Գերմանիա]] 
|[[Պատկեր:Soghomon Tehlirian 1921.jpg|centre|frameless|135x135px]][[Սողոմոն Թեհլերյան]] 
| [[1921]] թվականի [[մարտի 15]]-ին [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ը [[Բեռլին]]ում սպանել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] երբեմնի ներքին գործերի նախարար և մեծ վեզիր, Հայոց Ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչ [[Թալեաթ փաշա|Թալեաթին]]։ [[1921]] թվականի հունիսին [[Բեռլին]]ում կայացել է [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ի դատավարությունը, և դատարանը արդարացրել է նրան։
|-
| [[Հուլիսի 18]], [[1921]] 
|[[Պատկեր:Behbud xan Cavanşir.jpg|centre|frameless|128x128px]][[Բեհբուդ խան Ջավանշիր]]
| {{դրոշ|Թուրքիա}} [[Կոստանդնուպոլիս]], [[Թուրքիա]]
|[[Պատկեր:Misak Torlakian 2.jpg|centre|frameless|120x120px]][[Միսաք Թորլաքյան]]
| [[1921]] թվականի [[հուլիսի 18]]-ին [[Միսակ Թոռլակյան]]ը [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսում]] սպանել է [[Ադրբեջան]]ի ներքին գործերի նախկին նախարար Բեհբութ Ջիվանշիր Խանին։ Թոռլակյանի գործակիցներն էին [[Երվանդ Ֆունդուկյան]]ն ու [[Հարություն Հարությունյան]]ը։ Անգլիական Ռազմական Դատարանը դատել է Թոռլակյանին և արդարացրել՝ որպես անմեղսունակ։
|-
| [[Դեկտեմբերի 5]], [[1921]] 
|[[Պատկեր:Said Halim.jpg|centre|frameless|120x120px]][[Սայիդ Հալիմ փաշա]]
|{{դրոշ|Իտալիա}} [[Հռոմ]], [[Իտալիա]] 
|[[Պատկեր:Arshavir Shirakian.jpg|centre|frameless|97x97px]] [[Արշավիր Շիրակյան]] 
| [[1921]] թվականի [[դեկտեմբերի 5]]-ին [[Արշավիր Շիրակյան]]ը [[Հռոմ]]ում սպանել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] երբեմնի մեծ վեզիր Սայիդ Հալիմին։ 
|-
| [[Ապրիլի 17]], [[1922]] 
|[[Պատկեր:PTMnDZ3tTCA8LXHXJwteYQ r.jpg|119x119փքս|կենտրոն|frameless]][[Ջեմալ Ազմի]]
| {{դրոշ|Գերմանիա}} [[Բեռլին]], [[Գերմանիա]] 
| [[Պատկեր:Arshavir Shirakian.jpg|centre|frameless|97x97px]][[Արշավիր Շիրակյան]], [[Արամ Երկանյան]]
| [[1922]] թվականի [[ապրիլի 17]]-ին [[Արշավիր Շիրակյան]]ն ու [[Արամ Երկանյան]]ը [[Բեռլին]]ում վերացրել են [[Տրապիզոնի վիլայեթ]]ի նախկին նահանգապետ Ջեմալ Ազմիին (հրամայել էր [[Տրապիզոն]]ում 15․000 հայ երեխաների ծովում խեղդել)<ref group= "Ն">[[1919]] թվականի թուրքական դատարանի մեղադրականում նշված է. «Կա Տրապիզոնի նախկին երեսփոխան Հաֆիզ Մահմեդ-Բեյի ցուցմունքը, կապված Սև ծովում հայերին ջրախեղդ անելուն, երբ մանրամասները հայտնում են Թալեաթին, նա ոչինչ չի ձեռնարկում գեներալ-նահանգապետ Ջեմալ Ազմիի դեմ, որը և մեծացնում է Թալեաթի հանցանքը»</ref>։
|-
| [[Ապրիլի 17]], [[1922]] 
|[[Պատկեր:Bahaeddin Shakir.png|centre|frameless|137x137px]][[Բեհաեդդին Շաքիր]]
| {{դրոշ|Գերմանիա}} [[Բեռլին]], [[Գերմանիա]] 
| [[Պատկեր:Arshavir Shirakian.jpg|centre|frameless|97x97px]][[Արշավիր Շիրակյան]], [[Արամ Երկանյան]]
| [[1922]] թվականի [[ապրիլի 17]]-ին [[Արշավիր Շիրակյան]]ն ու [[Արամ Երկանյան]]ը [[Բեռլին]]ում վերացրել են «[[Թեշքիլաթ-ը մահսուսե]]» կազմակերպության հիմնադիր [[Բեհաեդդին Շաքիր]]ին (սպանվել է նաև նրա թիկնապահներից մեկը)։
|-
| [[Հուլիսի 22]], [[1922]] 
|[[Պատկեր:Ahmed Djemal portrait Project Gutenberg eText 10338.png|centre|frameless|132x132px]][[Ջեմալ փաշա]]
| {{դրոշ|Վրաստան|1951}}[[Թիֆլիս]], [[Վրաստան]]
| [[Պետրոս Տեր-Պողոսյան]], [[Արտաշես Գևորգյան]], [[Ստեփան Ծաղիկյան]] և [[Զարեհ Մելիք-Շահնազարյանց]]
| [[1922]] թվականի [[հուլիսի 22]]-ին [[Թիֆլիս]]ում [[Պետրոս Տեր-Պողոսյան]]ը և [[Արտաշես Գևորգյան]]ը սպանել են [[Թուրքիա]]յի ռազմածովային ուժերի նախկին նախարար [[Ջեմալ փաշա|Ջեմալին]], որին դաժանության համար «մսագործ» էին անվանում։»<ref>Cleveland, William: ''A History of the Modern Middle East''. Boulder: Westview Press, 2004. «World War I and the End of the Ottoman Order», 146-167. {{ref-en}}</ref> Այդ գործողությանը մասնակցել են նաև [[Ստեփան Ծաղիկյան]]ը և [[Զարեհ Մելիք-Շահնազարյանց]]ը։
|}

== Դավաճանների սպանություն ==
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left;"
! Ամսաթիվ !! Սպանված !! Վայր !! Իրագործող !! Նկարագրություն
|-
| [[1920]] 
| [[Հարություն Մկրտչյան (դավաճան)|Հարություն Մկրտչյան]] 
| [[Կոստանդնուպոլիս]]
| [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]
| [[1920]] թվականին [[Սողոմոն Թեհլիրյան]]ը սպանել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսում]] Օսմանյան կայսրության գաղտնի ոստիկանության քաղաքական ղեկավար Հարություն Մկրտչյանին։
|-
| [[Մարտի 27]], [[1920]] 
| [[Վահե Եսայան|Վահե Իհսան (Եսայան)]] 
| [[Կոստանդնուպոլիս]]
| [[Արշավիր Շիրակյան]]
| [[1920]] թվականի [[մարտի 27]]-ին [[Արշավիր Շիրակյան]]ը գնդակահարել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսում]] Վահե Իհսանին (Եսայան)։ Իհսանը թուրքերի համար կազմել էր [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] հայ մտավորականների ցուցակ, ովքեր սպանվեցին [[1915]] թվականին։
|-
| [[1920]] 
| [[Արշավիր (Արթուր) Յասյան]] 
|[[Սիրիա]]<ref name=":0">{{Cite book|title=Մեծ Եղեռնի Առաջին Վաւերագրողը. Շաւարշ Միսաքեան|last=Փամպուքեան|first=Երուանդ|publisher=|year=2017|isbn=|location=Անթիլիաս, Լիբանան|pages=}}</ref>
| [[Արշակ Եզդանյան]]{{Փաստ}}
| Հայտնի է «Սեւհակեան», «monsieur Շարլ» ծածկանուններով<ref name=":0" />։[[1914]] թվականին [[Հնչակյան կուսակցություն]]ը կազմակերպել էր ընդհանուր համագումար [[Ռումինիա]]յում, Թալեաթին մահափորձ կազմակերպելու համար։ Արշավիր (Արթուր) Յասյանը դավաճանել է [[հայեր]]ին, ինչի արդյունքում մահափորձը կասեցվել է, իսկ [[Հնչակյան կուսակցություն|Հնչակյան կուսակցության]] 21 անդամներ ենթարկվել մահապատժի։ Գնդակահարվել է [[Արշակ Եզդանյան]]ի կողմից 1920 թվականին Կոնստանդնուպոլսում։
|-
|[[1920]]
|Հմայակ Արամեանց
|[[Կոստանդնուպոլիս]]
|[[Արշակ Եզդանյան]]
|Թուրք պետութեան գործակից։ Իր տրամադրած տեղեկությունների արդյունքում կախաղան են բարձրացել հնչակյան կուսակցության անդամներ, ովքեր նախատեսում էին Թալեաթ փաշայի մահափորձ<ref name=":0" />։
|-
|Անհայտ
|Փոլիս Կարապետ<ref name=":0" />
|[[Կոստանդնուպոլիս]]
|Անհայտ
|
|-
|Անհայտ
|Զեյթունցի Կարապետ
|[[Սիրիա]]<ref name=":0" />
|Անհայտ
|
|}

== Չկայացած դատավճիռներ ==
Դատավճռի ցուցակում էին նաև Օսմանյան կայսրության նախկին ռազմական նախարար [[Էնվեր փաշա|Էնվերը]] և «[[Միություն և Առաջադիմություն կուսակցության]]» կոմիտեի գերագույն քարտուղար Նազիմը։ Նրանց հետապնդում էին, բայց մահապատիժը չիրականացավ։

* Էնվերը [[Գերմանիա]]յից [[Բաքու|Բաքվով]] անցել էր [[Միջին Ասիա]]։ Այստեղ նա ղեկավարել է հակախորհրդային բասմաչական շարժումը։ [[1922]] թվականին կարմիր բանակի [[հայ]]ազգի հրամանատար [[Հակոբ Մելքումով]]ը գնդակահարել է Էնվերին [[Տաջիկստան]]ում։
* Նազիմը վերադարձավ [[Թուրքիա]], որտեղ կարճ ժամանակ անց [[Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրք|Քեմալ Աթաթուրքի]] դեմ մահափորձի համար մահապատժի ենթարկվեց։

== Գործողության մասնակիցներ ==
<gallery mode="packed" heights="180">
Պատկեր:Pastermajian-Karekin.JPG|[[Արմեն Գարո]] (Գարեգին Պաստերմաջյան, [[1872]]-[[1923]])
Պատկեր:Shahan natalie.jpg|[[Շահան Նաթալի]] ([[1884]]-[[1983]])
Պատկեր:Misak Torlakian 2.jpg|[[Միսաք Թորլաքյան]] ([[1894]]-[[1968]])
Arshavir Shirakyan.JPG|[[Արշավիր Շիրակյան]] ([[1902]]-[[1973]])

|[[Ստեփան Ծաղիկյան]] ([[1886]]-?)
Պատկեր:Soghomon Tehlirian 1921.jpg|[[Սողոմոն Թեհլերյան]] ([[1897]]-[[1960]])
</gallery>

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

== Նշումներ ==
{{Ծանցանկ|group=Ն}}

== Գրականություն ==
* Ազվին «[[Ջեմալ փաշա]]յի սպանությունը», [[Մոսկվա]]–Երևան, 1991, 92 էջ։
* Աշոտ Արծրունի «Ճեմալ փաշայի ահաբեկումը», «[[Հայրենիք (ամսագիր)|Հայրենիք» ամսագիր]], 1960, թիւ 5, էջ 98–99:
* Աւօ «[[Միսաք Թորլաքեան]]», «Յեղափոխական ալպոմ», հատ. 8, [[Թեհրան]], 1970, էջ 7-109։
* [[Արամ Երկանյան|Երկանեան Արամ]] «Այսպես սպաննեցինք», [[Լոս Անջելես|Լոս Անջելոս]], 1949, 87 էջ։
* [[Արամ Երկանյան|Երկանեան Արամ]] «Գիրք մատուցման եւ հատուցման», [[Բոստոն|Պոսթըն]], 1949, 160 էջ, Պէյրութ, 1954, 104 էջ։
* Երկանեան Արամ «Վրէժագիրք (Պերլինի աքթին 60–ամեակին առթիւ), [[Պէյրութ]], 1982, 110 էջ։
* [[Սողոմոն Թեհլիրյան|Թեհլերյան Սողոմոն]] «Վերյիշումներ», գրի առաւ Վ. Մինախորյան, [[Գահիրէ]], 1953, 1956, 474 էջ, Երևան, 1993, 288 էջ, 2008։
* Թեհլիրեան արդարահատոյցը, Պէյրութ, 1981, 422 էջ։
* [[Միսաք Թորլաքյան|Թոռլաքեան Միսաք]] «Օրերուս հետ», Պոսթըն, 1953, 568 էջ, Պէյրութ, 1963, Թեհրան, 1982, 588 էջ, Պէյրութ, 2001, 624 էջ։
* [[Արարատ Հակոբյան|Հակոբյան Արարատ]] «[[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|ՀՅԴ]] 9–րդ ընդհանուր ժողովը», [[Երևան]], 1994, 45 էջ։
* [[Գրիգոր Մերջանով|Մերճանօֆ Գրիգոր]] «Իմ կտակը», Պէյրութ, 1972, 108 էջ։
* Մերճանօֆ Գրիգոր «Քանի մը յուշեր եւ պատասխան Արշաւիր Շիրակեանի», [[Փարիզ]], 1957, 29 էջ։
* [[Միսաք Թորլաքյան|Միսաք Թոռլաքյան]]ի դատավարությունը, խմբ. Վ. Եղիայան, Ա. Արաբյան, 2008, 248 էջ։
* Միքայել Այվազյան «Ովքեր են սպանել [[Ջեմալ փաշա]]յին», 2016, 136 էջ։
* [[Շահան Նաթալի|Նաթալի Շահան]] «Վրէժի աւետարան», գիրք Ա. (1916–1917 թթ.), Նիւ Եորք, 1918, 39 էջ։
* [[Շահան Նաթալի|Նաթալի Շահան]] «Վրէժի աւետարան», գիրք Բ. (1916–1917 թթ.), Նիւ Եորք, 1918, 46 էջ։
* [[Արշավիր Շիրակյան|Շիրակեան Արշաւիր]] «Կտակն էր նահատակներուն», Պէյրութ, 1965, 344 էջ, Թեհրան, 1982, 344 էջ, Պէյրութ, 1986, 2010, 367 էջ, Երևան, 1991, 368 էջ։
* [[Սողոմոն Թեհլիրյան|Սողոմոն Թեհլերյան]]ի դատավարությունը (սղագրական նյութեր), [[Վենետիկ]], 1921, Երևան, 1990, 224 էջ, 2008։
* Քիւրքճեան Յարութիւն «Հայկական ցեղասպանութեան արդարահատոյցը», [[Փարիզ]], 1981։
* [[Շահան Նաթալի]], (2002) [1928]. ''The Turks and Us''. Nagorno-Karabakh: Punik Publishing.
* [[Արշավիր Շիրակյան]], (1976). ''The Legacy''. Sonia Shiragian. Boston, Massachusetts: Hairenik Press. LCC 76-49796.
* Ավաքիան Լինդի, (1989). ''The Cross and the Crescent''. USC Press. ISBN 0-943247-06-3.
* Դեորգի Ջեքուս, (1990). ''Resistance & Revenge''. Transaction Publishers. ISBN 0-88738-338-6.
* Էդվարդ Ալեքսանդր, (2000). ''A Crime of Vengeance''. Backinprint.com. ISBN 0-595-08885-6.
* Եղիայան Վարդգես, (2006). ''The Case of Soghomon Tehlirian''. Center for Armenian Remembrance. ISBN 0-9777153-1-0.
* Եղիայան Վարդգես, (2006). ''The Case of Misak Torlakian''. Center for Armenian Remembrance. ISBN 0-9777153-0-2.
* Jacques Derogy, Resistance and Revenge: The Armenian Assassination of Turkish Leaders Responsible for the 1915 Massacres and Deportations, Trans. A. M. Barret, Tansaction Publishers 1990, p. xiv
* Houshamadian of Armenian Revolutionary Federation (ARF) Dashnaktsutiun Album - Atlas Volume 2, Jacob Manjikian Editor, Next Day Color Printing Inc. (2000), p.&nbsp;214
* Jacques Derogy, Resistance and Revenge, p.&nbsp;61
* Lindy V. Avakian, The Cross and the Crescent, Golden West Publishers Unlimited 1998, pp.&nbsp;114–115
* Jacques Derogy, Resistance and Revenge, pp.&nbsp;84–85
* Ibid., pp.&nbsp;117–119
* Arshavir Shiragian, The Legacy memoirs of an Armenian Patriot, Hairenik Press 1976, p.&nbsp;108
* Ibid., pp.&nbsp;176–177
* Jacques Derogy, Resistance and Revenge, pp.&nbsp;171–173
* Zaven Der Yeghiayan, My Patriarchal Memories Trans. Ared Misirliyan, Mayreni Publishing 2002, p.&nbsp;273
* Lindy V. Avakian, The Cross and the Crescent, Golden West Publishers Unlimited 1998, p.&nbsp;60
* Vahan Minakhorian. Verhisumner, Hoosaber, Cairo 1956 p.&nbsp;204-206
* Arshavir Shiragian, The Legacy memoirs of an Armenian Patriot, Hairenik Press 1976, pp.&nbsp;46–48
* Ibid., P. 46
* Zaven Der Yeghiayan, My Patriarchal Memories, pp.&nbsp;58–59
* Houshamadian of Armenian Revolutionary Federation ..., p.&nbsp;215
* Lindy V. Avakian, The Cross and the Crescent, Golden West Publishers Unlimited 1998, pp.&nbsp;246–247
* Arshavir Shiragian, The Legacy memoirs of an Armenian Patriot, Hairenik Press 1976, p. ix
* Bio provided by Ms. Graciela Kevorkian
* Երկանեան Արամ, Գիրք մատուցման եւ հատուցման, Պոսթըն, 1949, 160 էջ, [[Պէյրութ]], 1954, 104 էջ։
* [[Արամ Երկանյան|Երկանեան Արամ]], Վրէժագիրք ([[Պերլին]]ի աքթին 60–ամեակին առթիւ), Պէյրութ, 1982, 110 էջ։
* [[Սողոմոն Թեհլիրյան|Թեհլերյան Սողոմոն]], Վերյիշումներ, գրի առաւ Վ. Մինախորյան, Գահիրէ, 1953, 1956, Երևան, 1993, 288 էջ, 2008։
* [[Միսաք Թորլաքյան|Թոռլաքեան Միսաք]], Օրերուս հետ, Պոսթըն, 1953, [[Թեհրան]], 1982, 588 էջ, [[Պէյրութ]], 1963, 2001, 624 էջ։
* [[Գրիգոր Մերջանով|Մերճանօֆ Գրիգոր]], Իմ կտակը, [[Պէյրութ]], 1972, 108 էջ։
* Մերճանօֆ Գրիգոր, Քանի մը յուշեր եւ պատասխան [[Արշաւիր Շիրակեան]]ի, [[Փարիզ]], 1957, 29 էջ։
* [[Միսաք Թորլաքյան|Միսաք Թոռլաքյան]]ի դատավարությունը, խմբ. Վ. Եղիայան, Ա. Արաբյան, 2008, 248 էջ։
* Միքայել Այվազյան, Ովքեր են սպանել [[Ջեմալ փաշա]]յին, 2016, 136 էջ։
* [[Արշավիր Շիրակյան|Շիրակեան Արշաւիր]], Կտակն էր նահատակներուն, [[Պէյրութ]], 1965, 1986, 2010, [[Թեհրան]], 1982, Երևան, 1991։ [[Սողոմոն Թեհլիրյան|Սողոմոն Թեհլերյան]]ի դատավարությունը (սղագրական նյութեր), [[Վենետիկ]], 1921, [[Երևան]], 1990, 2008։

== Արտաքին հղումներ ==
* [https://operationnemesis.com/condemned.html Գնդակահարված հանցագործները operationnemesis.com կայքում] {{ref-en}}
* [https://operationnemesis.com/avengers.html Դատավճիռը իրագործողները operationnemesis.com կայքում] {{ref-en}}
* [https://operationnemesis.com/ «Նեմեսիս» գործողությանը նվիրված կայք] {{ref-en}}
* «Նեմեսիս» գործողություն. Սողոմոն Թեհլերյան» Երևան, 2015 (տպագրվել է Հայաստանի մշակույթի նախարարության աջակցությամբ)
{{Վիքիպահեստ երկար|}}{{Հայ ազատագրական շարժում}}
{{Մեծ Եղեռն}}
{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}

[[Կատեգորիա:Նեմեսիս գործողություն| ]]
[[Կատեգորիա:Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն]]
[[Կատեգորիա:Հայոց ցեղասպանություն]]
[[Կատեգորիա:Հայկական դիմադրություն]]
[[Կատեգորիա:Հայ ազատագրական շարժում]]
[[Կատեգորիա:Թուրքիայի պատմություն]]
[[Կատեգորիա:1920-ականներ]]
[[Կատեգորիա:Հայտնիների սպանություններ]]
[[Կատեգորիա:Օսմանյան կայսրության պատմություն]]

Այս էջում օգտագործված կաղապարները.

Կաղապար:Ambox (խմբագրել)
Կաղապար:Ambox/core (խմբագրել)
Կաղապար:Category handler (խմբագրել)
Կաղապար:Cite book (խմբագրել)
Կաղապար:Fix (խմբագրել)
Կաղապար:Fix/category (խմբագրել)
Կաղապար:InterProject (խմբագրել)
Կաղապար:Lang-gr (խմբագրել)
Կաղապար:Main other (խմբագրել)
Կաղապար:Navbar (խմբագրել)
Կաղապար:Navbox (խմբագրել)
Կաղապար:Ref-en (խմբագրել)
Կաղապար:Ref-info (խմբագրել)
Կաղապար:Ref-lang (խմբագրել)
Կաղապար:Wikidata (դիտել ելատեքստը) (պաշտպանված է)
Կաղապար:· (դիտել ելատեքստը) (պաշտպանված է)
Կաղապար:Դրոշ (խմբագրել)
Կաղապար:Դրոշավորում/flagicon (խմբագրել)
Կաղապար:Դրոշավորում/Գերմանիա (խմբագրել)
Կաղապար:Դրոշավորում/Թուրքիա (խմբագրել)
Կաղապար:Դրոշավորում/Իտալիա (խմբագրել)
Կաղապար:Դրոշավորում/Հայաստան (խմբագրել)
Կաղապար:Դրոշավորում/Վրաստան (խմբագրել)
Կաղապար:Ծանցանկ (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Կաղապար:Ծանցանկ/styles.css (խմբագրել)
Կաղապար:Հայ ազատագրական շարժում (խմբագրել)
Կաղապար:Հայոց ցեղասպանություն (խմբագրել)
Կաղապար:Հիմնական գույն (դիտել ելատեքստը) (պաշտպանված է)
Կաղապար:Հղում-լեզու (խմբագրել)
Կաղապար:Մեծ Եղեռն (խմբագրել)
Կաղապար:Նավարկման աղյուսակ (խմբագրել)
Կաղապար:Վիքիպահեստ երկար (խմբագրել)
Կաղապար:Փաստ (խմբագրել)
Կաղապար:Օրվա հոդված նախագծի մասնակից (խմբագրել)
Կաղապար:• (դիտել ելատեքստը) (պաշտպանված է)
Մոդուլ:Arguments (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Category handler (խմբագրել)
Մոդուլ:Check for unknown parameters (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1 (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Citation/CS1/COinS (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/Configuration (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/Date validation (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/Identifiers (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/Utilities (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/Whitelist (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/styles.css (խմբագրել)
Մոդուլ:Languages (խմբագրել)
Մոդուլ:Languages/data (խմբագրել)
Մոդուլ:Namespace detect (խմբագրել)
Մոդուլ:Namespace detect/config (խմբագրել)
Մոդուլ:Namespace detect/data (խմբագրել)
Մոդուլ:Navbar (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Navbox (խմբագրել)
Մոդուլ:Sources (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Sources-utils (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Unsubst (խմբագրել)
Մոդուլ:Wikidata (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Wikidata/config (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:WikidataSelectors (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Yesno (խմբագրել)

Վերադարձ դեպի Նեմեսիս գործողություն։

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Նեմեսիս_գործողություն» էջից