Դիտել Հորդանան էջի աղբյուրը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.
{{Այլ|Հորդանան (այլ կիրառումներ)}}
{{Երկրի Ինֆո |conventional_long_name = Հորդանանի Հաշիմյան Թագավորություն
|native_name = {{Lang|AR|اَلمَمْلَكَة اَلأُرْدُنِيَّة اَلهَاشِمِيَّة<BR />''Ալ-Մամլակահ Ալ-Ուրդանիյահ Ալ-Հաշիմիյահ''}}
|common_name = Հորդանան
|image_flag = Flag of Jordan.svg
|image_coat = Coat of Arms of Jordan.svg
|image_map = Jordan_(orthographic_projection).svg
|national_anthem = {{lang|ar|عاش المليك}}{{Spaces|2}}<br />''Հորդանանի Թագավորական հիմնը''<br />{{Spaces|2}}<small>("Աս-սալամ ալ-մալակի ալ-ուրդոնի"){{Smallsup|1}}<br />''Երկար ապրի թագավորը''</small> [[Պատկեր:National anthem of Jordan instrumental.ogg]]
|national_motto = [[Արաբերեն]]։ الله، الوطن، المليك <br />Ալլահ, Ալ-Վատան, Ալ-Մալեկ<br />"Աստված, Հայրենիք, Թագավոր"<ref>Տեմպերմեն, Ջերոն (2010 թվական) [https://books.google.am/books?id=Khag6tbsIn4C&pg=PA87 «Պետական-Կրոն Հարաբերություններ և մարդկային իրավունքների։ Դեպի իրավունքի Կրոնական Չեզոք կառավարման»:] BRILL: էջ 87-. ISBN 90-04-18148-2:</ref>
|official_languages = [[Արաբերեն]]<ref>[http://www.ethnologue.com/country/jo «Էթնոլոգիական հաշվետվություն Հորդանանից»:] Ethnologue.com: Վերցված՝ 26 Հուլիս, 2012։</ref>
|languages_type=Պետական լեզու(ներ)
|regional_languages=[[Անգլերեն]], [[Ֆրանսերեն]], [[Հայերեն]], [[Պարսկերեն]]
|demonym = Հորդանանցի
|capital = [[Ամման]]
|latd=31 |latm=57 |latNS=N |longd=35 |longm=56 |longEW=E
|government_type = [[Սահմանադրական միապետություն]]
|leader_title1 = [[Հորդանանի թագավորների ցանկ|Թագավոր]]
|leader_name1 = [[Աբդալլահ II]]
|leader_title2 = [[Հորդանանի վարչապետ|Վարչապետ]]
|leader_name2 = [[Բիշր Խասաունե]]
|sovereignty_type = [[Անկախություն]]
|established_event1 = [[Մեծ Բրիտանիա|Բրիտանական]] մանդատի ավարտ
|established_date1 = <br />մայիսի 25 1946
|area = 89,342
|areami² = 35,637 
|area_rank = 112-րդ
|area_magnitude =
|area_highest point = Ում Դամի լեռ (1,855 մ)
|area_lowest point = Մեռյալ ծով (−446 մ)
|percent_water = 0.8
|population_estimate = 6,407,085<ref>[http://www.dos.gov.jo/dos_home_e/main/index.htm Հորդանան վարչության վիճակագրության, 11/2014]</ref>
|population_estimate_year = հուլիս 2010
|population_estimate_rank = 106-րդ
|population_census = 5,611,202
|population_census_year = հուլիս 2004
|population_density = 68.4
|population_densitymi² = 138.8 
|population_density_rank = 133-րդ
|GDP_PPP_year = 2010
|GDP_PPP = $34.528 միլիարդ
|GDP_PPP_rank =
|GDP_PPP_per_capita = $5,956
|GDP_PPP_per_capita_rank =
|GDP_nominal = $27.527 միլիարդ<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=32&pr.y=11&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=439&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= «Հորդանան»:] Արժույթի միջազգային հիմնադրամ։ Վերցված՝ 19 Ապրիլ 2012.</ref>
|GDP_nominal_year = 2010
|GDP_nominal_per_capita = $4,499 
|HDI_year = 2010
|HDI = {{աճ}} 0.681<ref>[http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf «2014 Մարդկային զարգացման զեկույց ամփոփագիր»:] Միավորված ազգերի զարգացման ծրագիր։ 2014 թ. 21-25: Վերցված է 27 Հուլիս 2014։
Անցնել, մինչև ^</ref>
|HDI_rank = 82-րդ
|HDI_category = <span style="color:#090;">բարձր
|Gini = 38.8<ref>[http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ «Ջինի ցուցանիշ»:] Համաշխարհային բանկ. Վերցված՝ 17 հունվար 2013 թ.:</ref>
|Gini_year = 2002–03
|Gini_category = <span style="color:#fc0;">միջին
|currency = [[Հորդանանյան դինար]]
|currency_code = JOD
|time_zone = +2<ref>[http://www.petra.gov.jo/Public_News/Nws_NewsDetails.aspx?lang=2&site_id=1&NewsID=134060&Type=P «Հորդանան Ժամային գոտի»:] Հորդանան։ Վերցված՝ 18 Դեկտեմբեր 2012։</ref>
|utc_offset = +2
|time_zone_DST = +3
|utc_offset_DST = +3
|drives_on = Աջ
|cctld = [[.jo]], [[الاردن.]]
|calling_code = 962
|ISO_3166-1_alpha2 = JO
|ISO_3166-1_alpha3 = JOR
|ISO_3166-1_numeric = 400
|sport_code = JOR
|vehicle_code = JOR
}}

'''Հորդանան'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=51}}</ref><ref>[https://archive.today/20121212051134/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+jo0004) «Հորդանան»:] Կոնգրեսի գրադարան, Հորդանան. Արխիվացված օրիգինալից։ Վերցված՝ 24 Դեկտեմբերի 2014։</ref>''' '''(մինչև 1950 թվականը՝ '''Անդրհորդանան''')''' '''(ՄՀԱ՝ {{ՄՀԱ|/ˈdʒɔrdən/;}} [[Արաբերեն]]՝ <span dir="rtl" lang="ar">الأردن {{Անգլ|Jordan}}) պաշտոնական անվանում '''Հորդանանի Հաշիմյան Թագավորություն''' ([[Արաբերեն]] <span lang="ar">لمملكة الأردنية الهاشمية {{Անգլ| Hashemite Kingdom of Jordan}}‎), արաբական թագավորություն [[Առաջավոր Ասիա]]յում՝ [[Հորդանան (գետ)|Հորդանան գետի]] ափին։ Հարավում սահմանակից է [[Սաուդյան Արաբիա]]յին, հարավ-արևելքում՝ [[Իրաք]]ին, հյուսիս-արևելքում՝ [[Սիրիա]]յին, արևմուտքում՝ [[Իսրայել]]ին և [[Պաղեստինի Պետություն|Պաղեստինի Պետությանը]]։ Հորդանանի թագավորությունը սահմանադրական միապետություն է, որի կառավարության նստավայրը մայրաքաղաք Ամման է։

== Պատմություն ==
Նեոլիտի դարաշրջանում (մ.թ.ա 8500-4500 թվականներ) սկսում է զարգանալ գյուղական տնտեսությունը։ Աին Գիազալլի շրջանում Ամմանի հյուսիսում գիպսե արձանիկներ են հայտնաբերվել։
Էնեոլիթյան կամ պզնձե դարաշրջանում (մ.թ.ա. 4500-3200 թվականներ) Փայնայում սկսեցին հալեցնել պղինձը, հայտնաբերվել են ֆրեսկաներ այդ ժամանակաշրջանի Տելալատ Ալ-Գխասուլ գյուղում։

== Աշխարհագրություն ==
=== Կլիմա ===
Հորդանանում գերիշխում է միջերկրածովային կլիման։ Ամռանը ջերմաստիճանը 30&nbsp;°C (86&nbsp;°F) և համեմատաբար զով է, ձմռանը՝ 13&nbsp;°C (55&nbsp;°F)։ Հյուսիսում նոյեմբերից մարտ ամիսներին անձրևներ են տեղում։ Կարմիր և Մեռյալ ծովերում ջրի ջերմաստճիանը +21&nbsp;°C ցածր չի լինում։ Միաժամանակ երկրի կենտրոնական հատվածներում գիշերները զով եղանակ է<ref>[http://news.bbc.co.uk/weather/hi/country_guides/newsid_9384000/9384028.stm «Եղանակը հորդանանում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117191747/http://news.bbc.co.uk/weather/hi/country_guides/newsid_9384000/9384028.stm |date=2013-01-17 }} ԲիԲիՍի Վերցաված 21 Հունվար 2013։</ref>։

== Քաղաքականություն և կառավարություն ==
Հորդանանը [[դուալիստական միապետություն]] է, որն ամրագրված է Սահմանադրությամբ, որն ընդունվել է 1952 թվականի հունվարի 8-ին։ Բացառիկ ուժը կենտրոնացած է թագավորի և նրա նախարարների խորհրդի ձեռքում։ Թագավորը ստորագրում է բոլոր օրենքները, նրա վետոյի իրավունքը կարող է հաղթահարվել Ազգային ժողովի երկու պալատների ձայների երկու երրորդով։ Նա իր հրամանագրերով նշանակում է բոլոր դատավորներին, հաստատում է Սահմանադրության փոփոխությունները, հայտարարում է պատերազմ և հրամայում է զինված ուժերին։

Նախարարների խորհուրդը, որը վարում է վարչապետը, նշանակվում է թագավորի կողմից, որը վարչապետի խնդրանքով կարող է հեռացնել առանձին նախարարներ։

Սահմանադրությունը նախատեսում է երեք տեսակի դատարաններ ՝ քաղաքացիական, կրոնական և հատուկ։ Վարչականորեն Հորդանանը բաժանված է 12 նահանգների, որոնց կառավարիչները նշանակվում են թագավորի կողմից։ Դրանք խորհրդի բոլոր գերատեսչությունների և իրենց կողմից վստահված տարածքներում զարգացման ծրագրերի միակ ղեկավարներն են։

Թագավորական զինված ուժերը նույնպես թագավորի վերահսկողության տակ են։

=== Իրավունք ===
Հորդանանի իրավական համակարգը գործում է [[Շարիաթ|Շարիաթ օրենքով]] նաև [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան]]-[[Եգիպտոս|Եգիպտական]] օրենքներով։ Նաև ազդել ցեղային ավանդույթները<ref name=":1">Հուսեյնի, Ռանա։ [http://www.freedomhouse.org/sites/default/files/inline_images/Jordan.pdf «Հորդանան»:] Կանանց իրավունքները Մերձավոր Արևելքում և Հյուսիսային Աֆրիկայում։ առաջադիմություն պայմաններում դիմադրության։ Ֆրիդոմ Հաուս։ էջ 3. Ստացված 5 Մարտի 2013։</ref>։

Հորդանանն ունի Շարիաթի դատարաններ և քաղաքացիական դատարաններ։ Ամենաբարձր դատարանը վճռաբեկ դատարանն է, որին հաջորդում է վերաքննիչ դատարանը<ref name=":1" />։ Քաղաքացիական դատարաններն ունեն իրավասություն քրեական և քաղաքացիական գործերով, իսկ շարիաթի դատարանները գործում են ամուսնության, ամուսնալուծության, և ժառանգության հարցերով<ref name=":1" />։ Շարիաթի դատարաններում, երկու կանանց վկայությունը հավասար է մեկ մարդու վկայության<ref>[http://www.unicef.org/gender/files/Jordan-Gender-Eqaulity-Profile-2011.pdf «Գենդերաին հավասարության հարցեր հորդանանում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170620190921/https://www.unicef.org/gender/files/Jordan-Gender-Eqaulity-Profile-2011.pdf |date=2017-06-20 }} ՅՈՒՆԻՍԵՖ Վերցված՝ 9 Դեկտեմբերի 2014՝</ref>։

Հորդանանում սահմանադրությունը ընդունվել է 1952 թվականի հունվարի 11-ին և արդեն փոփոխվել է բազմաթիվ անգամներ։ Դատարանները բաժանվում են երեք կատեգորիաների քաղաքացիական, կրոնական և հատուկ։ Քաղաքացիական դատարանները զբաղվում են քաղաքացիական և քրեական գործերով, քաղաքացիական դատարանները ներառում դատավոր դատարաններ, առաջին ատյանի դատարանները, վերաքննիչ դատարաններ, բարձր Վարչական դատարանների և Գերագույն դատարան։

=== Վարչական բաժանում ===
{{Հիմնական հոդված|Հորդանանի վարչական բաժանում}}Հորդանանը բաժանվում է 12 մուհաֆազաների (մարզերի)<ref>[http://formin.finland.fi/Public/default.aspx?nodeid=17912&contentlan=1&culture=fi-FI «Հորդանաի քաղաքական համակարգ»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120117152535/http://formin.finland.fi/Public/default.aspx?nodeid=17912&contentlan=1&culture=fi-FI |date=2012-01-17 }} Վերցված՝ 15 Դեկտեմբերի 2014։</ref>։ Բոլորը, բացի Բալքայից, ունեն նույնանուն վարչական կենտրոններ<ref>[http://www.geonames.org/JO/administrative-division-jordan.html «Հորդանանի վարչական բաժանում»:] Վերցված՝ 9 Հոկտեմբերի 2014։</ref>։ Մուհաֆազաները գլխավորում են նահանգապետները, որոնք նշանակվում են թագավորի կողմից։ Մարզերն իրենց հերթին բաժանվում են 52 շրջանների<ref>[http://www.indexmundi.com/jordan/administrative_divisions.html «Հորդանանի Հաշիմյան Թագավորության վարչական բաժանում»:] Վերցված՝ 9 Դեկտեմբերի 2014:</ref><ref>[http://www.state.gov/outofdate/bgn/jordan/180176.htm Նախապատմություն նոտա (նախորդ հրատարակումներ),] 2011 թ. ԱՄՆ պետդեպարտամենտը</ref>:{{multicol}}
{| class="wikitable"
|+Հորդանանի վարչական բաժանում<ref name=":0">[http://www.dos.gov.jo/dos_home_e/main/index.htm «Վարչական Վիճակագրության] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120117225318/http://www.dos.gov.jo/dos_home_e/main/index.htm |date=2012-01-17 }}» (01.01.2012), Վերցված՝ 6 Դեկտեմբերի 2014։</ref>
!№
!Անվանում
!Կենտրոն
!Տարած կմ<sup>2</sup>
!Բնակչություն
|-
|1
|[[Աջլունի մարզ]]
|[[Աջլուն]]
|420
|143 700
|-
|2
|[[Ակաբայի մարզ]]
|[[Ակաբա]]
|6 905
|136 200
|-
|3
|[[Ամմանի մարզ]]
|[[Ամման]]
|7 579
|2 419 600
|-
|4
|[[Ջարաշի մարզ]]
|[[Ջարաշ]]
|410
|187 500
|-
|5
|[[Իրբիդի մարզ]]
|[[Իրբիդ]]
|1 572
|1 112 300
|-
|6
|[[Մաանի մարզ]]
|[[Մաան]]
|32 832
|118 800
|-
|7
|[[Մադաբայի մարզ]]
|[[Մադաբա]]
|940
|156 300
|-
|8
|[[Զարքայի մարզ]]
|[[Զարքա]]
|4 761
|931 100
|-
|9
|[[Բալքայի մարզ]]
|[[Սալտ]]
|1 120
|418 600
|-
|10
|[[Քարաքի մարզ]]
|[[Ալ-Քարաք]]
|3 495
|243 700
|-
|11
|[[Ալ-Մաֆրակի մարզ]]
|[[Ալ-Մաֆրակ]]
|26 551
|293 700
|-
|12
|[[Ալ-Տաֆիլայի մարզ]]
|[[Ալ-Տաֆիլա]]
|2 209
|87 500
|}
{{multicol-break}}
{{Հորդանանի վարչական բաժանում քարտեզ}}
{{multicol-end}}

=== Մարդու իրավունքներ ===
2010 թվականի Արաբական Ժողովրդավարության ինդեքսի բարեփոխումների նախաձեռնությամբ առաջին տեղում Հորդանան է ժողովրդավարական բարեփոխումների հարցում<ref>[http://www1.voanews.com/english/news/middle-east/Report-Card-on-Democratic-Reforms-in-Arab-World-Issued-89461557.html «Ժողովրդավարական բարեփոխումների արաբական աշխարհում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100402095036/http://www1.voanews.com/english/news/middle-east/Report-Card-on-Democratic-Reforms-in-Arab-World-Issued-89461557.html |date=2010-04-02 }} Ամերիկայի Ձայնը՝ (VOANews.com). 29 Մարտ 2010 թ. Վերցված՝ 15 հունիս 2010 թ։</ref>։

=== Արտաքին կապեր ===
==== Հայ-Հորդանանիան կապեր ====
Դիվանագիտական հարաբերություններ [[Հայաստան]]ի և Հորդանանի Հաշիմյան Թագավորության միջև հաստատվել են [[1991]]. [[հուլիսի 18]]-ին<ref>[http://www.mfa.am/hy/country-by-country/jo/ Հայաստանի Արտաքին գործերի նախարարություն երկողմ հարաբերություներ:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140822151956/http://www.mfa.am/hy/country-by-country/jo/ |date=2014-08-22 }} Վերցված՝ 19 Դեկտեմբերի 2014։</ref>։ Հորդանանի Հաշիմյան Թագավորության Թագավոր Աբդալլահ Երկրորդ Իբն Ալ-Հուսեյն Ալ-Հաշիմիի հրավերով Նախագահ Սերժ Սարգսյանը հոկտեմբերի 29-ին պաշտոնական այցով մեկնել է Հորդանան<ref>[http://www.tert.am/am/news/2014/10/28/armenia-sargsyan6/1230924 Նախագահ Սարգսյանը հոկտեմբերի 29-ին պաշտոնական այցով կմեկնի Հորդանանի Հաշիմյան Թագավորություն:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304133745/http://www.tert.am/am/news/2014/10/28/armenia-sargsyan6/1230924 |date=2016-03-04 }} [[Tert.am]] Վերցված՝ 19 Դեկտեմբերի 2014։</ref>։

== Տնտեսություն ==
Հորդանանն ունի շատ սահմանափակ բնական ռեսուրսներ (հատկապես ջրի և էներգիայի պակաս՝ նավթ և ածուխ)։

'''Առավելություններ.''' Ֆոսֆատի արտահանման մեծ ծավալ։ Աշխատանքի առկայություն։ Աքաբայի նավահանգիստը հատուկ տնտեսական գոտի է։

'''Թուլություններ.''' Կախվածություն էներգիայի ներմուծումից։ Ներմուծումը գերազանցում է արտահանումը։ Գործազրկությունը (2004 թ. 15%), որն ավելի է սրվել Պարսից ծոցի պատերազմի ժամանակ Քուվեյթից փախստականների ներհոսքի պատճառով։ Գյուղատնտեսությունը զարգացնելու անկարողությունը։ Տարածաշրջանում քաղաքական անկայունությունը վնասում է զբոսաշրջությանը։

'''Արտահանման հիմնական ապրանքներ (2017).''' քիմիական արտադրանք (ներառյալ պարարտանյութեր և դեղամիջոցներ) - 30%, տեքստիլ արտադրանք (ներառյալ հագուստ) - 27%, ֆոսֆատներ - 8.2%, բանջարեղեն, մրգեր, համեմունքներ (ներառյալ լոլիկ, վարունգ)։

'''Հիմնական գնորդները՝''' ԱՄՆ (24%), Սաուդյան Արաբիա (10%), Հնդկաստան (10%), Իրաք (6,6%) և Ինդոնեզիա (4,8%)։ Հիմնական մատակարարները՝ Չինաստան (13%), Սաուդյան Արաբիա (13%), ԱՄՆ (7,5%), Արաբական Միացյալ Էմիրություններ (4,7%) և Գերմանիա (4,4%)։

Հորդանանի առևտրաշրջանառությունը Ռուսաստանի հետ գնալով աճում է։

== Ժողվրդավարություն ==
=== Կրոն ===
[[Պատկեր:Abu Darweesh Mosque.jpg|thumb|246x246px|Աբու Դերվիշ մզկիթ]]{{Հիմնական հոդված|Կրոնը Հորդանանում}}
Հորդանանում գերակշռող կրոնը սուննի իսլամն է։ Երկրի բնակչության մոտ 92%-ը կազմում են մուսուլմանները<ref>[http://www.pewforum.org/2012/08/09/the-worlds-muslims-unity-and-diversity-1-religious-affiliation/ «Գլուխ 1։ Կրոնական պատկանելիության»:] Աշխարհի մուսուլմաններ։ Միասնություն և բազմազանություն։ Եկեղեցու նստարան հետազոտությունների կենտրոն. 9 Օգոստոս 2012 Վերցված՝ 26 Հոկտեմբեր 2014։</ref>։ Կան մի փոքր թվով Ահմադի մուսուլմանների<ref>Ահմադ, Քուրդիշտ։ [https://www.alislam.org/library/history/ahmadiyya/56.html «Իսլամի տարածում»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513024917/https://www.alislam.org/library/history/ahmadiyya/56.html |date=2016-05-13 }} Ալ Իսլամ. Վերցված՝ 2 Մայիս 2014։</ref>։ Հորդանան ունի քրիստոնեական փոքրամասնություն որ կազմում է երկրի բնակչության 6%<ref>Ֆլեյշման, Ջեֆրի (10 Մայիս 2009). [http://articles.latimes.com/2009/may/10/world/fg-tribal-catholic10 «Հանուն քրիստոնեական անկլավի Հորդանանում, ցեղային հողերը գտնվում են սրբազան»:] Los Angeles Times- ը։ Վերցված է 10 Մայիս 2009 թ.</ref>։ Քրիստոնյաները հիմնականում [[Հայ Առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական]] և [[Հույն ուղղափառ եկեղեցու|Հույն ուղղափառ]] եկեղեցու հետևորդներ են կան նաև Ղպտի ուղղափառ և փոքրաթիվ կաթոլիկներ և բողոքականեր<ref>Հորդանան, [http://www.fr.visitjordan.com/visitjordan_fr/D%C3%A9couvrirlaJordanie/Religionetfoi/tabid/74/Default.aspx «Կրոն ու հավատք»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090504222442/http://fr.visitjordan.com/visitjordan_fr/D%C3%A9couvrirlaJordanie/Religionetfoi/tabid/74/Default.aspx |date=2009-05-04 }} [Պահոց] (հասանելի 14.06.2009)</ref>։ Իսկ մնացած 2%-ը շիա մուսուլմաններ են։ Իսլամը Հորդանանի պաշտոնական կրոն է<ref>Մերալ, Զիյա (2008)։ Տեղ կոչվում է տուն։ Միացյալ Թագավորություն։ Համաշխարհային քրիստոնեական համերաշխություն։</ref>։

=== Հայերն Հորդանանում ===
{{Հիմնական հոդված|Հայերը Հորդանանում}}
[[Հայեր]]ը Հորդանանի տարածքում բնակություն են հաստատել վաղ ժամանակներից։ Նրանց թիվն ավելացել է [[խաչակրաց արշավանքներ]]ի ժամանակաշրջանում ([[XI դար|XI]]-[[XIII դար|XIII դդ]])։ Սակայն Հորդանանի հայ համայնքը ձևավորվել և ստվարացել է [[1915]] թ.-ի [[Մեծ Եղեռն]]ի ժամանակ և հետո, երբ բազմաթիվ գաղթականներ ապաստանել են Հորդանանում։ [[1948]] թ.-ին հայերի թիվը շուրջ 6 հազար էր, [[1980]] թ.-ին՝ 3 հզ, [[1995]] թ.-ին՝ 2 հզ։ Հիմնականում բնակվում են [[Ամման]]ում, նաև [[Ակաբա]], [[Զարքա]], [[Իրբիդ]], [[Մադաբա]] և [[Ռուսեյֆա]] քաղաքներում։ Նրանք արհեստավորներ են (հայտնի են հայ լուսանկարիչները, Ամմանի լուսանկարիչների 3/4-ը [[հայեր]] են), առևտրականներ (ոսկերիչ-գոհարավաճառներ), կան մտավորականներ։ Համայնքը համախմբված է եկեղեցու շուրջը, որի հոգևոր պետին նշանակում է [[Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքարան|Երուսաղեմի հայոց պատրիարքը]]։ Ամմանում հայերն ապրում են հայկական թաղամասում, որտեղ գործում է Սուրբ Թադևոս եկեղեցին։ Հորդանանում աշխատանք են ծավալում ՀԲԸՄ, ՀՕՄ, ՀՄԸՄ, ՀՄՄ մասնաճյուղերը, Ազգային մարզական միությունը (Տիկնանց հանձնախմբով), մարզական (բասկետբոլի) խմբեր, «Մասիս» նվագախումբը։ Հայերը հաճախում են Յուզպաշյան ազգային վարժարան, գործում է Կյուլպենկյան մանկապարտեզը։ Գրեթե մարել է հայ կաթոլիկների Սահակ-Մեսրոպ վարժարանը (հաճախում են օտարները)։ [[1993]] թ.-ից լույս է տեսնում «Անդրադարձ» ամսաթերթը։

== Մշակույթ ==
=== Տոներ ===
<center>
{| class="wikitable"
|+'''Պետական տոները Հորդանանում'''<ref>[http://www.timeanddate.com/holidays/jordan/#!hol=1 «Պետական տոները Հորդանանում 2014»:] Վերցված 9 Դեկտեմբերի 2014</ref><ref>[http://www.cbj.gov.jo/arabic/pages.php?menu_id=218&local_type=0&local_id=0&local_details=0&local_details1=0&localsite_branchname=CBJ «Կրոնական և ազգային տոները»:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140929201846/http://www.cbj.gov.jo/arabic/pages.php?menu_id=218&local_type=0&local_id=0&local_details=0&local_details1=0&localsite_branchname=CBJ |date=2014-09-29 }} CBJ կայք։ Վերցված՝ 24 Դեկտեմբերի 2014։</ref>
!Ամսաթիվ
!Շաբաթ
!Տոնի Տեսակ
!Տոն
|-
|<center>[[Հունվարի 1]] </center>
|<center>Չորեքշաբթի </center>
|Ազգային տոն 
|<center>Նոր Տարի </center>
|-
|<center>[[Հունվարի 30]] </center>
|<center>Երկուշաբթի </center>
|Ազգային տոն
|<center>[[Աբդուլլահ I]] թագավորի ծննդյան օր </center>
|-
|<center>[[Մայիսի 1]] </center>
|<center>Հինշաբթի </center>
|Ազգային տոն
|<center>Աշխատանքի օր </center>
|-
|<center>[[Մայիս 25]] </center>
|<center>Կիրակի </center>
|Ազգային տոն 
|<center>Անկախության օր </center>
|-
|<center>[[Հուլիս]] [[Հուլիսի 28|28]] - [[Հուլիսի 31|31]] </center>
|<center>Երկուշաբթից հինգշբթի </center>
|Ազգային տոն
|<center>Էիդ-ալ-Ֆիտրի տոն </center>
|-
|<center>[[Հոկտեմբեր]] [[Հոկտեմբերի 3|3]] - [[Հոկտեմբերի 7|7]] </center>
|<center>Ուրբաթից երեքշաբթի </center>
|Ազգային տոն
|<center>Էի��-ալ-ադահի տոն </center>
|-
|<center>[[Հոկտեմբերի 25]] </center>
|<center>Շաբաթ </center>
|Ազգային տոն
|<center>Մուհամարյան Նոր տարի </center>
|-
|<center>[[Դեկտեմբերի 25]] </center>
|<center>Հինշաբթի </center>
|Ազգային տոն 
|<center>Սուրբ Ծննդյան օրը </center>
|}
</center>

== Տես նաև ==
* [[Ուղեցույց Հորդանան]]
* [[Հորդանան (գետ)|Հորդանան գետ]]
* [[Հարավարևմտյան Ասիա]]
* [[Պետական տոներ Հորդանանում]]

== Նշումներ ==
<references group="Ն" />

== Ծանոթագրություններ ==
{{Ծանցանկ|2}}

== Գրականություն ==
* El-Anis, Imad. ''Jordan and the United States: The Political Economy of Trade and Economic Reform in the Middle East'' (I.B. Tauris, distributed by Palgrave Macmillan; 2011) 320 pages; case studies of trade in textiles, pharmaceuticals, and financial services.
* Goichon, Amélie-Marie. ''Jordanie réelle''. Paris։ Desclée de Brouwer (1967-1972). 2 vol., ill.
* Robins, Philip. ''A History of Jordan'' (2004).
* Ryan, Curt. "Jordan in Transition: From Hussein to Abdullah" (2002).
* Salibi, Kamal S. ''The Modern History of Jordan'' (1998).
* Teller, Matthew. ''The Rough Guide to Jordan'' (4th ed., 2009).
* Eran, Oded. ''The End of Jordan as We Know It?'', [http://israelcfr.com/documents/6-3/6-3-3-OdedEran.pdf Israel Journal of Foreign Affairs, Vol. 6, No. 3 (2012)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140905222457/http://www.israelcfr.com/documents/6-3/6-3-3-OdedEran.pdf |date=2014-09-05 }}

== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.jordan.gov.jo/wps/portal Հորդանանի կառավարություն]
* [http://www.arabisch.tv/sender/jordan.shtml Հորդանանի ազգային հեռուստալիք]
* [https://www.dmoz.org/Regional/Middle_East/Jordan Հորդանան] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141125061517/http://www.dmoz.org/Regional/Middle_East/Jordan/ |date=2014-11-25 }} ԴՄՈԶ-ի կայքում
* [http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-14631981 Հորդանան] [[BBC World News|BBC]]-ի լուրերի կայքում
* [[wikivoyage:Jordan|Հորդանան]] [[incubator:Wy/hy/Գլխավոր էջ|Վիքիճամփորդ]]
* [[c:Atlas of Jordan|Հորդանան Վիկիմեդիա ատլաս]]
* [http://www.openstreetmap.org/browse/relation/184818 Հորդանանի աշխարհագրական քարտեզ]
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Պորտալ|Հորդանան|Առաջավոր Ասիա}}

{{Ասիական երկրներ}}
{{Մերձավոր Արևելքի երկրներ}}
{{Միջին Արևելք}}
{{Արաբական թերակղզու երկրներ}}
{{Միապետություններ}}
{{Արաբական երկրների լիգա}}
{{ՀՀՀ}}
{{ՀՍՀ|հատոր=6|էջ=586}}

[[Կատեգորիա:Արաբական Լիգայի անդամ երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Արևելյան Միջերկրական]]
[[Կատեգորիա:Հորդանան]]
[[Կատեգորիա:ՄԱԿ-ի անդամ երկրներ]]
Այս էջում օգտագործված կաղապարները.
Վերադարձ դեպի Հորդանան։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Հորդանան» էջից