Դիտել Հովհաննես Մայրագոմեցի էջի աղբյուրը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.

'''Հովհաննես Մայրագոմեցի''' (նաև՝ '''Հովհան Մայրիվանեցի''', '''Հովհան Մայրագոմեցի''', 570/5 - 652՞), հայ եկեղեցական գործիչ, [[Աստվածաբանություն|աստվածաբան]], [[Դվին]]ի կաթողիկեի փակակալ։ Կարևոր դեր է ունեցել [[Հայ Առաքելական Եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] վարդապետության ձևավորման գործում։ Դեմ է եղել [[Բյուզանդական կայսրություն|բյուզանդական]] եկեղեցու հետ միաբանվելուն, ինչի համար ենթարկվել է հալածանքների՝ նզովվելով իբրև հերետիկոս։ Աղվեսադրոշմի խարանը դեմքին դաջված իր աշակերտների հետ [[Ներսես Գ Տայեցի|Ներսես Գ կաթողիկոս]]ի ժամանակ աքսորվել է «Կովկաս»։ Հետագայում նրան հաջողվել է վերադառնալ Հայաստան, որտեղ և մահացել է։ Աղբյուրներում նա անվանված է «կատարյալ փիլիսոփա», աստվածային գրքերի գիտության քաջատեղյակ անձ, որը «փայլում էր իր վարդապետությամբ» ([[Ստեփանոս Տարոնեցի Ասողիկ|Ասողիկ]])։

== Երկերը ==
Նրան են վերագրվում «Խրատ վարուց», «Հաւատարմատ» և «Նոյեմակ» վերտառությամբ աշխատությունները, որոնք ամբողջությամբ մեզ չեն հասել։ Ըստ Ստեփանոս Տարոնեցու, ինչպես նաև [[Մխիթար Այրիվանեցի|Մխիթար Այրիվանեցու]] «Ժամանակագրության» մեջ պահպանված մի տեղեկության, Մայրագոմեցին հեղինակել է երեք գործ՝ «Խրատ վարուց», «Հաւատարմատ» և «Նոյեմակ»։ «[[Կնիք հավատո]]» ժողովածուում պահպանվել են Հովհան Մայրիվանեցու դավանաբանական երեք երկերի առանձին հատվածներ. «Բան հաւատոյ» (4 հատված), «Վասն Տնօրէնութեան Փրկչին» կամ «Ի Տնօրէնութիւնն Քրիստոսի» (4 հատված), «Վասն չարչարանաց եւ աներկիւղ մատնել զանձն իւր ի մահ վասն արարածոց» (1 հատված)։

«Խրատ վարուց» գիրքը 23 ճառերից կազմըված ժողովածու է և մի խումբ ձեռագրերում վերագրվում է Հովհան Մայրիվանեցուն, իսկ ձեռագրերի մեկ այլ խմբում՝ կաթողիկոս Հովհաննես Ա Մանդակունուն (հրատարակվել է «Տեառն Յովհաննու Մանդակունւոյ հայոց հայրապետի ճառք» խորագրով, 1836)։ [[Կոմիտաս Ա Աղցեցի]] կաթողիկոսի օրոք կազմված «Հաւատարմատ» ժողովածուն, որը կոչվում է նաև «Արմատ հաւատոյ», այժմ հայտնի «Կնիք հավատո» դավանաբանական ժողովածուի առաջին խմբագրությունն է՝ կատարված Հովհան Մայրիվանեցու ձեռքով, կամ «Հաւատարմատ»-ի օրինակով է կազմվել «Կնիք հաւատոյ»-ն։ Ըստ Նորայր արքեպիսկոպոս Պողարյանի, հեղինակի մյուս երկի անունը՝ «Նոյեմակ», առաջացել է «Հաւատոյ նամակ» բառերի աղավաղումից։ Ենթադրվում է, որ այժմ անհայտ այդ աշխատության առանձին մասերն են ներկայացնում Հովհան Մայրիվանեցու «Բան հաւատոյ» երկի 4 հատվածները, որոնք հետագայում նրա համախոհները, ի հարգանս իրենց ուսուցչի, զետեղել են իր իսկ կազմած «Կնիք հաւատոյ» ժողովածուի մեջ։

Իր դավանաբանական գրվածքներում Հ. Մ. մեծ տեղ է հատկացրել անապականության խնդիրներին։ Լինելով անապականության եռանդուն ջատագով, Հովհան Մայրիվանեցին, սակայն, չի ընկել երևութականության գիրկը։ Ծայրահեղացնելով անապականության նրա գաղափարները, Հովհան Մայրիվանեցու աշակերտները (Սարգիս Մայրագոմեցի և այլք) հետագայում նորանոր տեսություններ են հյուսել իրենց ուսուցչի աստվածաբանական ուսմունքի շուրջ, սկզբնավորել հայ իրականությունում երևութականության դրսևորումներից մեկը՝ «Մայրագոմեցիների աղանդ» կոչված հոսանքը, ինչի հիման վրա
[[Թեոդորոս Քռթենավոր]]ն ու այլք Հովհան Մայրիվանեցուն վերագրել են աղանդավոր. գաղափարներ, որոնք իրականում ոչ մի կապ չունեն նրա ուսմունքի հետ։ Ընդունելով հանդերձ Տերունական մարմնի անապականությունը՝ Հովհան Մայրիվանեցին այն չի համարել աննյութական և երևութական, այլ ընդգծել է «թեպէտեւ յապականութենէ մարդկան զգեցաւ մարմին, ինքն միշտ անապական ասի»։ Ջանալով հաստատել «անապական մարդեղության» ուսմունքը, այսուհանդերձ, չի ընդունել Գեթսեմանիի պարտեզում Քրիստոսի ապրած տագնապն ու տրտմությունը (Ղուկ. 22.43-44), քանզի դրանք, ըստ դավանաբան հեղինակի, ադամորդուն հատուկ ապականացու կրքեր են, որոնք սկզբունքորեն չէին կարող տեղ գտնել Քրիստոսի բնության մեջ։

Հովհան Մայրիվանեցու գրչին է պատկանում նաև «Վերլուծութիւնք կաթուղիկէ եկեղեցւոյ եւ որ ի նման յաւրինեալ կարգաց» խորագրով աշխատությունը։ Ըստ Մայր աթոռի միաբան Կարապետ եպս. Տեր-Մկրտչյանի, այս երկը սկըզբնապես հեղինակի §Նոյեմակ¦ գրվածքի մասն է կազմել։ Հովհան Մայրիվանեցու այս գործը հետաքրքիր տեղեկություններ է պարունակում հայ վաղ միջնադարի խորհրդանշանի (սիմվոլիկա) աստվածաբանության ու գեղագիտական մտքի վերաբերյալ։ Գրվածքում հեղինակը ներկայացրել է եկեղեցու ներքին տարածքի, ճարտ. առանձին մասերի, ինչպես նաև եկեղեց. սպասքի և քրիստ. ծիսակարգի այլ բաղադրիչների խորհըր դանշական բացատրությունը, տվել դրանց այլաբանական վերլուծությունը։

== Գրականություն == 
* Կնիք հաւատոյ, Վաղ-պատ, 1914։
* Օրմանյան Մ., Ազգապատում, հ. 1, ԿՊ, 1912։
* Տեր-Մկրտչյան Կ., Յովհան Մանդակունի և Յովհան Մայրագոմեցի, «Շողակաթ», Վաղ-պատ, 1913։
* Քենդերյ ան Հ., Հովհան Մայրագոմեցի, Երևան, 1973։
* Քյոսեյան Հ., Հովհան Մայրագոմեցին և հայ միջնադարյան խորհրդանշանի աստվածաμանության մի քանի հարցեր, «Էջմիածին», 1986, դ 1։
* [http://echmiadzin.asj-oa.am/16137/1/30-48.pdf '''Տ․ Անդրեաս աբղ․ Եզեկյան''',  Հովնան Մայրագոմեցու կյանքի եւ գործունեության շուրջ, «Էջմիածին», 2018, Զ․, էջ 30-48։]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}
* [http://echmiadzin.asj-oa.am/16552/1/119-124.pdf '''Տ․ Անդրեաս վրդ․ Եզեկեան''',  Հովհան Մայրագոմեցու «Վասն պատկերաց եւ նկարագրութեանց» գրվածքի շուրջ, «Էջմիածին», 2019, Թ․, էջ 119-124։] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210128011050/http://echmiadzin.asj-oa.am/16552/1/119-124.pdf |date=2021-01-28 }}
* [http://echmiadzin.asj-oa.am/17352/1/15-31.pdf '''Տ. Անդրէաս վրդ․ Եզեկեան''',  Յովհան Մայրագոմեցու երրորդութենաբանական եւ քրիստոսաբանական հայեացքների շուրջ, «Էջմիածին», 2020, Զ․, էջ 15-31։]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}

== Աղբյուրներ ==
* Նինա Գարսոյան, Հաղորդության սուրբ բաժակի (=սկիհի) անապակ գինին Հայոց եկեղեցիում, Էջմիածին ամսագիր, Հուլիս, 2010
* «Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, Երևան, 2002։

{{Հայրաբանություն}} 
{{ՔՀՀ}}

[[Կատ��գորիա:Հայ աստվածաբաններ]]
[[Կատեգորիա:Հայ մատենագիրներ]]
[[Կատեգորիա:Միջնադարյան հայ հոգևորականներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ առաքելական վարդապետներ]]

Այս էջում օգտագործված կաղապարները.

Կաղապար:Navbox (խմբագրել)
Կաղապար:Nowrap (խմբագրել)
Կաղապար:Webarchive (խմբագրել)
Կաղապար:Կատեգորիան միայն հոդվածներում (խմբագրել)
Կաղապար:Հայրաբանություն (խմբագրել)
Կաղապար:Հիմնական գույն (դիտել ելատեքստը) (պաշտպանված է)
Կաղապար:Չաշխատող արտաքին հղում (խմբագրել)
Կաղապար:Տեղեկաաղյուսակ (խմբագրել)
Կաղապար:ՔՀՀ (խմբագրել)
Մոդուլ:Arguments (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Navbar (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Navbox (խմբագրել)
Մոդուլ:Webarchive (խմբագրել)
Մոդուլ:Webarchive/data (խմբագրել)
Մոդուլ:Կատեգորիաները միայն հոդվածում (խմբագրել)

Վերադարձ դեպի Հովհաննես Մայրագոմեցի։

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Հովհաննես_Մայրագոմեցի» էջից