Դիտել Կեպլերի ուղեծրի տարրեր էջի վիքիկոդը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 հուլիսի 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.

[[Պատկեր:Orbit1.svg|մինի|աջից|300px|Կեպլերյան ուղեծրի տարրերը (նկ. 1)]]
[[Պատկեր:Elipse.svg|մինի|աջից|300px|Էլիպսի մասերը (նկ. 2)]]
'''[[Յոհան Կեպլեր|Կեպլերի]] ուղեծրի տարրեր''' կամ '''Կեպլերի տարրեր''', [[ուղեծիր|ուղեծրի]] վեց տարրեր, որոնք բնութագրում են [[Աստղագիտական մարմին|երկնային մարմնի]] տեղը տարածության մեջ [[N մարմինների ձգողականության խնդիր|երկու մարմինների խնդրի]] մեջ՝
* '''մեծ կիսաառանցք''' (<math>a\,\!</math>),
* '''էքսցենտրիսիտետ''' (<math>e\,\!</math>),
* '''թեքում''' (<math>i\,\!</math>),
* '''[[Ապոկենտրոն և պերիկենտրոն|պերիկենտրոնի]] արգումենտ''' (<math>\omega\,\!</math>),
* '''[[ծագման հանգույց]]ի երկայնությունը''' (☊-->(<math>\Omega\,\!</math>),
* '''միջին անոմալիա''' (<math>M_o\,\!</math>).

Առաջին երկուսը բնութագրում են ուղեծրի ձևը, երրորդը, չորրորդը և հինգերորդը՝ ուղեծրի հարթության կողմնորոշումը բազային կոորդինատային համակարգում, և վեցերորդը՝ մարմնի դիրքը ուղեծրում։

== Մեծ կիսաառանցք ==
{{main|Մեծ կիսաառանցք}}
'''Մեծ կիսաառանց''', [[էլիպս]]ի հիմնական առանցքի կեսն է <math>|AB|</math> (նկ. 2 նշված է <math>a</math>). [[Շրջան]]ագծի մասնավոր դեպքում մեծ կիսաառանցքը հավասար է շրջանագծի շառավղին։
[[Աստղագիտություն|Աստղագիտության]] մեջ բնութագրում է երկնային մարմնի միջին հեռավորությունը ֆոկուսից։

== Էքսցենտրիսիտետ ==
{{main|Էքսցենտրիսիտետ}}
'''[[Էքսցենտրիսիտետ]]''' (նշանակվում է «<math>e</math>» կամ «ε»), [[կոնական հատույթ]]ի թվային բնութագիրն է, որը ցույց է տալիս նրա շեղման աստիճանը շրջանագծից։

Էքսցենտրիսիտետը բնութագրում է ուղեծրի «սեղմվածությունը»։ Այն նկարագրվում է հետևյալ բանաձևով՝
: <math>\varepsilon = \sqrt{1 - \frac{b^2}{a^2}}</math>, որտեղ <math>b</math> — փոքր կիսաառանցքն է (տես նկ. 2)
[[Ուղեծիր|Ուղեծրի]] արտաքին տեսքերը կարելի է բաժանել հինգ խմբերի՝
* <math>\varepsilon = 0</math> - [[շրջան]]
* <math>0 < \varepsilon < 1</math> - [[էլիպս]]
* <math>\varepsilon = 1</math> - [[պարաբոլ]]
* <math>1 < \varepsilon < \infty</math> - [[հիպերբոլ]]
* <math> \varepsilon = \infty</math> - [[ուղիղ]]

== Թեքում ==
{{main|Ուղեծրի թեքում}}
[[Պատկեր:Inclination in Elliptical Orbit.png|մինի|A — Մարմին <br />B — Կենտրոնական մարմին <br />C — Հաշվարկի հարթություն <br />D — Ուղեծրի հարթություն <br />''i'' — Թեքում]]
'''Ուղեծրի թեքում''' ('''թեքում''', '''ուղեծրի թեքվածություն'''), երկնային մարմնի [[Ուղեծիր|ուղեծրի]] [[հարթություն|հարթության]] և հաշվարկի հարթության (բազային հարթության) միջև ընկած [[անկյուն]]ն է։

Սովորաբար նշանակվում է '''''i''''' ({{lang-en|inclination}} բառից)։ Թեքումը չափվում է [[Աստիճան (երկրաչափություն)|աստիճաններով]]։

: Եթե <math>0<i<90</math>°, ապա երկնային մարմնի շարժումը անվանում են '''ուղիղ'''
: Եթե <math>90</math>°<math><i<180</math>°, ապա երկնային մարմնի շարժումը անվանում են '''հակադարձ'''

* [[Արեգակնային համակարգ]]ում սովորաբար հաշվարկի հարթություն են ընդունում [[Երկրագունդ|Երկրի]] ուղեծրի հարթությունը ([[խավարածիր|խավարածրի]] հարթություն)։ Մյուս [[մոլորակ]]ների և [[Լուսին|Լուսնի]] ուղեծրերը շեղվում են Երկրի ուղեծրից միայն մի քանի աստիճանով։
* Երկրի [[արհեստական արբանյակ]]ների համար հաշվարկի հարթություն է ընդունվում Երկրի [[հասարակած]]ի հարթությունը։
* Արեգակնային համակարգի այլ մոլորակների [[արբանյակ]]ների համար սովորաբար հաշվարկի հարթություն է ընդունվում համապատասխան մոլորակի հասարակածի հարթությունը։
* [[Էկզոմոլորակ]]ների և [[կրկնակի աստղ]]երի համար հաշվարկի հարթություն է ընդունվում [[նկարի հարթություն]]ը։

== Պերիկենտրոնի արգումենտ ==
{{main|Պերիկենտրոնի արգումենտ}}
'''[[Ապոկենտրոն և պերիկենտրոն|Պերիկենտրոնի]] արգումենտ''', որոշվում է որպես [[անկյուն]] որն ընկած է ձգողության կենտրոնից [[ծագող հանգույց]]ին և պերիկենտրոնին ուղղված վեկտորների միջև։ Հաշվարկվում է ձգողության կենտրոնից արբանյակի պտույտի ուղղությամբ, սովորաբար լինում է 0[[աստիճան (երկրաչափություն)|°]]-ից մինչև 360°։ Ծագող հանգույցի որոշման համար ընտրում են մի հարթություն (այսպես կոչված բազային), որը պարունակում է ձգողության կենտրոնը։ Սովորաբար, որպես բազային հարթություն ընտրում են խավարածրի հարթությունը ([[մոլորակ]]ների, [[գիսաստղ]]երի, [[աստերոիդ]]ների դեպքում), կամ հասարակածի հարթությունը մոլորակների արբանյակների դեպքում։

[[Էկզոմոլորակ]]ների և [[կրկնակի աստղ]]երի դեպքում բազային հարթություն են ընդունում [[նկարի հարթություն]]ը, այն հարթությունը որը հատում է [[աստղ]]ը և [[ուղղահայաց]] է նրա Երկրից դիտման ճառագայթին։ Էկզոմոլորակի ուղեծիրը ընդհանուր առմամբ հատում է այս հարթությունը երկու կետերում։ Այն կետը երբ մարմինը հատում է նկարի հարթությունը մոտենալով դիտողին համարում են ուղեծրի [[ծագման հանգույց]], իսկ այն կետը երբ մարմինը հատում է նկարի հարթությունը հեռանալով դիտողից անվանում են անկման հանգույց։ Այս դեպքում պերիկենտրոնի արգումենտը հաշվարկվում է ձգողության կենտրոնից [[ժամացույցի սլաքին հակառակ]]։

Նշանակվում է՝ <math>\omega\,\!</math>։

== Ծագման հանգույցի երկայնություն ==
{{main|Ծագման հանգույցի երկայնություն}}
'''[[Ծագման հանգույց]]ի երկայնությունը''' [[ուղեծիր|ուղեծրի]] հիմնական տարրերից մեկն է, որը օգտագործվում է ուղեծրի հարթության մաթեմատիկական կողմնորոշման ժամանակ բազային հարթության նկատմամբ։ Չափվում է որպես անկյուն բազային հարթության մեջ, որը ընկած է զրոյական կետին ուղղված բազային վեկտորի և ծագող հանգույցին ուղղված վեկտորի միջև, որում ուղեծիրը հատում է բազային հարթությունը [[հարավ]]ից [[հյուսիս]] ուղղությամբ։ Արեգակի շուրջ պտտվող մարմինների համար բազային հարթությունն է խավար��ծրի հարթությունը, իսկ զրոյական կետը՝ Խոյի առաջին կետը ([[գարնանային գիշերահավասար]]); անկյունը չափվում է զրոյական կետի ուղղությունից ժամացույցի սլաքին հակառակ։

Ծագման հանգույցի երկայնությունը նշանակվում է ☊, կամ Ω։

== Միջին անոմալիա ==
[[Պատկեր:Аномалии.gif|մինի|աջից|Անիմացիա, որը ցույց է տալիս իրական անոմալիան, էքսցենտրիկ անոմալիան, միջին անոմալիան և Կեպլերի հավասարման լուծումը։]]
[[Պատկեր:Diagram Anomalies Kepler orbit.svg|lang=hy|մինի|ձախից|300px|Անոմալիաներ (նկ. 3)]]
'''Միջին անոմալիա''', միջին շարժման հարաբերությունն է պերիկենտրոնի անցումից հետո ընկած ժամանակահատվածին այն մարմնի համար, որը շարժվում է ուղեծրով առանց արտաքին ազդեցությունների։ Այսպես, միջին անոմալիան դա անկյունային հեռավորությունն է այն հիպոթետիկ մարմնի պերիկենտրոնից, որը շարժվում է հաստատուն անկյունային արագությամբ, որը հավասար է միջին շարժմանը։

Նշանակվում է <math>M</math> ({{lang-en|mean anomaly}} արտահայտությունից)։

[[Աստղային դինամիկա]]յում '''միջին անոմալիան''' <math>M\,\!</math> հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևերով՝

: <math>M = M_0 + n(t-t_0)\,\!</math>

որտեղ՝
:* <math>M_0\,\!</math> — միջին անոմալիան է <math>t_0\,\!</math> [[էպոխա]]յում,
:* <math>t_0\,\!</math> — սկզբնական էպոխա,
:* <math>t\,\!</math> — էպոխան, որի համար կատարվում է հաշվարկը
:* <math>n\,\!</math> — [[միջին շարժում]]ը։

Կամ [[Կեպլերի հավասարում]]ով՝

: <math>M=E - e \cdot \sin E\,\!</math>

որտեղ՝
* <math>E\,\!</math> - էքսցենտրիկ անոմալիան է (<math>E</math> նկ. 3-ում),
* <math>e\,\!</math> - էքսցենտրիսիտետը։

== Տես նաև ==
*[[Ուղեծրի տարրեր]]
*[[Ճշգրիտ ուղեծրային տարրեր]]

{{Երկնային մեխանիկա}}

[[Կատեգորիա:Երկնային մեխանիկա]]
[[Կատեգորիա:Երկնային կոորդինատային համակարգեր]]
[[Կատեգորիա:Ուղեծրեր]]

Այս էջում օգտագործված կաղապարները.

Կաղապար:Lang (խմբագրել)
Կաղապար:Lang-en (խմբագրել)
Կաղապար:Main (խմբագրել)
Կաղապար:Navbox (խմբագրել)
Կաղապար:Nowrap (խմբագրել)
Կաղապար:Երկնային մեխանիկա (խմբագրել)
Կաղապար:Հիմնական հոդված (խմբագրել)
Մոդուլ:Arguments (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Hatnote (խմբագրել)
Մոդուլ:Hatnote list (խմբագրել)
Մոդուլ:Main (խմբագրել)
Մոդուլ:Navbar (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Navbox (խմբագրել)

Վերադարձ դեպի Կեպլերի ուղեծրի տարրեր։

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Կեպլերի_ուղեծրի_տարրեր» էջից