Gade kòd pou Òganizasyon Entègouvènmantal

Ou pa otorize pou modifye paj sa, pou rezon sa :
Adrès IP ou a nan yon seri ki bloke sou tout wiki Fondasyon Wikimedya yo.
Blòk la fèt pa ‪EPIC‬ .! N!Rezon yo bay la se Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected .
Kòmansman blòk: 2 jiyè 2024 à 08:48
Ekspirasyon blòk: 2 jiyè 2025 à 08:48
Adrès IP ou ye kounye a se 206.189.44.186 ak seri bloke a se 206.189.32.0/20 . Tanpri mete tout detay ki anwo yo nan nenpòt demand ou ap fè.
Si ou kwè ke ou te bloke pa yon erè, ou ka jwenn plis enfòmasyon ak enstriksyon nan Pa gen proxy ouvè politik mondyal.
Sinon, pou diskite sou blòk la tanpri poste yon demand pou revizyon sou Meta-Wiki oswa voye yon imèl bay stewards VRT nan stewards@wikimedia.org ak tout detay ki anwo yo.
Ou kapab gade epi kopye kontni paj sa a.
{{Gade omonim|IGO}}

Yon '''òganizasyon entègouvènmantal''' oswa ''IGO'' se yon kalite [[òganizasyon entènasyonal]] ki gen entansyon etabli relasyon ant òganizasyon [[gouvènmantal]] yo.

Pou [[Michel Virally]], yon OIG ka defini kòm "yon asosyasyon Eta yo, ki tabli pa akò ant manm li yo epi ki doue ak yon sistèm pèmanan nan kò, ki responsab pou pouswiv reyalize objektif ki gen enterè komen atravè koperasyon ant yo." <ref>Michel Virally, nan: [[Georges Abi-Saab]] ''The concept of international organization'', UNESCO, Paris, 1980, {{p.|52}}.</ref>.

== Istwa ==
Dapre [[Jean-Louis ITEN|Jean-Louis Iten]], lide pou asosye aktè prive ak fonksyonman yon [[organizasyon entènasyonal]] pa nouvo. Vrèmanvre, nan kad [[Lig Nasyon yo]], ki te kreye apre [[Premye Gè Mondyal|Premye Gè Mondyal la]], aktè prive te jwe yon wòl enpòtan nan yon pwennvi normatif. [[Òganizasyon non-gouvènmantal|òganizasyon non-gouvènmantal]] te prezan e yo te gen kapasite evalyatè nan diferan kò; sèl bagay ki diferansye yo ak manm pèmanan yo se ke reprezantan sa yo pa t gen dwa vote. Se gras a Atik 71 nan [[Charter of the United Nations|Charter of the United Nations]] ke òganizasyon non-gouvènmantal sa yo pral jwenn estati konsiltatif, yon estati ouvè a ONG, òganizasyon nasyonal ak osi byen ke OIG <ref>{{Chapit|language=fr|author1=Jean-Louis ITEN|titre chapitre=Òganizasyon entègouvènmantal la mete anba eprèv "gouvènans global"|otè liv=Laurence Dubin ak Marie-Clotilde Runavot|titre ouvrage =Enstitisyon entènasyonal la fenomèn nan tout eta li yo: transfòmasyon, deformation oswa refòm?|editor=Pedone|year=2014|total pages=276|isbn=978-2-233-00713-1|li sou entènèt=http://pedone.info/713 /05.pdf}}</ref>.

Premye [[òganizasyon entènasyonal]] ki te kreye a se ta ''[[Komisyon Santral pou Navigasyon Rin nan]]'' nan [[1816]] (apre [[Kongrè Vyèn]]) apre li te fin pran rasin kòm byen bonè nan [[ 1804]] pa yon akò ant [[Konfederasyon Germanik la]] ak [[Lafrans]]. An 1823 [[Sosyete Anti-Esklavaj|Sosyete Britanik ak etranje anti-esklavaj la]] te kreye. Apre kreyasyon an 1865 ''[[Inyon Telegraf Entènasyonal]]'' (avni ''[[Inyon Telekominikasyon Entènasyonal]]''), ki baze nan [[Genèv]], ak [[Konferans Postal Entènasyonal sa a ( 1874)|nan 1874]] ''[[Inyon Postal Jeneral]]'' (avni ''[[Inyon Postal Inivèsèl]]''), ki baze nan [[Bèrne ]]. Tou de te atache ak [[Nasyonzini yo]] apre kreyasyon yo (an [[1947]] pou ITU a ak nan [[1948]] pou UPU), e yo toujou ap fonksyone<ref name="scioraDiplo"> {{atik|title=Lè Freud ak Einstein te imajine Nasyonzini|date=Septanm 2009|périodique=[[Monde Diplomatique]]|url=http://www.monde-diplomatique.fr/2009/09/A/18098 |subtitle= Bon paj [[Romuald Sciora]] ak Annick Stevenson (edite pa), ''Planète ONU. Nasyonzini ap fè fas ak defi 21yèm syèk la'', ed. du Tricorne, Jenèv, 2009}}</ref>.

[[Tribinal Pèmanan Abitraj]] te kreye an 1899 pa [[Konferans Entènasyonal Lapè]]; [[Òganizasyon Entènasyonal Travay]] ([[Pri Nobèl Lapè]] an 1969) ak [[Lig Nasyon yo]] te kreye an 1919. [[Nasyonzini|Nasyonzini]]] te kreye ofisyèlman. nan dat 24 oktòb 1945, apre reyinyon entènasyonal nan San Francisco ki te rasanble 50 peyi yo, ki te kòmanse nan mwa avril 1945 e ki te adopte Charter Nasyonzini yo nan dat 26 jen 1945.

== Distenksyon ant diferan IGO yo ==
Li pa posib pou klase diferan IGO yo paske yo twò anpil ak divèsifye. Nan lòt men an, li posib pou etabli plizyè distenksyon ant yo. Yon sèl IGO ka gen diferan karakteristik, pa egzanp yo tou de inivèsèl ak yon objektif koperasyon<ref name=":0">{{Ouvraj|language=fr|author1=Max Gounelle|title=International Relations|place=Paris |piblikatè =[[Dalloz]]|ane=|total paj=249|pasaj=157|isbn=978-2-247-12050-5}}</ref>.

=== Òganizasyon inivèsèl ak òganizasyon rejyonal ===
Premye IGO yo pral vize rasanble diferan Eta, sa a se ka pa egzanp Nasyonzini pandan ke lòt moun sèlman aksepte sèten Eta ki baze sou kritè jeyografik, tankou yon kontinan oswa yon sou-rejyon kontinan, ki se ka a nan. [[Kominote Ekonomik Ewopeyen an]] (EEC) oswa [[Inyon Afriken]] (AU)<ref name=":0" />.

=== Òganizasyon mondyal ak òganizasyon ki genyen restriksyon ===
IGO mondyal pèmèt inifikasyon sosyete entènasyonal la lè yo fè konsepsyon, pwomosyon ak defans enterè jeneral kominote entènasyonal la dirab. Eta yo kòm manm sosyete entènasyonal yodwe fè tande enterè jeneral kominote entènasyonal la; se poutèt sa òganizasyon sa yo baze sou prensip enklizyon an.

OIG ki genyen restriksyon yo, bò kote yo, baze sou enterè patikilye ak pataje manm li yo, eksprime panse kolektif pou ranfòse enfliyans gwoup la epi pwoteje manm li yo. Se prensip esklizyon isit la ki defann; an reyalite, nou sèlman patisipe nan IGO sa yo sou baz kritè selektif ak objektif pou ranfòse reprezantativite ak efikasite IGO la<ref name=":0" />.

=== Òganizasyon koperasyon ak òganizasyon entegrasyon ===
IGO a kapab sèlman bay enstitisyon enstitisyonèl nan objektif pou bay koperasyon ant eta a yon karaktè pèmanan, menm jan ak [[Nasyonzini|Nasyonzini]] e nan ka sa a, n ap pale de òganizasyon koperasyon. Men, OIG ka vize tou pou fè aparisyon yon nouvo inite politik, ekonomik ak sosyal ki vize pou ranplase eta manm yo, menm jan ak [[Inyon Ewopeyen an|Inyon Ewopeyen an]]; nan ka sa a nou ap pale de òganizasyon entegrasyon<ref name=":0" />.

== Egzanp òganizasyon entègouvènmantal ==
=== Nasyonzini ===
==== Misyon ====
# Misyon prensipal [[Nasyonzini]] se kenbe lapè ak sekirite nan yon nivo entènasyonal e pou fè sa, Nasyonzini pran mezi kolektif pou prevansyon ak represyon menas pou lapè, ansanm ak pou elimine zak agresyon oswa nenpòt lòt obstak pou lapè. Tout mezi sa yo dwe etabli pa mwayen pasifik, ann akò ak lòd jistis ak lwa entènasyonal. Nasyonzini dwe pran mezi tou pou adopsyon oswa rezoud sitiyasyon entènasyonal oswa diskisyon ki ta ka mennen nan yon vyolasyon lapè.
# Nasyonzini gen misyon tou pou devlope relasyon koryal ant tout nasyon yo, ki baze sou respè prensip egalite dwa yo, ak [[Dwa pèp yo a otodetèminasyon|otodetèminasyon pèp yo]], epi tou pou pran mezi apwopriye pou ranfòse lapè inivèsèl.
# Nasyonzini dwe ankouraje koperasyon entènasyonal nan domèn rezoud konfli entènasyonal ki genyen yon nati ekonomik, sosyal, kiltirèl oswa imanitè epi nan ankouraje ak ankouraje respè dwa moun ak libète fondamantal pou tout moun, san distenksyon ki baze sou ras, sèks, lang oswa relijyon.
# Finalman, Nasyonzini dwe yon sant pou amoninize aksyon tout nasyon pou atenn objektif komen sa yo.

==== Manm ====
193 eta yo se manm Nasyonzini. Atik 4 nan Konstitisyon Nasyon yo di ke {{citation|Manm Nasyonzini yo kapab tout lòt Eta lapè ki aksepte obligasyon Konstitisyon sa a epi, daprè jijman Òganizasyon an, yo kapab akonpli yo epi ki vle fè li. Admisyon kòm Manm Nasyonzini nenpòt Eta ki satisfè kondisyon sa yo fèt pa desizyon Asanble Jeneral la sou rekòmandasyon Konsèy Sekirite a}}.

=== Inyon Afriken an ===
==== Misyon ====
# Reyalize gwo inite ak solidarite ant peyi ak pèp Afriken yo.
# Defann souverènte, entegrite teritoryal ak endepandans eta manm yo.
# Akselere entegrasyon kontinan an politikman ak sosyo-ekonomik.
# Ankouraje ak defann pozisyon komen kontinan Afriken an sou pwoblèm ki gen rapò ak Lafrik ak popilasyon li yo.
# Ankouraje koperasyon entènasyonal, ann konsidere [[Chat Nasyonzini]] ak [[Deklarasyon Inivèsèl Dwa Moun]].
# Pou ankouraje lapè, sekirite ak estabilite sou kontinan an, ansanm ak prensip ak enstitisyon demokratik yo, patisipasyon popilè ak bon gouvènans<ref>{{Lien web|language=en|title=The AU in bref| url=https:// au.int/fr/oau-and-au|site=au.int/fr|date=|accessed on=6 Desanm 2018}}</ref>.

==== Manm ====
Gen 55 eta manm Inyon Afriken an, ki gen ladan [[Mawòk]], [[Lafrik di sid]], [[Benen]], [[Kamewoun]], [[Senegal]] oswa [[Kòt Ivwa]]...

== Pouvwa ak metòd pou pran desizyon ==
Òganizasyon sa yo ki se emanasyon gouvènman yo genyen sèlman pouvwa sa yo ba yo nan kad [[Trate (dwa entènasyonal piblik)|trete entènasyonal]]. Desizyon yo dwe sitou konsantman e se poutèt sa yo pran inanimman oswa pa yon gwo majorite manm yo. Nan lòt mo, yo raman gen estati òganizasyon [[supranasyonal]], yo pa reprezante dirèkteman sitwayen yo.

Kontrèman ak Eta a ki gen egzistans la soti tou senpleman nan souverènte li, IGO a soti nan volonte Leta yo. Dezi sa akonkretize nan yon trete ki defini "lwa konstitisyonèl" OIG la. Lwa segondè ki soti nan òganizasyon an dwe konfòme yo ak lwa orijinal la nan zak konstititif la.

IGO yo gen yon pèsonalite entènasyonal. Yo se sijè otonòm nan [[lwa entènasyonal piblik]]. Yo ka fè menm zak legal ak nenpòt antite legal epi konkli trete.

== Nòt ak referans ==
{{Références}}

== Apendis ==
=== Atik ki gen rapò ===
* [[Globalizasyon]]
* [[Tou tè a]]
* [[Aktè]]
* [[Eta]]
* [[Administrasyon Teritwa]]
* [[Metòd Entègouvènmantal]]
* [[Multilateralis]]
* [[Relasyon entènasyonal]]
* [[Supranationalism]]
* [[Lis palman supranasyonal yo]]

=== Lyen ekstèn ===

[[Kategori:Òganizasyon Entègouvènmantal|*]]
Modèl yo ki itilize nan paj sa a :
Ritounen nan paj Òganizasyon Entègouvènmantal.
Rekipere depi « https://ht.wikipedia.org/wiki/Òganizasyon_Entègouvènmantal »