Serbski muzej Budyšin

Serbski muzej Budyšin wudźeržuje dźensa najwobšěrnišu muzealnu zběrku, kotraž žiwjenje a kulturu Serbow wot jich zasydlenja w 6. lětstotku hač do přitomnosće dokumentuje. Muzej namaka so w něhdyšej sólnicy Budyskeho Hrodu a liči něhdźe 35.000 pozicijow.^[1] Dźensniši muzej steji w tradiciji něhdyšeho Serbskeho muzeja, kotryž so 1904 w Serbskim domje při Lawskich hrjebjach załoži. Wot lěta 2014 je Christina Boguszowa direktorka muzeja. Nošer Serbskeho muzeja je wokrjes Budyšin, mjeztym zo je Załožba za serbski lud najwjetši pjenjezydawar. Nimo toho spěchuje Kulturny rum Hornja Łužica-Delnja Šleska prawidłownje aktiwity muzeja.

W zwisku z powšitkownym narodnym wuwićom w Europje wot spočatka 19. lětstotka wuwi so tež serbske narodne wozrodźenje. W Budyšinje załožena wědomostno-kulturna towaršnosć Maćica Serbska spěchowaše pódla wudaća knihow tež ludowědne a stawizniske slědźenja. Na namjet Hućinjanskeho fararja Rjedy, Wóslinčanskeho fararja Imiša a Palowskeho fararja Jenča^[2] załoži so w lěće 1856 Starožitnostny wotrjad Maćicy Serbskeje. Jedyn ze zaměrow wotrjada běše mjez druhim tež wutworjenje muzeja.

Za Wustajeńcu sakskeho rjemjesła a wuměłskeho přemysła 1896 w Drježdźanach so eksponaty zběrachu, z kotrymiž so Serbja w tamnišej Serbskej wjesce prezentowachu. Jako so 1904 Serbski dom při Lawskich hrjebjach w Budyšinje poswjeći, wotewri so pod nawodom Jakuba Šewčika runočasnje w třećim poschodźe Serbski muzej. Tež hdyž so Serbski dom 1937 přez nacionalsocialistow zawrě, zwosta Serbski muzej hač do lěta 1941 za wopytowarjow přistupny. Z doskónčnym sćazanjom wobsydstwa Maćicy Serbskeje 1941 so zběrka muzeja z 1.014 pozicijemi do Měšćanskeho muzeja Budyšina zapřija.

1957 załoži so we Wojerecach Muzej za serbske stawizny a kulturu znowa. W zwisku z wróćenjom eksponatow so tež muzej zaso do Budyšina přepołoži. 1976 bu sólnica na Ortenburg jako nowy domicil postajeny, dokelž bu stary Serbski dom w Bitwje wo Budyšin 1945 ćežko wobškodźeny. Hač do lěta 1988 słušeše muzej k 1973 załoženemu zwjazkej Muzeje města Budyšin. Po nowym wuhotowanju wustajeńcy bu wón w juniju 1989 jako samostejacy muzej znowa wotewrjeny.

Dźensniše muzejowe twarjenje bu 1782 jako sólnica natwarjena a 1869 na dźensnišu formu přetwarjena. Wot 1835 skutkowaše tu kralowsko-sakske powołanske sudnistwo jako najwyši justicny zarjad Hornjeje Łužicy a kralowski wokrjesny zarjad. Za čas nacionalsocializma běše tu sydło Gestapo a w NDRskim času słužeše twar spočatnje jako bydlenje. Dokelž so prěni Serbski dom 1945 zniči, so twarjenje 1976 jako nowe městno Serbskeho muzeja wuzwoli, tež hdyž njeměješe žadyn zwisk k Serbam. W lěće 2003 so twarjenje wobšěrnje restawrowaše.

Wustajeńca skići přehlad wo stawiznach a ludowej kulturje Serbow w Hornjej a Delnjej Łužicy. Ćežišća tworja mjez druhim serbska rěč, literatura a tworjace wuměłstwo. We wosebitych wustajeńcach pokazuja so twórby tworjaceho wuměłstwa abo stawizniske zarysy, často k serbskim temam. Na swjedźenskej žurli muzeja wotměja so prawidłownje kulturne zarjadowanja.

1. ↑ Gisela Brukowa: Sorbisches Museum/Serbski muzej. W: Franz Schön, Dietrich Scholze (wud.): Sorbisches Kulturlexikon. Domowina-Verlag, Bautzen 2014, str. 382slsl.
2. ↑ Rozprawa wo naležnosćach Maćicy Serbskeje. Wućahi z maćičnych protokollow. Hłowna a powšitkomna zhromadźizna Maćicy serbskeje 26. měrca 1856. W: Časopis Towaŕstwa Maćicy Serbskeje. Zwjazk 9 (1856), čo. 1, str. 59sl. (hsb.)

 Commons: Serbski muzej – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

• Oficialne stronki Serbskeho muzeja Budyšin (hsb.)