Mona de Xibraltar

En perigo^[1]

Reino:	Animalia
Filo:	Chordata
Clase:	Mammalia
Orde:	Primates
Familia:	Cercopithecidae
Xénero:	Macaca
Especie:	M. sylvanus

Nome binomial

'Macaca sylvanus'
(Linnaeus, 1758)^[2]

Distribución xeográfica; a poboación de Tunisia amosada no mapa está extinta.

A mona de Xibraltar,^[3] (Macaca sylvanus), é unha especie de primate catarrino da familia dos cercopitécidos (Cercopithecidae) que se encontra actualmente nalgunhas zonas reducidas dos Montes Atlas (norte de África e na Rocha de Xibraltar, no sur da Península Ibérica).

É o único primate, á parte do home, que pode encontrarse actualmente en liberdade en Europa, e o único membro do xénero Macaca que vive fóra de Asia.

Descrición

É un cuadrúpede de escaso tamaño, nunca superior aos 75 cm de lonxitude, e de até 13 kg de peso. Ten o corpo recuberto de pelo de cor parda amarelada, lixeiramente agrisada nalgúns individuos. A cara, os pés e as mans son de cor rosada. A cola é vestixial, e pouco apreciábel a distancia. Os machos son maiores que as femias.

Comportamento

As monas de Xibraltar son animais diúrnos e omnívoros, que viven en bosques mixtos de até algo máis dos 2.100 m sobre o nivel do mar. Móvense constantemente á busca de froitas, follas, raíces ou insectos, en grupos de entre 10 e 30 individuos de estrutura matriarcal, dirixidos por unha femia vella.

Tras catro ou cinco meses de xestación, as femias paren unha cría (dúas, en casos excepcionais) que son coidadas tanto pola nai como polo pai. Maduran sexualmente aos 3 ou 4 anos de idade e poden vivir unha vintena de anos.

Hábitat e distribución

Estímase que a poboación total na actualidade é de 1.200 a 2.000 individuos. O seu número decrece conforme se van tallando os bosques do Atlas, o seu hábitat principal, e actualmente se considera unha especie en estado vulnerábel.^[4]

Mentres que no norte de África se considera case unha alimaña (en gran parte debido aos prexuízos islámicos contra os monos, reflectidos no Corán), en Xibraltar considérase case como unha mascota non oficial, paseando sen inmutarse polos parques e tellados das casas e alimentada tanto polas autoridades como polos cidadáns.

A orixe desta pequena poboación é un misterio, pero parece claro que foi introducida. Aínda que durante o Plistoceno houbo momentos en que esta especie habitou en toda Europa (chegando polo norte até Alemaña e Inglaterra) e as costas mediterráneas, decreceu rapidamente coa chegada das glaciacións até extinguirse na Península Ibérica hai uns 30.000 anos.

Crese que puido volver en estado domesticado e que despois se asilvestrou. En calquera caso, a súa presenza na Rocha está documentada desde antes de que fora conquistado polos ingleses en 1704.

En Xibraltar

Como parte do patrimonio de Xibraltar, a alimentación e supervivencia das monas foron responsabilidade da Royal Navy até 1991, en que foi cedida ao goberno xibraltareño. A tradición popular di que mentres as monas persistan en Xibraltar, este seguirá baixo dominio británico, polo que se chegou ao punto de que, durante a segunda guerra mundial, cando se temía unha posíbel invasión hispano-xermana, o propio primeiro ministro británico Winston Churchill ordenou traer varias ducias de espécimes do norte de África para asegurar a súa exigua poboación.^{[Cómpre referencia]} Nos últimos tempos a poboación de monas aumentou, chegando hoxe a uns 300 individuos.

Notas

↑ Butynski, T. M., Cortes, J., Water, S., Fa, J., Hobbelink, M. E., van Lavieren, E., Belbachir, F., Cuzin, F., de Smet, K., Mouna, M., de Iongh, H., Menard, N. & Camperio-Ciani, A. (2008). "Macaca sylvanus". Lista Vermella da IUCN de Especies en Perigo (en inglés). IUCN 2008. Consultado o 4 January 2009.
↑ Linne´, Carl von (1758). Systema naturæ. Regnum animale. (10 ed.). p. 25. Consultado o 19 de novembro de 2012.
↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para mona.
↑ Butynski, T. M.; Cortes, J.; Waters, S.; Fa, J.; Hobbelink, M. E.; van Lavieren, E.; Belbachir, F.; Cuzin, F.; de Smet, K.; Mouna, M.; de Iongh, H.; Menard, N. & Camperio-Ciani, A. (2008): Macaca sylvanus UICN 2008. Lista Vermella de Especies Ameazadas UICN.

Véxase tamén

Bibliografía

Groves, C. (2005): Mammal Species of the World. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-8221-4
Hogan, C. Michael (2008): "Barbary Macaque: Macaca sylvanus". GlobalTwitcher.com

Ligazóns externas

[iucn-1] Butynski, T. M., Cortes, J., Water, S., Fa, J., Hobbelink, M. E., van Lavieren, E., Belbachir, F., Cuzin, F., de Smet, K., Mouna, M., de Iongh, H., Menard, N. & Camperio-Ciani, A. (2008). "Macaca sylvanus". Lista Vermella da IUCN de Especies en Perigo (en inglés). IUCN 2008. Consultado o 4 January 2009.

[2] Linne´, Carl von (1758). Systema naturæ. Regnum animale. (10 ed.). p. 25. Consultado o 19 de novembro de 2012.

[3] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para mona.

[4] Butynski, T. M.; Cortes, J.; Waters, S.; Fa, J.; Hobbelink, M. E.; van Lavieren, E.; Belbachir, F.; Cuzin, F.; de Smet, K.; Mouna, M.; de Iongh, H.; Menard, N. & Camperio-Ciani, A. (2008): Macaca sylvanus UICN 2008. Lista Vermella de Especies Ameazadas UICN.

[1]