View source for Ebola

Níl cead agat an leathanach seo a athrú, mar gheall ar an fáth seo a leanas:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 Iúil 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Iúil 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Is féidir foinse an leathanach seo a fheiceáil ná a cóipeáil:

{{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}}
{{WD Bosca Sonraí Galar}}
[[Íomhá:Symptoms_of_ebola_(vector_image).svg|clé|mion]]
Tá an '''víreas Ebola''' ('''EBOV''') ar ceann de na sé [[víreas]] a aithnítear sa [[géineas|ghéineas]] ''Ebolavirus''. Bíonn ceithre cinn de na sé víreas sin a bhfuil eolas orthu, EBOV san áireamh, freagrach as [[fiabhras]] [[fiabhras fuilreatha víreasach|fuilreatha]] trom agus marfach go minic i n[[daoine]] agus i [[mamach|mamaigh]] eile, ar a dtugtar an [[galar víris Ebola]] (GVE). 

Tá EBOV freagrach as an chuid is mó de bhásanna daonna le GVE sa stair. B'in é ba chúis le h[[eipidéim víreas Ebola na hAfraice Thiar]] idir 2013 agus 2016, ina mheastar gur ionfhabhtaíodh 28,638 duine ar a laghad agus go bhfuair 11,315 bás.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cdc.gov/vhf/ebola/history/2014-2016-outbreak/index.html|teideal=2014-2016 Ebola Outbreak in West Africa {{!}} History {{!}} Ebola (Ebola Virus Disease) {{!}} CDC|dáta=2020-03-17|language=en-us|work=www.cdc.gov|dátarochtana=2022-10-24}}</ref>

== Víreas ==
[[Víreas]] i bhfine na bhFiloviridae is ea EBOV. Níl aon [[leigheas]] ar na galair a tharlaíonn de bharr an víris seo ach déantar iarracht leachtanna a thabhairt don othar tríd an mbéal nó go h[[Instealladh|infhéitheach]].   

Tagann galar fuilreatha ar dhuine ionfhabhtaithe, agus faigheann idir 50% agus 90% de na híobartaigh bás. Déanann sé a bhealach isteach i g[[colainn]] duine trí sheile, [[fuil]] (trí athúsáid steallairí go minic san [[An Afraic|Afraic]]) nó sreabháin eile nó ó ainmhithe mar an [[sciathán leathair]] mar shampla.   

Dhá nó trí sheachtain tar éis an víreas a tholgadh tagann fiabhras, [[pian]] sa [[scornach]] is sna [[matán|matáin]] agus [[tinneas|tinnis]] chinn leis. Leanann múisiam, urlacan, [[buinneach]] agus ísliú fheidhmiú an ae agus na nduán ina dhiaidh sin.   

Ar dtús, is iad [[tinneas cinn]] is ardteocht siomptóim an ghalair. De réir a chéile ionfhabhtaíonn na víris an t-[[ae]], na [[Duán|duáin]], is na [[fuileadáin]] féin. Milleann na víris [[coirt]] inmheánach na bhfuileadán, a éiríonn [[Póiriúlacht|póiriúil]], sceitheann an fhuil amach, agus titeann na [[Fíochán|fíocháin]] ó chéile.  

== Briseadh Amach 2013-2016 ==
Tharla an [[paindéim|phaindéim]] Ebola ba mhó san [[An Afraic|Afraic]] sna 2010idí, timpeall 2013-2016. . Ar an [[26 Nollaig]] [[2013]], thosaigh ráig den ghalar sa [[an Ghuine|Ghuine]] in Iarthar na hAfraice.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.who.int/csr/disease/ebola/ebola-6-months/guinea/en/|teideal=WHO {{!}} Ground zero in Guinea: the Ebola outbreak smoulders – undetected – for more than 3 months|dáta=2016-02-03|work=web.archive.org|dátarochtana=2022-10-24|archivedate=2016-02-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160203181656/https://www.who.int/csr/disease/ebola/ebola-6-months/guinea/en/}}</ref>
 
Ansin scaip an galar níos faide, chuig [[Siarra Leon]], [[Poblacht Dhaonlathach an Chongó]] agus [[an Libéir]] srl. Ba é an ráig ba mhó agus ba choimpléascaí é dá raibh riamh ann ó sainaithníodh Ebola a chéaduair i 1976. Faoi dheireadh 2015 bhí an víreas nach mór díothaithe as na tíortha sin. 

Thar lear bhí cás amháin sna [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] fiú. Bhí cásanna sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]], [[An Spáinn|Spáinn]], s[[An Nigéir]] agus s[[An tSeineagáil]]. Bhí leapacha in otharlanna an Mater i m[[Baile Átha Cliath]], sa bhliain 2014, curtha ar leataobh má tharlaíonn scaipeadh an ghalair in [[Éirinn]]. 

=== Cúnamh ===
Ar an 24 Deireadh Fómhair 2014, gheall ceannairí an [[An tAontas Eorpach|Aontais Eorpaigh]] níos mó ná €1 billiún a thabhairt chun cuidiú cosc a chur le scaipeadh an víris Ebola san Afraic Thiar, go háirithe sa Ghuine, i Siarra Leon agus sa Libéir.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Ebola|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=239}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://europa.eu/european-union/about-eu/history/2010-today_ga|teideal=Deich mbliana de dheiseanna agus de dhúshláin|údar=Aontas Eorpach|dáta=|dátarochtana=2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180615061918/https://europa.eu/european-union/about-eu/history/2010-today_ga|archivedate=2018-06-15}}</ref>[[Íomhá:Ebola 2014 outbreak map of Guinea, Liberia, and Sierra Leone.png|clé|mion|Ebola 2014]]

== Liosta briseadh amach ==
{{Príomhalt|Liosta briseadh amach Ebola}}

== Féach freisin ==
* [[Liosta othar sonrach Ebola|Othair shonracha Ebola]]ː liosta

== Naisc sheachtracha ==
* [http://www.cdc.gov/vhf/ebola/ Fiabhras fuilreatha Ebola – CDC (Centers for Disease Control), SAM]
*
Amlíne na ráigeː

Center for Disease Control in [[Atlanta]], [[SAM]] <ref>[http://www.cdc.gov/vhf/ebola/outbreaks/guinea/ 2014 Ebola Outbreak in West Africa, CDC, Atlanta, SAM, arna rochtain ar 15 Lún. 2014]</ref> 

== Tagairtí ==
{{reflist}}

{{Fréamh an Eolais}}

{{DEFAULTSORT:Ebola}}
[[Catagóir:Víris]]
[[Catagóir:Ebola]]

Teimpléid a úsáidtear ar an leathanach seo:

Fill ar Ebola.

Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Ebola"