سیراک ملکنیان
سیراک ملکنیان | |
|---|---|
Սիրակ Մելքոնյան | |
 | |
| زادهٔ | ۱۳۰۹ |
| درگذشت | مرداد ۱۴۰۳۱۷ اوت ۲۰۲۴ (۹۳ سال) |
| ملیت | ارمنی-ایرانی |
| دیگر نام‌ها | Sirak Melkonian |
| پیشه | نقاش |
| مکتب | انتزاعی |
| جوایز | جایزه سلطنتی بی‌ینال تهران |
| وبگاه | |
سیراک ملکنیان (متولد ۱۳۰۹ خ/۱۹۳۰ م - درگذشته مرداد ۱۴۰۳/اوت ۲۰۲۴)[۱][۲][۳][۴][۵] (به ارمنی: Սիրակ Մելքոնյան؛ به انگلیسی: Sirak Melkonian،) (به اشتباه سیراک ملکونیان نیز ضبط شده است)، هنرمند نقاش ارمنی-ایرانی و از پیشگامان هنر نوگرای ایران بود.
او در آثارش به شیوه‌ای انتزاعی و با تأکید بر خط و فرم، به نمایش انتزاعی مناظر می‌پرداخت. آثار این هنرمند طبیعتی نه خیالی و نه واقعی، نه فراواقع‌گرا و نه واقع‌گرا را به زبانی منحصربه‌فرد به‌تصویر می‌کشید.[۶]
زندگی
[ویرایش]سیراک ملکنیان به سالِ ۱۳۰۹ در تهران متولد شد. خانواده‌اش به واسطه شغل پدر به اراک نقل مکان کردند و پس از چندی مجدداً به تهران بازگشتند. او در ۱۲ سالگی با حمایت پدرش، نزد نقاشی آسوری بنام الکس گورگیز[۷] کار با رنگ روغن را آموخت.
ملکنیان در نوجوانی و پس از پایان دبیرستان عضو انجمن فرهنگی ارمنیان مترقی شد و بیش از ده سال به همراه سایر هنرمندان ارمنی به صورت جدی، نقاشی را دنبال کرد. در آنجا با مارکو گریگوریان و از طریق او با هنر مدرن اروپا و جهان آشنا شد. آثار اولیهٔ ملکنیان رویکردی فیگوراتیو و اکسپرسیونیستی داشت. او در سال ۱۳۳۶ برندهٔ جایزهٔ هنرمندان معاصر ایران در انجمن ایران و آمریکا و در سال ۱۳۳۷ برندهٔ جایزهٔ سلطنتی بی‌ینال تهران شد. پس از آن به تشویق گریگوریان برای ادامه تحصیل به ایتالیا رفت و در آکادمی هنرهای زیبای رم مشغول به تحصیل شد اما آن را نیمه‌کاره رها کرد و یادگیری هنر را به‌صورت تجربی ادامه داد. او در بی‌ینال ونیز شرکت کرد و کمی بعد اثارش در بی‌ینال پاریس نمایش داده شد.[۶]
ملکنیان طی سال‌ها در نمایش‌های انفرادی و گروهی بسیاری در ایران و کشورهای دیگر شرکت کرده است. او در سال‌های پیش از انقلاب در دههٔ پنجاه برندهٔ رتبهٔ نخست نمایشگاه بین‌المللی هنر تهران شد. آثار او در سومین دورهٔ نمایشگاه گروه آزاد تهران در سال ۱۳۵۴، آرت‌فر واش‌آرت ۷۷ و آرت‌فر فیاک ۷۷ نمایش داده شد.
ملکنیان از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۴ در تهران در کنار فعالیت حرفه‌ای به عنوان نقاش و هنرمند، به صورت خصوصی به تدریس نقاشی نیز مشغول بود. وی در سال ۱۳۶۰ به یونان و حدود یک سال بعد به کانادا مهاجرت کرد و در تورنتو مشغول کار و زندگی بود.[۸][۹]
وی در روز شنبه ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ (۱۷ اوت ۲۰۲۴) در سن ۹۳ سالگی در تورنتو درگذشت.[۱۰][۱۱]
سبک هنرمند
[ویرایش]
سیراک ملکنیان از پیشگامان هنر فیگوراتیو دهه ۱۳۳۰ (۱۹۵۰ میلادی) بود که به همراه گروهی از هنرمندان با مرکزیت مارکو گریگوریان نقاشی فیگوراتیو در ایران را که تحت تأثیر امپرسیونیم بود به سوی اکسپرسیونیم سوق دادند. این گروه علاوه بر تغییر در فرم و ساختار نقاشی، در مضمون هم به دنبال چیزی فراتر از برخورد رمانتیک با سُنت و به تصویر کشیدن سُنت بودند. نگاه انتقادی و جستجو گر اینها در یافتن ریشه‌های فرهنگی‌شان در جامعه پیرامون و در مواجهه با دنیای مدرن بود.
ملکنیان مهم‌ترین آثارش در این دوران کاری و فکری اش را در بی‌ینال تهران در ۱۳۳۷ (۱۹۵۸ میلادی) نمایش داد. در کنار نقاشی‌هایش او حکاکی‌های خود را نیز نمایش گذاشت و جایزه سلطنتی این بی‌ینال را از آن خود کرد. ملکنیان با موفقیت در این بی‌ینال به عنوان یکی از نمایندگان ایران به بی‌ینال ونیز و پاریس فرستاده شد.
سیراک ملکنیان از ابتدای دهه ۱۹۶۰ با گرایش به سوی هنر انتزاعی، دوران دیگری را در زندگی هنری خود آغاز کرد و با آثار انتزاعی خود نماینده جریان دیگری در تاریخ هنر ایران شد.[۱۲]
در آثار انتزاعی‌اش، ملکنیان بیش از این‌که دل در گرو رنگ یا بازنمایی طبیعت داشته باشد، در پی شناختی عمیق و مداوم از طبیعت است. او با به‌کارگیری رنگ‌های هم‌خانواده و گرم، نگاه دقیق خود را به ترکیب‌بندی و همنشانی اشکال هندسی برگرفته از طبیعت و نیز عنصر تأثیرگذار خط، آشکار می‌کند.
ملکنیان جز دوره‌ای کوتاه در جوانی، کمتر به سراغ فیگوراتیسم انسانی رفته است. او شیفته طبیعت است، اما نه آن طبیعت آشنایی که در آثار هنرمندان نوگرای هم‌نسلش دیده می‌شود. طبیعت تصویر شده در آثار او، بیشتر نمودی عرفانی و شهودی از زمین دارد، از عناصر زمین و مفاهیم متعالی دیگری که بیننده را به جایی ناشناخته و مقدس رهنمون می‌کند. این آثار گرچه در نگاه اول چین‌وشکن‌های تپه‌ماهورها یا رگه‌های سنگی را تداعی می‌کند، اما همچنان در ادامه جست‌وجوهای فرم و هندسه هستی می‌گیرد. آثار او همگی ساختاری استوار و محکم و مطمئن دارند.
نمایشگاه‌ها
[ویرایش]- گالری استتیک، تهران، اردیبهشت ۱۳۳۶[۱۳]
- گالری استتیک، تهران، آذر ۱۳۳۶
- گالری زروان، تهران، ۱۳۵۲
- گالری اودرمات، پاریس، فرانسه، ۱۳۵۵[۱۴]
- گالری زند، تهران، ۱۳۵۷
- آتن، یونان، ۱۳۶۰
- گالری آرشیل گورکی، نیویورک، ۱۳۶۲
- کلکسیون پی ام،[۱۵] لس آنجلس، آمریکا، ۱۳۶۵
- استودیو کافه،[۱۶] نیوپورت، آمریکا، ۱۳۶۶
- سازمان اِی ام وی گرافیک،[۱۷] تورنتو، کانادا، ۱۳۷۶
- گالری بی‌ساید،[۱۸] آمریکا، ۱۳۷۹
- گالری آرشل گورکی،[۱۹] تورنتو، کانادا، ۱۳۸۳
- گالری ماه، تهران، ۱۳۸۵
- مروری بر آثار؛ «هفت دهه نقاشی‌های سیراک ملکنیان»، گالری آب انبار و گالری آریا، تهران، ۱۳۹۴
- «سفری پرحادثه از شن تا برف»،[۲۰] گالری سحر بلوکی، تورنتو، کانادا، ۱۴۰۲
- «نمایشگاه سالیانه گروهی» در انجمن ایران – شوروی در تهران، ۱۳۲۹
- «نمایشگاه هنرمندان ایرانی معاصر» در کاخ ابیض تهران، ۱۳۳۵
- «نمایشگاه هنرمندان معاصر ایران» در انجمن ایران-آمریکا، ۱۳۳۶
- ” بی‌ینال ونیز” هنرمندان ایران-ایتالیا، ۱۳۳۷
- ” بی‌ینال پاریس”، ۱۳۳۸
- «نمایشگاه هنرمندان معاصر ایران» دفتر مرکزی بانک صادرات تهران، ۱۳۴۰
- «نمایشگاه هنرمندان معاصر ایران» نیویورک، ۱۳۴۶
- «نمایشگاه هنرمندان معاصر ایران» نیویورک، ۱۳۴۶
- «نمایشگاه هنرمندان معاصر ایران» پاکستان، ۱۳۵۰
- «نمایشگاه هنرمندان معاصر ایران» آلمان غربی، ۱۳۵۲
- «گروه هنرمندان آزاد» نمایشگاه بین‌المللی ایران-فرانسه در تهران، ۱۳۵۳
- «نمایشگاه هنرمندان معاصر ایران» گالری هنر و فرهنگ تهران، ۱۳۵۳
- «نمایشگاه آثار منتخب هنرمندان معاصر» گالری سیحون، ۱۳۵۳
- «آثار هنرمندان ایرانیان گذشته تا امروز» انجمن ایران-آمریکا تهران، ۱۳۵۴
- «آثار هنرمندان ایرانی و بین‌المللی» گالری سامان تهران، ۱۳۵۵
- «نمایشگاه فیاک ۷۷ هنر معاصر» قصر بزرگ پاریس، ۱۳۵۶
- «هنرمندان معاصر» گالری زند تهران، ۱۳۵۶
- «مجموعه آثار هنری از هنرمندان ارمنی-کانادایی» مونترال و اتاوا، ۱۳۶۹
- «هنرمندان آمریکایی معاصر» گالری باغومیان،[۲۱] نیویورک، ۱۳۷۴
- “هنرمندان معاصر ارمنی آروست ۹۷” کتابخانه مرکزی لس‌آنجلس، آمریکا ۱۳۷۶
- «طبیعت در نقاشی‌های معاصر ایرانی» موزه هنرهای معاصر تهران، ۱۳۷۸
- «نقاشان معاصر ایران شرق تخیل» موزه هنرهای معاصر تهران، ۱۳۸۵
- «پنجاه سالگی: نمایشگاه آثار ۵۰ + ۵ هنرمند معاصر ایرانی» گالری سیحون، ۱۳۹۶
- «ایران پرینت»،[۲۲] گالری میم، دبی، ۱۳۹۸
- «ایران حماسی»،[۲۳]موزه ویکتوریا و آلبرت، لندن، انگلستان، ۱۳۹۹
- "۵ تیتان هنر مدرن ایران "، گالری سحر بلوکی، تورنتو، کانادا، ۱۴۰۱
- "چند فصل: فریدون آو و مجموعه لعل"،[۲۴]آرت جمیل، دبی، ۱۴۰۲
آثار در مجموعه‌های موزه‌ها
[ویرایش]- موزه هنرهای معاصر تهران
- کاخ-موزه نیاوران
- کاخ-موزه سعدآباد
- مجموعه بانک سپه[۲۵]
- موزه ویکتوریا و آلبرت[۲۶]
- موزه هنر شهرستان لس آنجلس[۲۷]
جوایز
[ویرایش]- ۱۳۳۶ برندهٔ جایزهٔ هنرمندان معاصر ایران در انجمن ایران و آمریکا
- ۱۳۳۷ برندهٔ جایزهٔ سلطنتی بی‌ینال تهران
پانویس
[ویرایش]- ↑ «سیراک ملکونیان (متولد 1309) – حراج تهران». tehranauction.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۰۷.
- ↑ «سیراک ملکنیان | درز». darz.art. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۰۷.
- ↑ «سیراک ملکونیان یکی از بنیانگذاران هنر مدرن ایران درگذشت». خبرگزاری هنر ایران. ۲۰۲۴-۰۹-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۰۷.
- ↑ «بیوگرافی سیراک ملکونیان (۱۳۰۹-)». هنر امروز. ۲۰۲۴-۰۹-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۰۷.
- ↑ «Sirak Melkonian (Iranian, b. 1930)».
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ «سیراک ملکنیان درز». darz.art. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۲۷.
- ↑ Alex Gevargiz
- ↑ «تاریخ هنر ارامنه ایران - سیراک ملکنیان». hayazd.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۴. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
- ↑ زحمتکش، فضه (۲۰۲۱-۰۱-۰۳). «سیراک ملکنیان (1310/ تهران) نقاش و چاپگر معاصر ایرانی است.». پشت‌بام. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۲۷.
- ↑ «سیراک ملکنیان نقاش نوگرای ایرانی درگذشت». ایرنا.
- ↑ «Iran art community loses two artists». tehrantimes.com.
- ↑ رفیعی, طرلان; صمیمی مفخم, یاشار (2019). Iran Print (به انگلیسی). UAE: Meem Editions.
- ↑ gallery esthetic
- ↑ odermatt
- ↑ PM Collection
- ↑ Studio Café
- ↑ AMV Graphic Organisation
- ↑ Bayside Gallery
- ↑ Arshel Gorky Art Gallery
- ↑ عنوان اصلی: An Odyssey from Sand to Snow
- ↑ Baghoomian Gallery
- ↑ Iran Print: Vol.1; Curated by Tarlan Rafiee and Yashar Samimi Mofakham, Meem Gallery, 2019
- ↑ Epic Iran, Victoria & Albert Museum, Curated by John Curtis, Ina Sarikhani Sandmann, and Tim Stanley; May 2021 to September 2021
- ↑ “Some seasons: Fereydoun Ave and the Laal Collection, 1959–2019” at Jameel Arts Centre, Dubai; Curated by Negar Azimi and Sohrab Mohebbi with Talia Heiman
- ↑ "بازدید سیراک ملکنیان نقاش برجسته کشور از موزه بانک سپه و امضای تابلوی خود - اخبار بانک". www.namayebank.ir (به انگلیسی). Retrieved 2024-07-27.
- ↑ «V&A Collection». collections.vam.ac.uk.
- ↑ «Untitled | LACMA Collections». collections.lacma.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۲۷.
منابع
[ویرایش]- چهره‌های معرفی شده در نمایشگاه هنرمندان ارمنی ایران،فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۶۴ - سال هفدهم - تابستان ۱۳۹۲
- دانشنامه ایرانیان ارمنی، نویسنده:ژانت د. لازاریان،انتشارات هیرمند، چاپ دوم ۱۳۸۸، شابک:۰-۵۰-۶۹۷۴-۹۶۴-۹۷۸
- سیراک ملکنیان، نقاش مستقل ساناز آرین‌فر فصلنامه فرهنگی پیمان شماره ۹۸
- سیراک ملکنیان، کاشف افق‌های بی‌پایان کیانوش معتقدی
- سیراک ملکنیان، در رسانه‌ها آیدین آغداشلو
- درگذشت سیراک ملکنیان، یکی از هفت بنیادگذار «گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان» ایران سپیده گرگانی
- www.sirakmelkonian.com
- Navasargian, Alice (1997). Iran - Armenia: Golden Bridges: 20th Century Iranian-Armenian Painters. Glendale: AAA Publishing House. p. 142-145. ISBN 978-0-9697620-0-3.
جستارهای وابسته
[ویرایش]پیوند به بیرون
[ویرایش]| هنر نقاشی ایران | |
|---|---|
| مکتب‌های نگارگری | |
| موزه‌ها و مراکز هنری | |
| نگارخانه‌ها | |
| کاریکاتور | |
| مرتبط با ایران | |
| جستارهای وابسته | |
