نمایش مبدأ برای دز

→ دز

به دلایل زیر، اجازهٔ ویرایش این صفحه ندارید:

این صفحه اکنون نیمه حفاظت شده و فقط کاربران تأیید شده یا کاربران تأیید خودکار می‌توانند آن را ویرایش کنند.

چرا این صفحه محافظت شده است؟

با اینکه اغلب صفحه‌های ویکی‌پدیا قابل ویرایش توسط همه هستند، اما گاهی برای جلوگیری از اختلافات ویرایشی، برخی از الگوها و صفحه‌های رابط پرکاربرد در مقابل ویرایش عموم محافظت می‌شوند.
دلیل حفاظت معمولاً در سیاههٔ محافظت موجود است. اگر چنین چیزی را نیافتید، احتمالاً این صفحه بعد از محافظت منتقل شده است.

من چه می‌توانم بکنم؟

دربارهٔ این صفحه با دیگران بحث کنید.
درخواست خروج از محافظت صفحه را بدهید.
به صفحه راهنمای ما بروید تا چیزهای بیشتری درباره ویکی یاد بگیرید.
اگر متوجه اشتباهی شده‌اید یا پیشنهادی دارید می‌توانید با کلیک بر پیوند زیر درخواست ویرایش دهید تا یک مدیر از طرف شما این ویرایش را انجام دهد. لطفاً ابتدا بررسی کنید که آیا دربارهٔ موضوع پیشنهادی شما قبلاً بحث شده است یا نه.
درخواست ویرایش بدهید

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
- Start of block: ۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۸
- Expiry of block: ۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۸
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
در صورت طرح هرگونه پرسش، لطفاً تمامی جزئیات فوق را در پرسش خود ذکر کنید. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

می‌توانید مبدأ این صفحه را ببینید و رونوشت بردارید:

{{pp-semi-indef|small=yes}}
{{Coord|32.9014|N|48.7311|E|source:kolossus-nowiki|display=title}}
{{دیگر کاربردها}}
{{جعبه اطلاعات رود
| نام رودخانه = دز
| نام محلی = 
| تصویر = Ali kale.jpg
| بندانگشتی = 
| اندازه تصویر = 
| عرض تصویر = 
| عنوان تصویر = [[تفریحگاه ساحلی دز (علی کله)]]
| مختصات = <!-- مکان -->
| نوع کشور = کشور
| کشور = [[ایران]]
| ایالت = 
| نوع منطقه = استان
| منطقه = [[لرستان]]{{سخ}}
[[استان خوزستان|خوزستان]]
| نوع بخش = شهرستان
| بخش = [[الیگودرز]]، [[اندیمشک]]، [[دزفول]]، [[شوش]]، [[شوشتر]]
| نوع شهرداری = 
| شهرداری = 
| سرآب۱ = [[رودخانه بختیاری|بختیاری]]
| مکان سرآب۱ = [[تنگ پنج]]
| مختصات سرآب۱ = {{coord|48.76506676572456|N|32.93174695364272|E|region:ZZ_type:TT|display=inline}}
| سرآب۲ = [[رودخانه سزار (ایران)|سزار]]
| مکان سرآب۲ = [[تنگ پنج]]
| مختصات سرآب۲ = {{coord|48.76506676572456|N|32.93174695364272|E|region:ZZ_type:TT|display=inline}}
| سرآب۳ = 
| مکان سرآب۳ = 
| دهانه = [[کارون]]
| مکان دهانه = [[بندقیر]]
| مختصات دهانه = {{coord|48.88125710457596|N|31.647825853551527|E|region:ZZ_type:TT|display=inline}}
| ریزشگاه = 
| ریزشگاه‌های حوضه زهکشی = 
| طول = 
| ارتفاع = 
| ارتفاع ریزشگاه = 
| میانگین بده = 
| حوضه آبخیز = 
| دبی = ۲۴۰ متر مکعب
| حوضه آبریز = [[حوضه آبریز رودخانه کارون بزرگ|کارون بزرگ]]
| map =  {{Infobox mapframe |wikidata=yes |zoom=6 |frame-height=300 | stroke-width=3 |coord={{WikidataCoord|display=i}}|point = none|stroke-color=#0000FF }}

}}

[[پرونده:DezReservoir-June2016.jpg|250px|بندانگشتی|چپ| نمایی کامل از رودخانه  ودریاچه دز در بخش الوار گرمسیری از توابع شهرستان [[اندیمشک]] ]]

[[پرونده:Rudband2.jpg|250px|بندانگشتی|چپ| نمایی از شهرستان [[دزفول]] در کنار رود دز]]


'''دز''' رودخانه‌ای است که از به هم پیوستن رودخانه‌های [[رودخانه سزار (ایران)|سزار]] و [[رودخانه بختیاری|بختیاری]] در استان [[لرستان]] تشکیل می‌شود و پس از ورود به استان [[خوزستان]] به [[رود کارون]] می‌ریزد.  رودخانه‌های [[رودخانه سزار (ایران)|سزار]] و [[رودخانه بختیاری|بختیاری]] خود از [[قالی کوه|قالیکوه]] و [[اشترانکوه]] سرچشمه می‌گیرند. رود دز بخشی از [[حوضه آبریز رودخانه کارون بزرگ|حوضۀ کارون بزرگ]] به شمار می‌رود.

== جغرافیا ==
رود دز از ترکیب چند رودخانه که در ذیل به آن‌ها اشاره می‌شود به وجود می‌آید:
# [[رود بختیاری]] (سرچشمه: [[قالیکوه]])
# [[رودخانه سزار (ایران)|رود سزار]] (سرچشمه: [[اشترانکوه]] و [[قالیکوه]] و درصد خیلی کم از کوهای گرین) 

== نام ==
* در لغت‌نامۀ دهخدا واژه دز بدین معنی آمده‌است:
<blockquote>دز: [دِ] (اِ) دژ. قلعه و حصار. (برهان). قلعه و حصار عموماً و قلعه بالای کوه خصوصاً. (آنندراج). قلعه. (جهانگیری) (از مهذب الاسماء). حصار. (شرفنامه منیری). حصن. (از مهذب الاسماء)<ref>دهخدا، علی اکبر؛ لغت‌نامه دهخدا؛ دز</ref></blockquote>
این رودخانه در گذر زمان نام‌های مختلفی به خود دیده‌است. از نام این رود تا قبل از حضور مردمان [[ایلام (تمدن)|ایلام]] اطلاعی در دست نیست، اما ایلامی‌ها که اولین قوم ساکن در این سرزمین بوده‌اند بنا به گفته پروفسور [[گیرشمن]] باستان‌شناس فرانسوی به این رودخانه «ایدیده» (idide) می‌گفتند<ref>گیرشمن، رومان) 1375 (چغازنبیل) دور-اونتاش (جلد دوم، مترجم: اصغر کریمی، تهران، سازمان میراث فرهنگی، چاپ اول.</ref> که تا بعد از حمله اسکندر و حضور یونانی‌ها مورخین یونانی از این رود با نام «کوپرات» یا دز({{lang-el|Κοπράτης}}) یاد کرده‌اند.<ref>Edward Anson, ''Eumenes of Cardia: A Greek among Macedonians'' (Brill Academic Publishers, 2004), p. 166.</ref>
[[پرونده:Desfilpoljadid.jpg|بندانگشتی|پل جدید دزفول<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وبگاه=wisgoon.com|نشانی=http://wisgoon.com/pin/4971478/|عنوان=پل جدید یا سوم دزفول|بازبینی=2019-01-25|archive-date=25 ژانویه 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190125004435/http://wisgoon.com/pin/4971478/}}</ref>]]
[[احمد کسروی]] در کتاب کاروند (مجموعه گفتارها و نوشتارها به کوشش یحیی ذکاء) در بخش رودهای [[خوزستان]] با توجه نوشته‌های مورخین یونانی [[استرابو]] و [[دیودوروس]] رود دز را همان رود کوپرات در نظر گرفته و با توجه روند مسیر عبور آب که از دره به جلگه می‌آید از آن به نام «رود دز» یاد می‌کند.<ref>کاروند، کسروی، رودهای خوزستان و نویسندگان باستان روم و یونان، صفحه 231</ref>

سرهنگ [[کنت لافتوس]] نخستین باستان‌شناسی که اقدام به تحقیقات علمی در شوش نمود، به نقل از جغرافی دانان دوران باستان رودخانهٔ «کوپراتس» را همین رودخانهٔ دز فعلی می‌داند.{{مدرک}}

هم چنین باستان‌شناس فرانسوی مادام [[ژان دیولافوا]] نام قدیم این رودخانه را «کوپراتس» ذکر کرده‌است.<ref>کوپراتس(Coprates) نام دیگر رودخانه دز و اولئوس(Eulaeus) نام دیگر کارون (ر.ک. سفرنامه دیولافوآ، ترجمه، ایرج فره وشی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۱، ص۲۴۹)</ref>
جغرافی دانان و مورخین مسلمان مانند [[حمدالله مستوفی]]، [[مقدسی]] و [[یعقوبی]] در ادوار مختلف تاریخی از این رودخانه به نام‌های «رود جندی شاپور»، «آب جندی شاپور» ویا «آب دز» یاد کرده‌اند.<ref>حمداللّه مستوفی، نزهه‌القلوب، ج۱، ص ۱۱۰–۱۱۱. و یعقوبی، البلدان، ج۱، ص ۲۰۳ و مقدسی، ابوعبدالله محمد، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمهٔ علی نقی منزوی، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، 1361</ref>

هم چنین در کتاب «فن آب و فن آبیاری در ایران باستان» نام قدیمی رود دز «رود گنده شاپور» ذکر شده‌است.<ref>آب و فن آبیاری در ایران باستان / گرد آورنده و نگارش عنایت اله رضا، 1350</ref>

ژنرال سر [[پرسی سایکس]] در سفرنامهٔ خود موسوم به «ده هزار میل در ایران»، در جریان مأموریتش به خوزستان ازین رود به نام نهر «آب دیز» نام می‌برد و آن را از شعب مهم کارون نام برده‌است.<ref>ده هزار میل در ایران، صفحات 283 و 286</ref>

هم چنین علی‌اکبر [[دهخدا]]، [[دکتر محمد معین]] و مرحوم رشیدیان از این رودخانه به نام «آب دیز» به معنی «[[آب دز]]» یاد نموده‌اند.

مرحوم رشیدیان در کتاب «جغرافیای خوزستان» می‌نویسد: «آب دیز (آب دز) از بروجرد والیگودرز سرچشمهٔ آن شروع شده و پس از طی خاک لرستان به استان خوزستان وارد و پس از گذشتن از شهرستان اندیمشک ازمرکز دزفول گذشته و به بندقیر (محل تلاقی دز و کارون) رفته و در آن جا با آب‌های شوشتر ممزوج شده و به اهواز می‌رود، خوشمزه و گواراست.»<ref>جغرافیای خوزستان، سیف‌الله رشیدیان</ref>

== سازه‌ها ==

=== سدها ===
[[پرونده:Dez dam.jpg|150px|بندانگشتی|سد دز]]
بر روی رودخانه دز، سدهای بزرگی ساخته شده یا در دست ساخت است؛ که از جمله آن می‌توان به برنامه ساخت [[سد بختیاری]] در استان لرستان و نیز به [[سد دز]] (ششمین سد بزرگ جهان در زمان ساخت) در [[اندیمشک]] و چندین [[سد تنظیمی (دزفول)|سد تنظیمی]] اشاره کرد. 

=== پل‌ها ===
[[پرونده:Dezful Sasanid Bridge On Cloudy Sunset - North View.jpg|بندانگشتی|نمای شمال غربی پل ساسانی دزفول در یک غروب ابری]]
در شهر دزفول بر این رودخانه چندین پل بسته شده‌است. پلی نیز در بخش [[شعیبیه]] [[شوشتر]] بر روی رود دز ساخته شده‌است.
* [[پل قدیم دزفول|پل ساسانی]] دزفول (پل کهنه یا پل قدیم)
* پل شریعتی دزفول (پل جدید)
* پل مقاومت دزفول (پل سوم یا پل [[رودبند]])
* پل چهارم خرداد دزفول (پل چهارم)
* پل غدیر دزفول (پل پنجم)
* پل حمید آباد دزفول
* پل شعیبیه شوشتر

===[[پل قدیم (دزفول)|پل ساسانی]]===
پل باستانی [[دزفول]] با ۱۷ قرن قدمت یکی از قدیمی‌ترین پل‌های (بازسازی شده در زمان [[دودمان صفویان|صفویه]] و [[دودمان پهلوی|پهلوی]]) جهان است که در سال ۲۶۳ میلادی به دستور [[شاپور اول]] [[ساسانی]] روی رودخانه دز ساخته شد.
پل ساسانی مهم‌ترین اثر تاریخی دزفول و به عنوان نماد شهر دزفول که ۲ منطقه شرق و غرب این شهر را به هم وصل می‌سازد، یکی از راه‌های ارتباطی شهر [[جندی‌شاپور]] و سرزمین [[بین‌النهرین|میانرودان]] بوده که به دستور شاپور اول ساسانی و پس از پیروزی ایران بر [[والرین]] و با به‌کارگیری اسرای رومی ساخته شده‌است از این‌رو، به [[پل قدیم دزفول|پل رومی]] نیز مشهور است.
این پل دارای ۱۴ دهانه است، پل قدیم دزفول از سنگ ساروج و آهک ساخته شده و در دوران حکومت [[عضدالدوله دیلمی]]، [[صفویان]] و [[دودمان پهلوی|پهلوی]] بازسازی شده‌است اما پایه‌های پل حکایت از دوران ساسانی دارد.<ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/11/05/1295534/پل-باستانی-دزفول-نماد-معماری-1700-ساله-ساسانیان-فیلم-و-تصاویر | عنوان=پل باستانی دزفول نماد معماری ۱۷۰۰ ساله ساسانیان}}</ref>

===سایر سازه‌ها===
در پشت سد دز در کرانه غربی دریاچه پلاژ و تاسیات تفریحی از زمان پهلوی دوم باقی مانده که همچنان مورد استفاده مردم طبیعت دوست و گردشگران قرار می‌گیرد. همچنین از این نقطه با قایق می‌توان به جزیره‌های کوچک و بزرگ در میان دریاچه رسید
در قسمتی از مسیر رودخانه دز به دلیل دره‌ای بودن اشکفتهایی مشرف به رود دز کنده کاری شده که در گویش دزفولی به کَت (Kat) معروف می‌باشند. درگذشته اغلب برای فرار از گرمای طاقت فرسای تابستان مورد استفاده مردم بوده‌اند ولی امروزه محلی برای تفریح مردم می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=106090&Serv=0&SGr=0 |عنوان =«کت‌های دزفول» خنک‌کننده دست‌ساز بشر در روزهای داغ تابستان! |ناشر =خبرگزاری میراث فرهنگی 1392 |5 = |accessdate =۶ ژوئن ۲۰۱۶ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20160808201726/http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=106090&Serv=0&SGr=0 |archivedate =۸ اوت ۲۰۱۶ |dead-url =yes}}</ref>

هم چنین در مسیر رود [[آسیاب‌های آبی دزفول]] در چند نقطه وجود دارد که برای آرد کردن گندم در گذشته مورد استفاده بوده‌است. پیشینه تاریخی آسیاب‌های آبی دزفول در ارتباط با پل قدیم (دزفول) بوده که به دوره ساسانیان بازمی‌گردد اما عمده آثار موجود از آسیاب‌ها که در سه بخش از رودخانه موجود است به دوره تاریخی [[صفویه]] و [[قاجاریه]] بازمی‌گردد. این سازه‌ها از مصالحی چون قلوه سنگ رودخانه ایی، آجر و با ملات ساروج ساخته شده‌اند. شکل معماری آسیاب‌ها برگرفته از سبک معماری بومی [[شهرستان دزفول]] بوده و به صورت یک مجموعه به هم پیوسته ساخته شده و به هم مرتبط هستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.civilica.com/Paper-NCAAD01-NCAAD01_033.html |عنوان = مطالعه‌ای بر معماری آسیاب‌های آبی دزفول | ناشر = سیویلیکا 1390 |}}</ref>
از دیگر کارهای مهندسی شده در مسیر رود دز می‌توان به قمش‌ها در دزفول نام برد که از راهرو و مجرا و تونل‌های زیر زمینی برای انتقال آب رودخانه به زمین‌های زراعتی و همچنین شرب مردم در گذشته‌استفاده شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.civilica.com/Paper-NCAAD01-NCAAD01_058.html |عنوان = نگرشی بر قمش‌های شهرستان دزفول | ناشر = سیویلیکا 1390 |}}</ref>

== تفرجگاه‌ها ==
* دریاچه‌ی [[سددز]](شمال شرقی شهرستان اندیمشک)
* اقامت گاه پلاژ در منطقه چهل پا (ویژه کمپ)(شهرستان اندیمشک)
* [[روستای پامنار]](بخش شهیون شهرستان دزفول)
* پارک ساحلی قلعه مختار(شهرستان اندیمشک)
* پارک ساحلی دولت(دزفول)
* پارک ساحلی دووه(دزفول)
* پارک ساحلی علی مالک(دزفول)
* پارک ساحلی ولی عصر(دزفول)
* پارک ساحلی رعنا(دزفول)
*پارک ساحلی برکه(دزفول)
* منطقه تفریحی تال خانی در دزفول
* منطقه [[چم سبز]] در شهرستان اندیمشک
* دهکده ساحلی والفجر در شهرستان اندیمشک
* [[تفریحگاه ساحلی دز (علی کله)]](دزفول)

== طرحهای انتقال از حوضه دز==
{{اصلی|انتقال آب الیگودرز به قم}}
پس از اجرای طرح انتقال آب ازسرشاخه‌های دز در شهرستان [[الیگودرز]] در شرق [[استان لرستان]] به [[قم]]، سرشاخه‌های دز اکنون تأمین‌کننده اصلی آب مصرفی (شرب، صنعتی، کشاورزی) شهرهای [[خوانسار]]، [[گلپایگان]]، [[خمین]]، [[محلات]]، [[نیم ور]]، [[سلفچگان]] و مخصوصاً [[قم]] می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://irna.ir/NewsShow.aspx?NID=30342027 |عنوان =نماینده قم:طرح انتقال آب'دز'، رؤیای مردم این استان را محقق می‌کند |ناشر =خبرگزاری ایرنا |تاریخ =۲۷ فروردین ۱۳۹۰ |تاریخ بازدید =۲ اردیبهشت ۱۳۹۰ |زبان =فارسی |archiveurl =https://web.archive.org/web/20110722015228/http://irna.ir/NewsShow.aspx?NID=30342027 |archivedate =۲۲ ژوئیه ۲۰۱۱ |dead-url =yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100841497190 |عنوان =آب رودخانه دز به قم رسید |ناشر =وب‌سایت جام‌جم آنلاین |تاریخ =۱ اردیبهشت ۱۳۹۰ |تاریخ بازدید =۲ اردیبهشت ۱۳۹۰ |زبان =فارسی |archive-date =17 دسامبر 2012 |archive-url =https://www.webcitation.org/6CyUp8t3E?url=http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100841497190 }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://www.iribnews.ir/Default.aspx?Page=MainContent&news_num=281085 |عنوان =آب شیرین به قم رسید |ناشر =واحد مرکزی خبر جمهوری اسلامی ایران |تاریخ =۱ اردیبهشت ۱۳۹۰ |تاریخ بازدید =۲ اردیبهشت ۱۳۹۰ |زبان =فارسی |archiveurl =https://web.archive.org/web/20110501040245/http://www.iribnews.ir/Default.aspx?Page=MainContent&news_num=281085 |archivedate =۱ مه ۲۰۱۱ |dead-url =yes}}</ref>
به گفته فتاح وزیر وقت نیرو این آب یکی از بهترین آب‌های دنیا است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100953658901 |عنوان =طرح انتقال آب به ۴۰ شهر و روستای قم |ناشر =جام جم آنلاین |تاریخ =۱۶ آبان ۱۳۸۷ |تاریخ بازدید =۴ اردیبهشت ۱۳۹۰ |7 = |archive-date =17 دسامبر 2012 |archive-url =https://www.webcitation.org/6CyUyacF9?url=http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100953658901 }}</ref>

=== طرحهای انتقال آب از حوضه دز ===
چندین طرح برای انتقال آب از حوضه دز در حال بهره‌برداری یا در حال ساخت هستند.<ref>بازنگری طرح جامع کاهش آلودگی کارون، سازمان حفاظت محیط زیست خوزستان، ۱۳۹۲</ref> طرحهای انتقال آب از حوضه دز و دبی سالیانه آنها بنا بر اعلام سازمان آب و برق خوزستان (زیر مجموعه وزارت نیرو) به شرح زیر است. گفتنی است این آمار در معرض تغییرات هستند.<ref>بازنگری طرح جامع کاهش آلودگی کارون، سازمان حفاظت محیط زیست خوزستان، ۱۳۹۲</ref> از سوی دیگر برخی، آمارهای رسمی انتقال آب از حوضه کارون بزرگ (شامل رود دز) را نادرست و کمتر از انتقال آب واقعی می‌دانند.<ref> {{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/amp/news-848885  |عنوان= کشف تونل مخفی آب در خوزستان| ناشر= روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ =۱ دی ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=۱ آذر ۱۴۰۰}}</ref><ref> {{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.irna.ir/amp/83467486/ |عنوان= ۵ میلیون متر مکعب آب کارون کجاست؟| ناشر= ایرنا|تاریخ =۱۸ شهریور ۱۳۹۸|تاریخ بازبینی=۱ آذر ۱۴۰۰}}</ref>


'''طرحهای در حال بهره برداری'''{{سرخط}}

* [[انتقال آب الیگودرز به قم|طرح قمرود]] - از دز به قمرود - ۱۸۱ میلیون متر مکعب (ظرفیت در آینده به ۲۵۰ میلیون متر مکعب افزایش خواهد یافت)، قطر تونل: چهار و شش دهم متر <ref>گزارش مطالعات مدیریت رودخانه کارون با تاکید بر کیفیت آب، سازمان آب و برق خوزستان، ۲۰۱۷</ref>{{سرخط}}
* تونل چشمه لنگان - از دز به زاینده رود - ۱۲۰ میلیون متر مکعب<ref>گزارش مطالعات مدیریت رودخانه کارون با تاکید بر کیفیت آب، سازمان آب و برق خوزستان، ۲۰۱۷</ref>{{سرخط}}
* تونل خدنگستان - از دز  به زاینده‌رود - ۸۴ میلیون متر مکعب، قطر تونل: سه و دو دهم متر <ref>گزارش مطالعات مدیریت رودخانه کارون با تاکید بر کیفیت آب، سازمان آب و برق خوزستان، ۲۰۱۷</ref><ref> {{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.imna.ir/news/135533/بهره-برداری-از-تونل-خدنگستان-با-ظرفیت-آبرسانی-۶۵-میلیون-متر-مکعب  |عنوان= بهره برداری از تونل خدنگستان با ظرفیت آبرسانی ۶۵ میلیون متر مکعب| ناشر= خبرگزاری ایمنا|تاریخ =۱ دی ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=۱ آذر ۱۴۰۰}}</ref>
{{سرخط}}

'''طرحهای در حال ساخت '''{{سرخط}}

* سد و تونل کمال صالح - از دز به اراک - ۶۵ میلیون متر مکعب{{سرخط}}

=== اعتراض‌ها و خسارت‌ها ===
انتقال آب از شرق [[استان لرستان]] و شهرستان الیگودرز به شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین، محلات، نیم ور، سلفچگان و قم باعث پایین رفتن شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی و در نهایت خشک شدن چاه‌های آب این منطقه شده‌است. بیش از ۶۰ حلقه چاه خشک شده و ۱۷۱ حلقه از چاه‌های منطقه نیز در آستانه خشکیدن قرار دارند، اما تاکنون حقابه یی برای این روستاها در نظر گرفته نشده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1862662 |عنوان =اینجا روزی رودخانه بود | ناشر =روزنامه اعتماد ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۸|}}</ref> از سوی دیگر نام‌گذاری این طرح به عنوان مبهم «طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم» و همچنین نام‌گذاری پروژه ساخت و اجرای این طرح با نام پروژه قمرود باعث واکنش‌هایی در میان مردم [[استان لرستان]] شد تا جایی که [[حجت‌الله رحمانی]] نماینده شهرستان الیگودرز هم نسبت به نام‌گذاری این طرح اعتراض کرد و آن را مجعول خواند.{{سخ}}
حسینی نماینده [[اهواز]]: معتقدیم اولویت باید شهرهای کناری رودخانه باشند. از این رو با این طرح مخالفیم. ناصری نژاد نماینده [[شادگان]]: با این پروژه مخالفیم و معتقدیم به ضرر کشور خواهد بود. رئیس مجمع نمایندگان [[خوزستان]]: ما نمایندگان بدون حمایت نمی‌توانیم از این طرح ممانعت کنیم، مطبوعات ما را تنها نگذارند. ابراهیمی نماینده [[شوشتر]]: نمایندگان خوزستان نگران تبعات [[پروژه قمرود]] هستند.

خشک شدن چاه‌ها و چشمه‌های شهرستان الیگودرز علاوه بر خسارات بسیاری که به بخش کشاورزی وارد کرده‌است باعث از بین رفتن مجتمع‌های پرورش ماهی در این شهرستان شده‌است. [[پرویز فتاح]]، وزیر نیروی پیشین [[دولت نهم]] مدعی شد که وی مدافع حقوق مردم الیگودرز است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://www.abnamanews.com/news/default.aspx?id=P64 |عنوان =الیگودرز قربانی طرح انتقال آب به قمرود |ناشر =آبنمانیوز۲ اردیبهشت ۱۳۸۹ |5 = |بازبینی =۲۷ آوریل ۲۰۱۱ |archive-date =۱۸ مه ۲۰۱۳ |archive-url =https://web.archive.org/web/20130518212953/http://www.abnamanews.com/news/default.aspx?id=P64 |url-status =dead }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://lorna.freeblog.ir/1387/09/19/khozestan/ |عنوان =اتحاد خوزستان با لرستان علیه پروژه قمرود |ناشر =لر نیوز ۱۹ آذر ۱۳۸۷ |5 = |accessdate =۲۷ آوریل ۲۰۱۱ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20120911015910/http://lorna.freeblog.ir/1387/09/19/khozestan/ |archivedate =۱۱ سپتامبر ۲۰۱۲ |dead-url =yes}}</ref>

==خشک شدن کامل رود دز==
رودخانه دز در خرداد/تیر سال ۱۴۰۱ در محدوده [[شهرستان شوشتر]] در نزدیکی روستاهای [[شعیبیه]] به طور کامل خشک شد. در این مدت هیچ آبی برای برداشت آب آشامیدنی و کشاورزی روستاهای [[شعیبیه]] [[شوشتر]] وجود نداشت. خشک شدن رودخانه دز برای اولین بار در سال ۱۴۰۱ رخ داده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.independentpersian.com/node/247866/سیاسی-و-اجتماعی/رودخانه-دز-هم-به-سرنوشت-کرخه-دچار-شد |عنوان =رودخانه دز هم به سرنوشت کرخه دچار شد| ناشر =ایندیپندنت فارسی|}}</ref>
بنا به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، سازمان آب و برق خوزستان درباره علت خشک شدن این رودخانه توضیحی نداده است، اما حجت‌الله دهدشتی، فرماندار شوشتر، می‌گوید در پیغامی برای مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان از او درخواست کرده است این موضوع را بررسی و نتیجه را اعلام کند. او همچنین وعده داد این مسئله در نشستی در سطح استانداری خوزستان بررسی ‌شود. اما در پی این اعلام هیچ اطلاع رسانی انجام نشد. <ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.independentpersian.com/node/247866/سیاسی-و-اجتماعی/رودخانه-دز-هم-به-سرنوشت-کرخه-دچار-شد |عنوان =رودخانه دز هم به سرنوشت کرخه دچار شد| ناشر =ایندیپندنت فارسی|}}</ref>

==جستارهای وابسته==
* [[مافیای آب]]

== پانویس ==
{{پانویس|۲}}

== پیوند به بیرون ==
{{انبار-رده}}
{{محیط زیست ایران}}
{{رودهای ایران}}
{{موضوعات خلیج فارس}}
[[رده:حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان]]
[[رده:رودهای استان خوزستان]]
[[رده:زمین‌چهرهای استان خوزستان]]

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

الگو:Both (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Coord (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Country data Iran (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:DMCFACT (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Dated maintenance category (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:FULLROOTPAGENAME (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Flagicon (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Flagicon/core (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Formatnumber (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Hlist/styles.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:If then show (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Infobox (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Infobox mapframe (ویرایش)
الگو:Infobox river/calcunit (ویرایش)
الگو:Infobox river/discharge (ویرایش)
الگو:Infobox river/row-style (ویرایش)
الگو:Infobox river/source (ویرایش)
الگو:Lang (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Lang-el (ویرایش)
الگو:Main other (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Mbox (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Navbox (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Navbox subgroup (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Nocat (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Nowrap (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Ns has subpages (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Pagetype (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Pp-semi-indef (ویرایش)
الگو:Side box (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Stub other (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Subpage other (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Template other (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:WikidataCoord (ویرایش)
الگو:Yesno (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:Yesno-no (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:اصلی (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:انبار-رده (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:تشخیص فضای نام نمایش همه (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:ثابت (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:ثابت/رده (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:جعبه اطلاعات رود (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:حص-نیمه-بی‌پایان (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:دیگر کاربردها (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:رده انبار (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:رده‌بندی‌نشده (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:رودهای ایران (ویرایش)
الگو:زبان با نام (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:سخ (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:سرخط (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:ف (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:فاصله (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:فهرست ساده/styles.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:محیط زیست ایران (ویرایش)
الگو:مدرک (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:موضوعات خلیج فارس (ویرایش)
الگو:پانویس (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:پانویس/styles.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:پروژه خواهر (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:پرچمک (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:پرچمک/هسته (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:پیوندزدایی (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:گرداننده رده (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:یادکرد وب (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:یادکرد وب/هسته (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
الگو:• (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Arguments (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Break (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Category handler (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Category handler/blacklist (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Category handler/config (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Category handler/data (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Category handler/shared (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Check for unknown parameters (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Citation/CS1/fa (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Citation/CS1/fa/COinS (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Citation/CS1/fa/Configuration (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Citation/CS1/fa/Date validation (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Citation/CS1/fa/Identifiers (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Citation/CS1/fa/Utilities (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Citation/CS1/fa/Whitelist (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Citation/lang (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Citation/lang/data/ISO 639-1 (ویرایش)
پودمان:Coordinates (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Coordinates/styles.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Delink (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Effective protection expiry (نمایش مبدأ) (محافظت‌شده ویژه)
پودمان:Effective protection level (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Exponential search (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:File link (ویرایش)
پودمان:Format link (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Hatnote (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Hatnote/styles.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Hatnote list (ویرایش)
پودمان:I18n (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Infobox (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Infobox/styles.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:InfoboxImage (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Infobox mapframe (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Labelled list hatnote (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Lang (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Lang/ISO 639 synonyms (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Lang/configuration (ویرایش)
پودمان:Lang/data (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Language/data/iana languages (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Language/data/iana regions (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Language/data/iana scripts (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Language/data/iana suppressed scripts (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Language/data/iana variants (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Mapframe (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Math (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Message box (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Message box/ambox.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Message box/configuration (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Namespace detect (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Namespace detect/config (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Namespace detect/data (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Navbar (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Navbar/configuration (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Navbar/styles.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Navbox (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Navbox/configuration (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Navbox/styles.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:No globals (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Numeral converter (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Numeral converter2 (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Other uses (ویرایش)
پودمان:Pagetype (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Pagetype/config (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Protection banner (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Protection banner/config (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Set local argument names (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Side box (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Side box/styles.css (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:String (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:TableTools (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Template wrapper (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Unicode data (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Unicode data/scripts (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Unsubst (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:WikidataCoord (ویرایش)
پودمان:WikidataIB (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:WikidataIB/i18n (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:WikidataIB/nolinks (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:WikidataIB/titleformats (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)
پودمان:Yesno (نمایش مبدأ) (حفاظت‌شده)

بازگشت به دز.

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/دز»