Kamenak

Kamenak (latinez: Cămēnae) erromatarren mitologian, Erromako Porta Capenatik gertuko iturburuetan, putzuetan eta iturrietan bizi ziren naiadeak ziren. Uretako ninfa hauek jakintsuak ziren eta batzuetan etorkizunari buruzko profeziak egiten zituzten. Ez dago jasota Kamenek kultu publiko orokorra zutenik; hala ere, Porta Capenako iturritik gertu dagoen kaperan tokiko izaera zuten orakulu-kultu partikularrak izango zituzten, bertako basoa ere ninfa horiei eskainia zegoelarik^[1].

Ugalkortasun-emailetzat jotzen ziren (hori, funtsean, iturri horretako urek zuten ospeagatik), eta horregatik uste zen emaztegaien babesle zirela etorkizuneko ama gisa.

Tradizioaren arabera, lau Kamena zeuden: Karmenta edo Karmentis, Egeria, Antevorta eta Postvorta. Erromatik gertu dagoen Porta Capena izeneko baso sakratuan gurtzen zituzten.

Karmenta zen ninfa nagusia. Bere jai-egunean, Carmentalietan, urtarrilaren 11tik eta 15era, bereizia zen Vestaren birjinek Porta Capenaren kanpoko iturburutik erritualki ateratako ura.

Egeriak, bere aldetik, erromatarren bigarren erregea zen Numa laguntzen zuen, zeinari elkarrizketa sekretuen bidez aholkatzen zion, eta jakinduria ematen zion bere erreinua hedatzeko eta aurrera eramateko. Numa hil ondoren, ninfa ahuldu eta iturri bihurtu zen.

Azken biak, batzuetan, Carmentae deitzen ziren espezifikoki, eta antzinatean, Karmentaren bi alderdi izan zitezkeen, irudi bereiziak baino gehiago.

Kamenei libazioak eskaintzen zitzaizkien^[2]. Uste da esne-eskaintza iturri eta iturburuetako edozein jainkorentzat ohikoena zela; Martzialek bere lagun Estelaren iturrian txerrama birjina bat sakrifikatzen zuela ezagutzen da^[3] , eta Horaziok antxume bat eskaintzen zuen Bandusiako iturrian^[4]; Ovidiok berak kontatzen du Numak ardi bat sakrifikatu ziola Piko eta Faunok edaten zuten iturriari^[5], eta, beraz, esne-eskaintza Kamenei bereziki eskainiko zitzaien^[1].

Kamenak greziar mitologiako Musekin identifikatu ohi ziren beranduago: Homeroren Odisearen itzulpenean, Livio Andronikok greziar Μοῦσα hitza Kamena bezala itzuli zuen^[6], eta Horaziok, inspirazio poetikoari, "greziar Kamenaren arnasa biguna" bezala egiten dio erreferentzia (Spiritum Graiae tenuem Camenae)^[7]. Baina badirudi identifikazio hori okerra litzatekeela, ziur asko carmen hitzaren antzeko ahoskeragatik, «kantua», erromatar poesian musaren sinonimotzat hartu zen camena, baina Kamenek betetzen zituzten funtzioek inspirazio poetikoarekin ez zuten zerikusirik. Musen eta Kamenen artean sor daitekeen lotura bakarra iturburuak dira: Kamenak Porta Capenako iturburuan bakarrik bizi ziren naiadeak dira, eta Musak, oro har, inspirazio poetikoa ematen duten iturburuekin lotzen dira. Ez dago lotzen dituen beste loturarik.