Coriolis efektua

Artikulu sorta honen partea:
Mekanika klasikoa
${\displaystyle {\boldsymbol {F}}=m{\boldsymbol {a}}}$ Newtonen legeak
Historia Kronologia
Adarrak Aplikatua Dinamika Estatika Zerukoa Zinematika Medio jarraituak Zinetika Estatistikoa
Oinarriak Abiadura Azelerazioa Abiadura-modulua Bulkada D'Alembert-en printzipioa Denbora Energia potentziala zinetikoa Erreferentzia-sistema Erreferentzia-sistema inertziala Erreferentzia-sistema ez-inertziala Espazioa Indar-parea Indarra Inertzia / Inertzia-momentua Lana Lan birtuala Masa Momentua Momentu angeluarra Momentu lineala Potentzia Torkea
Zientzialariak Galileo Huygens Newton Kepler Horrocks Halley Euler d'Alembert Clairaut Lagrange Laplace Hamilton Poisson Daniel Bernoulli Johann Bernoulli Cauchy
Muinekoak Bibrazioa Desplazamendua Erreferentzia-sistema Erreferentzia-sistema inertziala Erreferentzia-sistema ez-inertziala Gorputz zurruna Eulerren ekuazioa Solido zurrunaren mekanika Grabitazio unibertsalaren legea Higidura zuzena Higidura Marruskadura-indarra Newtonen legeak Osziladore harmonikoa Moteltze(Moteltze ratio) Higiduraren ekuazioa Eulerren higiduraren legeak Itxurazko indarra Partikula planarraren higadura-mekanika Abiadura erlatiboa Higidura harmoniko sinple
Biraketa Abiadura angeluarra Abiadura tangentziala Azelerazio angeluarra Biraketa-abiadura Coriolis efektua Desplazamendua Erreferentzia-sistema Higidura zirkular Indar zentripetu Indar zentrifugo Maiztasuna Pendulua
Formulazioak Newtonen legeak Mekanika analitikoa Mekanika Lagrangiar Mekanika Hamiltoniar Mekanika Routhiar Hamilton–Jacobi ekuazioa Appellen higidura-ekuazioa Koopman–von Neumann mekanika
Kategoriak Mekanika klasikoa
i e a

Coriolis efektua 1836an Gaspard-Gustave Coriolis frantziar zientzialariak deskribatutako efektu fisiko bat da. Errotatzen ari den erreferentzia sistema bateko begirale batek berekiko higitzen ari den gorputz baten mugimenduan ikus dezakeen efektua da (ibilbidearen deformazio modukoa). Gorputzak errotazioan dagoen sistemarekiko azelerazio erlatibo bat duelako gertatzen da. Azelerazio hau beti da sistemaren errotazio-ardatzarekiko eta gorputzaren abiadurarekiko elkarzuta.

Efektuak garrantzia du nabigazioan, balistikan, meteorologian eta, oro har, mugimendu zirkularrean dagoen edozein sistemaren barnean.

Gorputz batek v abiadurarekin errotatzen ari den erreferentzia sistema batean, abiadura angularrarekin (ω), Coriolis azelerazioa honela adieraz daiteke:

${\displaystyle a=-2\omega \times \upsilon }$

Non:

a: Coriolis azelerazioa.

ω: abiadura angularra.

v: Gorputzaren abiadura.

Coriolis indarraren adierazpen matematikoa honako hau da:

${\displaystyle F=-2m({\vec {\omega }}\times {\vec {\upsilon }})}$

non:

m: gorputzaren masa

ω: abiadura angularra

v: gorputaren abiadura

x: produkto bektoriala

Efektua haizean eta ozeanoen mugimentuetan du: horiek Lurraren inguruan mugitzen diren heinenan, abiadura eta ibilbidea aldatzen zaizkie, Coriolis indarrak direla eta. Horrela, zirkulazio atmosferikoan, ipar hemisferioan, haizeak mugimendu ziklonikoak egiten ditu, eta hego hemisferioan, antiziklonikoak

Efektua askoz nabariagoa da Ekuatorean, Lurraren zentroaren urrunen dagoen puntua delako, eta abiadura askoz handiagoa da bertan.

Gainera, arro egokietan, Ozeano Atlantikoan adibidez, efektuak itsaslasterrak desbideratzen ditu, eskuinera ipar hemisferioan eta ezkerrera hego hemisferioan.