Utao
En japana poezio, la utao[1] (japane
Priskribo
[redakti | redakti fonton]Je japana lingvo, la poezia metro estas kalkulata laŭ moraoj, ne silaboj; unu silabo povas esti unu morao (se la vokalo estas mallonga kaj la fina nazalo mankas) aŭ du (se la vokalo estas longa aŭ la fina konsonanto ĉeestas), kaj rimo ne ekzistas. Por la utao, ĉiu verso devas konsisti el kvin aŭ sep moraoj.
Diversaj formoj de la utao ekzistas, klasifikitaj laŭ longo:
| Nomo | Origina nomo | Metro | Priskribo |
|---|---|---|---|
| utaeto | japane |
5–7–7 | La plej mallonga formo de utao. Troviĝas en la libro Manjoŝu. |
| tankao | japane |
5–7–5–7–7 | La plej ofta formo de utao |
| kapripeta utao | japane |
5–7–7–5–7–7 | Konsistas el paro de utaetoj; ofte en la formo de dialogo inter du geamantoj |
| budhopiedsigna utao | japane |
5–7–5–7–7–7 | Tankao, kun kroma sepmoraa verso ĉe la fino; nomita laŭ la monumento de la Piedsigno de la Budho (japane |
| longutao | japane |
5–7–5–7–⋯–5–7–7 | La plej longa formo de utao. La longo varias, sed la lastaj du versoj ĉiam finiĝas per po sep moraoj. La longutao estas kelkfoje sekvata de reutaoj (japane |
Utaoj en Esperanto
[redakti | redakti fonton]La formo de la utao adaptiĝis al Esperanto, kun la modifo ke la poezia metro estas kalkulata laŭ ordinaraj silaboj, ne moraoj, konforme al la fonetiko de Esperanto.
En Esperanto, la japana poeto Miyamoto Masao verkis multajn utaojn; ekzemple, lia longutao “Pri enotero (Kun du reutaoj)”[2] gajnis la Unuan premion de poezio de la Belartaj Konkursoj de la Universala Esperanto-Asocio en 1965. Ĉi tiu longutao konsistas el 27 versoj, de kvin aŭ sep silaboj, krom la du reutaoj, kiuj estas tankaoj. Krome, Miyamoto ankaŭ tradukis utaojn en fikssilaban Esperanton; ekzemple, li tradukis serion de tankaoj de la poetino Yosano Akiko (japane 与謝野 晶子) en Esperanton.[3]
Krome, ankaŭ verkistoj kiel Sibayama Zyun'iti, Kuroda Masayuki, kaj Geraldo Mattos[4] verkis utaojn en Esperanto.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto: uta/o
- ↑ Plena teksto troveblas jen: [1]
- ↑ Ekzemploj troveblas jen: [2]
- ↑ Ekzemple: Utaoj de Geraldo Mattos
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- 谷 知子. (2006) 和歌文学の基礎知識 (japane). 角川選書. ISBN 978-404703394-8.
- 日本文化財団編. (2005) 和歌を歌う―歌会始と和歌披講 (japane). 笠間書院. ISBN 4-305-70294-0.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- McAuley, Thomas. Waka Poetry (angle). The Great Britain Sasakawa Foundation. (Anglalingvaj tradukoj de klasikaj japanlingvaj utaoj)
- Sibayama Zyun'iti. Longutaoj pri la hejmlando Japanujo (esperante).