Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα

Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|14|12|2024}}

Η Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα (ΕΑΚ) ήταν σχέδιο που προτάθηκε το 1950 από τον Γάλλο Πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης (ονομασία των Πρωθυπουργών στη Γαλλία μέχρι το 1958) Ρενέ Πλεβέν, ως απάντηση στο Αμερικανικό κάλεσμα για τον επανεξοπλισμό της Δυτικής Γερμανίας. Επιδίωξη του σχεδίου ήταν ο σχηματισμός μίας πανευρωπαϊκής αμυντικής δύναμης, ως εναλλακτικό σχέδιο στην πρόταση προσχώρησης της Γερμανίας στο ΝΑΤΟ, η οποία απέβλεπε στην αξιοποίηση του όποιου στρατιωτικού δυναμικού της Γερμανίας σε περίπτωση σύγκρουσης με το Σοβιετικό μπλοκ. Η ΕΑΚ θα περιελάμβανε τη Δυτική Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Μία συνθήκη υπογράφηκε στις 27 Μαΐου 1952, αλλά το σχέδιο δεν υλοποιήθηκε ποτέ.

Η κατάρρευση του σχεδίου ήρθε όταν απέτυχε να επικυρωθεί από το Κοινοβούλιο της Γαλλίας. Υπήρχαν φόβοι -κυρίως γκολικής ιδεολογίας, πως μία οργάνωση σαν την ΕΑΚ θα αποδυνάμωνε την εθνική κυριαρχία της Γαλλίας, συνταγματικές ανησυχίες σχετικά με την αδιαιρετότητα της Γαλλικής Δημοκρατίας, και φόβοι για τον επανεξοπλισμό της Γερμανίας. Οι κομμουνιστές θεώρησαν πως το σχέδιο δημιουργεί δεσμούς μεταξύ της Γαλλίας και της καπιταλιστικής Αμερικής και στράφηκαν εναντίον του. Άλλα μέλη του νομοθετικού σώματος δεν ήταν βέβαια λόγω της μη συμμετοχής του Ηνωμένου Βασιλείου στο σχέδιο. Το σχέδιο της ΕΑΚ πήγε στην Εθνοσυνέλευση της Γαλλίας για επικύρωση στις 30 Αυγούστου 1954, και απέτυχε να συγκεντρώσει το απαραίτητο ποσοστό με ψήφους 264 υπέρ, 319 κατά (Judt, 2005:245). Το ίδιο διάστημα, όποιες ανησυχίες υπήρχαν σχετικά με μία μελλοντική σύρραξη στην Ευρώπη, υποχώρησαν με τον θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν και το τέλος του Πόλεμου της Κορέας. Επακόλουθο αυτής της κατάστασης ήταν η σαφής αποσύνδεση του αρχικού Σχεδίου Πλεβέν του 1950 με το τελικό απορριφθέν σχέδιο του 1954. Ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας Πιέρ Μεντές είχε επιχειρήσει να κατευνάσει τους επικριτές του σχεδίου επικυρώνοντας επιπλέον πρωτόκολλα με άλλα συνυπογράφοντα κράτη. Αυτά περιελάμβαναν την αποκλειστική ενσωμάτωση των διαβιβαστικών δυνάμεων, ή με άλλα λόγια, των δυνάμεων που θα υπήρχαν στη Γερμανία, καθώς επίσης μεγαλύτερη εθνική αυτονομία όσον αφορά στα ζητήματα διοίκησης και προϋπολογισμού. Η Μεγάλη Βρετανία ενέκρινε αυτό το σχέδιο, αλλά δέχτηκε να συμμετάσχει μόνο αν το υπερεθνιστικό στοιχείο μειωνόταν περαιτέρω.

Αν το σχέδιο είχε πραγματοποιηθεί, η ΕΑΚ θα αποτελούσε τον πρώτο πανευρωπαϊκό στρατό, που θα απαρτιζόταν από επιμέρους εθνικά στοιχεία. Πιο αναλυτικά, η σύνθεση του στρατού θα περιελάμβανε Γαλλικά, Ιταλικά, Βελγικά, Ολλανδικά, Λουξεμβούργια στρατεύματα, τα οποία θα έδιναν αναφορά στις εθνικές κυβερνήσεις τους, και Γερμανικά στρατεύματα τα οποία θα έδιναν αναφορά στην ΕΑΚ. Η συγκεκριμένη ρύθμιση οφείλεται στον φόβο των Δυτικών για μία πιθανή επιστροφή στον Γερμανικό μιλιταρισμό, επομένως προτιμήθηκε η Γερμανική κυβέρνηση να μην έχει τον έλεγχο του Γερμανικού στρατού. Παρόλα αυτά, σε περίπτωση απόρριψης του έργου, συμφωνήθηκε η Γερμανική κυβέρνηση να αποκτήσει τον έλεγχο του στρατού της Γερμανίας (κάτι το οποίο δεν προβλεπόταν από τη συνθήκη). Η ΕΑΚ θα παρείχε συγκεντρωτικές στρατιωτικές προμήθειες στα μέλη της, και θα μοιραζόταν ένα κοινό προϋπολογισμό, στρατό και λειτουργικούς κανόνες.

Μετά από την καταψήφιση του σχεδίου από την Εθνοσυνέλευση της Γαλλίας, τα μέλη-κράτη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) αναζήτησαν μία κοινή εξωτερική ευρωπαϊκή πολιτική μέσω των σχεδίων Fouchet (1959-1962) που υποστήριζε και ο Σαρλ ντε Γκολ, σχέδια τα οποία επίσης απέτυχαν. Η κοινή εξωτερική ευρωπαϊκή πολιτική εδραιώθηκε τελικά με την Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία (ΕΠΣ, 1970), η οποία αποτέλεσε πρόγονο της Κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ, 1992).

Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ, και παλαιότερα η Δυτική Ευρωπαϊκή Ένωση, πραγματοποιούν ορισμένους στόχους της ΕΑΚ αλλά σε πολύ περιορισμένο βαθμό, αδυνατώντας να προσεγγίσουν τον υπερεθνιστικό στρατιωτικό έλεγχο που επιδίωκε η δημιουργία της ΕΑΚ.

• Judt, Tony (2005). Postwar: A History of Europe Since 1945. Penguin Press. ISBN 1-59420-065-3. 

• Ruane, Kevin. The Rise and Fall of the European Defense Community: Anglo-American Relations and the Crisis of European Defense, 1950–55 Palgrave, 2000. 252 pp.

• (Αγγλικά) EDC Treaty (ανεπίσημη μετάφραση στα αγγλικά)
• (Αγγλικά) EDC information on CVCE