Ελεάτες

Οι Ελεάτες ή ελεατική σχολή ήταν μια ομάδα προσωκρατικών φιλοσόφων που έδρασαν τον 5ο αι. π.Χ. με επίκεντρο την αρχαία ελληνική αποικία της Ελέας (αρχαία ελληνικά: Ἐλέα‎‎), που βρίσκεται στη σημερινή Καμπανία της νότιας Ιταλίας, η οποία τότε ήταν γνωστή ως Μεγάλη Ελλάδα (λατινικά: Magna Graecia).

Οι βασικοί φιλόσοφοι που συνδέονται με την ελεατική σχολή είναι οι Παρμενίδης, Ζήνων ο Ελεάτης και Μέλισσος ο Σάμιος, αν και άλλοι φιλόσοφοι όπως ο Ξενοφάνης και Εμπεδοκλής ο Ακραγαντινός επίσης ταξινομούνται ενίοτε ως μέλη αυτού του κινήματος. Οι Ελεάτες θεωρείται παραδοσιακά ότι υποστήριζαν την αυστηρή μεταφυσική άποψη του μονισμού ως απάντηση στον υλιστικό μονισμό που υποστήριζαν οι προκάτοχοί τους, οι εκπρόσωποι της Σχολής της Ιωνίας.

Η Πατρίσια Κερντ αναφέρει ότι η χρονολόγηση των προσωκρατικών φιλοσόφων είναι ένα από τα πιο επίμαχα ζητήματα της προσωκρατικής φιλοσοφίας.^[1] Πολλές από τις ιστορικές λεπτομέρειες που αναφέρονται από τον Πλάτωνα, τον Διογένη τον Λαέρτιο ή τον Απολλόδωρο θεωρούνται ελάσσονος σημασίας από τη σύγχρονη επιστήμη^[1] και γενικά λίγες ακριβείς ημερομηνίες είναι επαληθεύσιμες.^[1]

Υπάρχει γενικά συμφωνία στο ότι ο Παρμενίδης^[2] έζησε στις αρχές του 5ου αι. π.Χ.,^[1] με βάση τη χρονολογία και το σκηνικό των φανταστικών γεγονότων στον Παρμενίδη του Πλάτωνα, όπου ο Παρμενίδης και ο Ζήνων^[2] πηγαίνουν στην Αθήνα και κάνουν μια συζήτηση με έναν νεαρό Σωκράτη.^[1] Αυτό τοποθετεί τον Παρμενίδη πολύ μετά από άλλους φιλοσόφους όπως ο Ξενοφάνης,^[2] ο Ηράκλειτος και ο Πυθαγόρας.^[1] Αν και πολλοί φιλόσοφοι κατά τη διάρκεια της ιστορίας έχουν ερμηνεύσει τις ιδέες των Ελεατών ως απαντήσεις στον Ξενοφάνη, τον Ηράκλειτο ή τον Πυθαγόρα, δεν υπάρχει ευρεία συμφωνία ούτε άμεση απόδειξη οποιασδήποτε επιρροής ή άμεσης ανταπόκρισης.^[1] Όσο για τους φιλοσόφους μετά τον Παρμενίδη, είναι ακόμη πιο δύσκολο να προσδιοριστεί η σχετική χρονολογία.^[1]

Για τον Ζήνωνα, δεν είναι ξεκάθαρο εάν ο Αναξαγόρας ή ο Εμπεδοκλής επηρέασαν ή επηρεάστηκαν από τις ιδέες του, αν και φαίνεται ότι έζησαν περίπου την ίδια εποχή.^[1] Για τον Μέλισσο,^[2] ο οποίος έζησε μία γενιά αργότερα, το πρόβλημα της επιρροής περιπλέκεται περαιτέρω από πρόσθετες πιθανές επιρροές του από τον Λεύκιππο, τον Δημόκριτο και τον Διογένη τον Απολλωνιάτη.^[1] Για παράδειγμα, ορισμένοι ερμηνευτές βλέπουν ότι ο Μέλισσος ανταποκρίνεται στον ατομισμό του Λευκίππου, στον οποίο στη συνέχεια απαντά ο Δημόκριτος, ενώ άλλοι βλέπουν τον Μέλισσο να απαντά στον Δημόκριτο.^[1]

Οι Ελεάτες απέρριπταν την γνωσιολογική εγκυρότητα της αισθητηριακής εμπειρίας και αντ' αυτής υιοθέτησαν τα λογικά πρότυπα της σαφήνειας και της αναγκαιότητας ως κριτήρια για την αλήθεια. Από τα μέλη της σχολής, ο Παρμενίδης και ο Μελισσός έχτισαν επιχειρήματα ξεκινώντας από γερές βάσεις. Ο Ζήνων, από την άλλη πλευρά, χρησιμοποίησε ��ρωτίστως τη μέθοδο reductio ad absurdum, προσπαθώντας να καταστρέψει τα επιχειρήματα των άλλων δείχνοντας ότι οι εγκαταστάσεις τους οδηγούσαν σε αντιφάσεις (Παράδοξα του Ζήνωνα).^[3]

Οι κύριες θεωρίες των Ελεατών αναπτύχθηκαν σε αντίθεση με τις θεωρίες των πρώτων φυσικαλιστών φιλοσόφων, οι οποίοι εξηγούσαν όλη την ύπαρξη με όρους πρωτογενούς ύλης, και με τη θεωρία του Ηράκλειτου, που διακήρυττε ότι όλη η ύπαρξη μπορεί να συνοψιστεί σε μια αέναη αλλαγή. Οι Ελεάτες υποστήριξαν ότι η αληθινή εξήγηση των πραγμάτων βρίσκεται στη σύλληψη μιας καθολικής ενότητας της ύπαρξης.^[4] Σύμφωνα με τη θεωρία τους, οι αισθήσεις δεν μπορούν να αναγνωρίσουν αυτή την ενότητα, επειδή οι αναφορές τους είναι ασυνεπείς. Μόνο με τη σκέψη μπορούμε να περάσουμε πέρα από τις ψευδείς εμφανίσεις των αισθήσεων και να φτάσουμε στη γνώση του όντος, στη θεμελιώδη αλήθεια ότι «Όλα είναι Ένα». Επιπλέον, δεν μπορεί να υπάρξει δημιουργία, γιατί το είναι δεν μπορεί να προέλθει από το μη ον, δηλαδή ένα πράγμα δεν μπορεί να προκύψει από κάτι που είναι διαφορετικό από αυτό. Υποστήριξαν ότι τα λάθη σε αυτό το σημείο προκύπτουν συνήθως από τη διφορούμενη χρήση του ρήματος "είμαι", το οποίο μπορεί να υποδηλώνει πραγματική φυσική ύπαρξη ή να είναι απλώς το ρήμα που συνδέει υποκείμενο και κατηγορούμενο.^[5]

• Ο Πλάτων αναφέρει τους Ελεάτες στον Παρμενίδη, τον Σοφιστή και τον Πολιτικό.

• Boyer, Carl B.· Merzbach, Uta C. (2011). A History of Mathematics (Third έκδοση). Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons. σελίδες 67–68. ISBN 978-0-470-52548-7. 
• Curd, Patricia (2004). The legacy of Parmenides : Eleatic monism and later presocratic thought. Las Vegas, Nev.: Parmenides Publishing. ISBN 1-930972-15-6. 
• «Western Greek Thinkers, Part 2». Loeb Classical Library. Early Greek Philosophy. 528. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. 2016. ISBN 978-0-674-99706-6. 
• Palmer, John Anderson (2009). Parmenides and Presocratic philosophy. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199567904. 
•  
  Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Eleatic School» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 9 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σσ. 168–169