Ινδουισμός

Τμήμα μιας σειράς λημμάτων
Ινδουισμός
Έννοιες Θεός Μπράχμαν Ισβάρα Απόψεις για το μονοθεϊσμό Ο Θεός και το φύλο Ζωή Άτμαν Μάγια Κάρμα Σαμσάρα Πουρουσάρθα (Ντάρμα · Άρθα · Κάμα · Μόκσα) Ηθική Νόμος Σανατάνα Ντάρμα Αχίμσα Αστέγια Απαριγκράχα Μπραχματσάρια Σάτυα Σωτηρία Μπάκτι γιόγκα Τζνάνα γιόγκα Κάρμα γιόγκα
Σχολές Έξι Αστικά σχολές Γιόγκα Νυάγια Βαϊσεσίκα Πούρβα μιμάμσα Ουτάρα μιμάμσα (Βεντάντα) (Ντβάιτα · Αντβάιτα · Βισισταντβάιτα) Άλλες ορθόδοξες σχολές Σάιβα Πανίνι Νταρσάνα
Θεότητες Τριμούρτι Μπράχμα Βισνού Σίβα Άλλες σημαντικές Ντέβι / Ντέβα Σύγχρονες Σαρασβάτι Λάκσμι Παρβάτι Σάκτι Ντούργκα Κάλι Γκανέσα Καρτικέγια Ράμα Κρίσνα Χανουμάν Βεδικές Πρατζαπάτι Ρούντρα Ίντρα Άγκνι Ντιάους Βαρούνα Βάγιου
Γραφές Βέδες Ριγβέδα Γιατζουρβέδα Σαμαβέδα Αθαρβαβέδα Κατηγορίες Βραχμάνα Αρανυάκα Ουπανισάδες Ουπαβέδες Αγιουρβέδα Ουπανισάδες Γιατζούρ Σβετασβαταρα Αθάρβα Μουντάκα Πουράνας Βράχμα Βράχμα Βαϊσνάβα Βίσνου Σάιβα Σίβα Άγκνι Ιτιχάσας Ραμαγιάνα Μαχαμπαράτα ��λλες γραφές Μπαγκαβάτ Γκίτα Ντάρμα Σάστρα Μανουσμρίτι Γιόγκα Βασίστα Σούτρας Τάντρας Γιόγκα Σούτρα Βέδες Ταξινόμηση γραφών Σρούτι Σμρίτι Χρονολόγιο των Ινδουιστικών κειμένων
Πρακτικές Λατρεία Ναός Μπάκτι
Άλλα λήμματα Κριτική Μυθολογία Ινδουισμός ανά χώρα
π σ ε

Ο Ινδουισμός είναι η τρίτη στον κόσμο θρησκεία, μετά τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ. Αναφέρεται ως η αρχαιότερη θρησκεία του κόσμου, καθώς κάποιες από τις ρίζες της ανάγονται στην Εποχή του Σιδήρου. Ο Ινδουισμός έχει περίπου ένα δισεκατομμύριο πιστούς, εκ των οποίων πάνω από το 90% κατοικεί στην Ινδία και αποτελεί επίσης την επικρατούσα θρησκεία και στο Νεπάλ. Ινδουιστικές κοινότητες βρίσκονται επίσης στη Σρι Λάνκα, τη Μαλαισία, τη Σιγκαπούρη, τον Μαυρίκιο, τα Νησιά Φίτζι, το Σουρινάμ, τη Γουιάνα, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Ινδοί θεωρούν ότι η θρησκεία τους είναι αιώνια, γι' αυτό την ονομάζουν σανάτανα ντάρμα («Αιώνια Αλήθεια»).

Βραχμανισμός είναι όρος που δόθηκε από ξένους κυρίως στην προ-βεδική περίοδο της θρησκείας αυτής^[1] και δεν υποδηλώνει πλέον τον Ινδουισμό.

Σανάτανα Ντάρμα είναι η επίσημη ονομασία της ινδικής θρησκείας, κατά κυριολεξία σε μετάφραση «Αιώνια Αλήθεια».

Ο όρος Ινδουισμός είναι ξενικός, αλλά είναι αυτός που έχει επικρατήσει. Ετυμολογικά προέρχεται από τον ποταμό Ινδό και χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τους Έλληνες που έφτασαν στην Ινδία με τον Μεγάλο Αλέξανδρο για να προσδιορίσει τους ανθρώπους που κατοικούσαν στις όχθες του ποταμού Ινδού.

Ο Ινδουισμός βασίζεται στα ιερά κείμενα, τα συλλήβδην σάστρα, όπου μεγάλο μέρος των οποίων είναι οι Βέδες. Μέσα στο μεγαλύτερο φάσμα της ινδουιστικής φιλοσοφίας, τα έξι ορθόδοξα συστήματα είναι: η Βεδάντα (Vedanta), η Μιμάμσα (Mimamsa), η Σανκυά (Sankhya), η Βεϊσέσικ (Vaisesika), η Νυάγια (Nyaya), και η Γιόγκα.

Τα συστήματα της Ινδουιστικής φιλοσοφίας ονομάζονται «νταρσάνα» (darshana). Η λέξη αυτή, που υποδηλώνει τη φιλοσοφική γνώση, αναφέρεται για πρώτη φορά στη Βεϊσέσικ αλλά δεν υπάρχει καμία αναφορά σε κανένα αρχαίο έργο ότι οι νταρσάνα ήταν περιορισμένες σε έξι. Ο όρος Shad (έξι) Νταρσάνα εμφανίζεται τη μετά τον Βουδισμό εποχή. Υπήρχαν έξι ετερόδοξες ή μη-Βεδικές σχολές φιλοσοφίας, κυρίως ο Βουδισμός και ο Τζαϊνισμός, που ανθούσαν την εποχή του μονιστή Σάνκαρα (Shankara) ή Σανκαρατσάρυα (Shankaracharya, «ατσάρια» σημαίνει «θρησκευτικός δάσκαλος») που έζησε τον 6ο αιώνα π.Χ. ή τον 1ο αιώνα π.Χ. (υπάρχει διχογνωμία) και γι' αυτό το λόγο είναι πολύ πιθανό να άρχισαν τα ορθόδοξα συστήματα να καλούνται έξι στον αριθμό σε ευθεία αντίθεση με τις μη-θεϊστικές ή ετερόδοξες σχολές.

Η Βεδάντα, το τέλος ή τελικό μήνυμα των ινδουιστικών Βεδών που εμφανίζεται στις Ουπανισάντ, διατυπώνει τη φιλοσοφία του μονιστικού ιδεαλισμού. Ο Σουάμι Σάνκαρα, ανυπέρβλητος υπέρμαχος της Αντβάιτα («μη δυαδική») Βεδάντα, έγραψε: «Ολόκληρο το σύμπαν όπως το καταλαβαίνει κάποιος με τον αισθητήριο νου και την ομιλία δεν είναι παρά καθαρό Πνεύμα (Σατ), η Πραγματικότητα που υπερβαίνει τη Φύση. Τίποτα άλλο δεν υπάρχει» – Crest Jewel of Wisdom, στίχος 391.

Ο Amit Goswami, Ph.D., Καθηγητής Φυσικής στο Ινστιτούτο Θεωρητικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Oregon, γράφει στο βιβλίο του The Self-Aware Universe («Το σύμπαν που έχει επίγνωση του εαυτού του»): «Η σύγχρονη επιστήμη τεκμηριώνει μια αρχαία ιδέα – την ιδέα ότι η συνειδητότητα, και όχι η ύλη, είναι το υπόβαθρο της ύπαρξης των πάντων. […] Η φιλοσοφία που έχει κυριαρχήσει στην επιστήμη για αιώνες (ο υλικός ρεαλισμός) ισχυρίζεται ότι μόνο η ύλη –αποτελούμενη από άτομα ή, σε τελική ανάλυση, από στοιχειώδη σωματίδια– είναι πραγματική· όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα φαινόμενα της ύλης, απλώς ένας χορός των ατόμων που την απαρτίζουν. Αυτή η κοσμοθεωρία καλείται ρεαλισμός επειδή τα αντικείμενα θεωρούνται πραγματικά και ανεξάρτητα από εμάς, ή από το πώς εμείς τα παρατηρούμε. […] Τα γεγονότα αποδεικνύουν το αντίθετο· η επιστήμη καταδεικνύει την ισχύ της μονιστικής φιλοσοφίας έναντι του δυϊσμού – έναντι της αντίληψης ότ�� το πνεύμα είναι διαχωρισμένο από την ύλη. Στην ιδεαλιστική φιλοσοφία, η συνειδητότητα είναι θεμελιώδους σημασίας. […] Απ’ αυτήν την προοπτική βλέπουμε ότι κάποιες από τις έννοιες διάφορων θρησκευτικών παραδόσεων γίνονται το ίδιο λογικές, καλαίσθητες και ικανοποιητικές όσο είναι και η ερμηνεία των πειραμάτων της κβαντικής φυσικής».

Προβεδική περίοδος του Ινδουισμού ονομάζεται η περίοδος της ιστορίας του πριν την εμφάνιση των ιερών κειμένων, που ονομάζονται σάστρα («ιερά κείμενα», μέρος των οποίων είναι οι «Βέδες» («βέδα» στα σανσκριτικά σημαίνει «ιερή γνώση»). Η περίοδος αυτή ξεκινά από τα βάθη της ιστορίας.

Μετά τον 8ο αιώνα, το Ισλάμ είχε εξαπλωθεί στη βόρεια Ινδία, και πολλοί Ινδουιστές είχαν μεταστραφεί σε αυτό. Την ίδια εποχή σχηματίστηκε και η «αίρεση» των Σιχ, που πιστεύουν σε ένα μείγμα ινδουιστικών και ισλαμικών δογμάτων.

Μετά την ανεξαρτησία της Ινδίας, το 1947, προέκυψαν προβλήματα στη συνύπαρξη ινδουιστών και μουσουλμάνων, τα οποία οδήγησαν στην απόσχιση των μουσουλμάνων, οι οποίοι δημιούργησαν το Πακιστάν. Έτσι η Ινδία έγινε ένα κράτος με σχεδόν αμιγή ινδουιστικό πληθυσμό.

Η «Αιώνια Θρησκεία» (Σανάτανα Ντάρμα) δεν έχει ιδρυτή, ούτε συγκεκριμένο πρόσωπο-σωτήρα. Ο Κρίσνα αναγνωρίζεται ο κύριος προφήτης. Στον Ινδουισμό υπάρχει η λέξη «αβατάρ», που σημαίνει «θεϊκή ενσάρκωση». Ένας αβατάρ δεν είναι ο Ίδιος ο Θεός, ο οποίος ποτέ, κατά τον Ινδουισμό, δεν κατέβηκε στη γη ως ένα ανθρώπινο ον. Κατά τον Ινδουισμό όμως υπάρχουν όντα, αρχικά κοινοί άνθρωποι όπως όλοι μας, αργότερα άγιοι, που τελικά ενώθηκαν με τον Θεό, κάτι που κατά τον Ινδουισμό και τη Γιόγκα είναι εφικτό, που ενσαρκώθηκαν στη γη ως «προφήτες», δηλαδή να διδάξουν στον κόσμο σε ευρεία κλίμακα, ή ζώντας για άλλους λόγους στην αφάνεια, αυτοί ονομάζονται αβατάρ ή θεϊκές ενσαρκώσεις. Ένας από τους μέγιστους αβατάρ του Ινδουισμού είναι ο Μπάγκαβαν Κρίσνα. Οι αβατάρ, σύμφωνα με τον Ινδουισμό, ήταν κάποτε κοινοί θνητοί (ήδη αθάνατοι), που μπορούν με το παράδειγμά τους να εμπνεύσουν τους ανθρώπους, καθώς μπορούν να πουν «κάποτε ήμαστε σαν εσάς, αλλά δείτε πού βρισκόμαστε τώρα – μπορούμε να σας δείξουμε τον δρόμο για την ένωση με τον Θεό, καθ' όσον τον διαβήκαμε». Οι αβατάρ δεν είναι όλοι ίσοι. Υπάρχουν διαβαθμίσεις ανάλογα με το πόσο πολύ έχουν συγχωνευθεί με τον Θεό ή Πνεύμα. Παρακάτω [άλλες παραδοχές του Ινδουισμού] γίνεται εκτενέστερα λόγος γι' αυτό και για τους γκουρού.

Μονοθεϊστική θρησκεία

Ο πυρήνας της ινδουιστικής θρησκείας είναι η πίστη σε έναν μοναδικό Θεό που καλείται Μπράχμαν ή γενικά Πνεύμα. Η λέξη Μπράχμαν δεν πρέπει να συγχέεται με τη λέξη Βραχμά. Οι «θεότητες» όπως η Κάλι, ο Βραχμά, ο Βισνού, ο Σίβα, είναι όψεις του ενός Θεού. Η Κάλι για παράδειγμα «αντιπροσωπεύει την Αιώνια Θεμελιώδη Αρχή στη φύση. Παραδοσιακά απεικονίζεται ως μια γυναίκα με τέσσερα χέρια διότι οι δραστηριότητες της φύσης ή του φαινομενικού κόσμου εκπορεύονται από το λανθάνον Πνεύμα. Τα τέσσερα χέρια συμβολίζουν πρωταρχικές ιδιότητες: δύο ευεργετικές, δύο καταστροφικές, τον ουσιώδη δυϊσμό της ύλης ή δημιουργίας».^[2] Ο Παραμαχάνσα Γιογκανάντα, ο πιο διάσημος Ινδουιστής γκουρού, που εισήγαγε τη γιόγκα στη Δύση, εξηγώντας την ινδουιστική φιλοσοφία και θρησκεία (τα δύο συμπίπτουν), γράφει: «Η τριαδική φύση του Θεού, όπως Αυτός εκδηλώνεται στους φαινομενικούς κόσμους, συμβολίζεται στις ινδουιστικές Γραφές ως Βραχμά ο Δημιουργός, ο Βισνού ο Συντηρητής και ο Σίβα ο Καταστροφέας-Ανανεωτής. Οι τριαδικές τους δραστηριότητες εμφανίζονται ασταμάτητα σε όλη τη δονητική δημιουργία. Η Αγία Τριάδα [όμως, του Ινδουισμού] είναι μια διαφορετική σύλληψη απ’ αυτήν της τριαδικής Πραγματικότητας: Σατ, Τατ, Ομ, ή Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Η Τριάδα Βραχμά-Βισνού-Σίβα αντιπροσωπεύει την τριαδική έκφραση του Θεού στην όψη του Τατ ή Υιού, εγγενούς στη δονητική δημιουργία».^[3]

Ο ίδιος, στην Αιώνια Αναζήτηση του Ανθρώπου^[4] (τίτλος πρωτοτύπου Man's Eternal Quest) αλλά και σε πλήθος βιβλίων του και ομιλιών του που αποτυπώθηκαν σε βιβλία, γράφει επίσης, εξηγώντας τον πυρήνα του Ινδουισμού: «Στην αρχή – όταν δεν υπήρχε δημιουργία – υπήρχε το Πνεύμα. Το Πνεύμα όμως ήθελε να δημιουργήσει και, με τη σκέψη Του που περιείχε αυτήν την επιθυμία, προέβαλε μια μεγάλη σφαίρα φωτός ή συμπαντική ενέργεια η οποία έγινε το σύμπαν. Αυτή η συμπαντική ενέργεια είναι το Άγιο Πνεύμα. «Πνεύμα» σημαίνει κάτι αόρατο και νοήμον. Το «Άγιο Πνεύμα» αναφέρεται στην πνευματική δόνηση ή ενέργεια της δημιουργίας στην οποία η νοημοσύνη του Θεού είναι εγγενής. Αυτή η Νοημοσύνη Του κρατά το σύμπαν σε ισορροπία. Ο Θεός ο Πατέρας είναι η Νοημοσύνη πέρα από τη δημιουργία. Ο Υιός είναι η Νοημοσύνη Του μέσα στη δημιουργία, και το Άγιο Πνεύμα είναι η νοήμων δόνηση της ίδιας της δημιουργίας. Πολύ πριν μιλήσει ο Χριστός γι’ αυτήν, η Τριάδα είχε περιγραφεί στις ινδουιστικές Γραφές: «Ομ, Τατ, Σατ» – Συμπαντική Δόνηση, Κουτάστα Τσαιτάνια και Θεός ο Πατέρας».^[5]

Το πιο ιερό κείμενο των Ινδουιστών, κάτι σαν την Αγία Γραφή των Χριστιανών, είναι η Μπάγκαβαντ Γκίτα, κατά κυριολεξία «Το Τραγούδι του Κυρίου», που περιλαμβάνεται στη Μαχαμπαράτα, το μεγαλύτερο έπος του κόσμου σε ποιητική μορφή. Ο κόσμος διέπεται από έναν καθολικό νόμο.

Ο Θεός είναι πάνσοφος και παντοδύναμος, αλλά έχει και μια καταστροφική όψη, κι αυτό μάλιστα τονίζεται στην Μπάγκαβαντ Γκίτα, στο κεφάλαιο Χ, με τίτλο «Το Όραμα των Οραμάτων – Ο Κύριος Αποκαλύπτει τη Συμπαντική Μορφή Του»^[6]. Ο θάνατος, οι αρρώστιες, τα ατυχήματα, είναι μέρος των συμπαντικών νόμων. Γενικότερα η γέννηση συνοδεύεται από συντήρηση-διατήρηση και καταστροφή, όπως συμβαίνει και στα φυτά και τα ορυκτά. Ο Θεός δεν θεωρείται κακός γι' αυτό το λόγο, εφόσον ο Ινδουισμός πιστεύει στη μετενσάρκωση, στην οποία ο θάνατος είναι απλώς μια αλλαγή στη μορφή, ένας μεγάλος και βαθύς, αναζωογονητικός ύπνος, μετά τον οποίο η ψυχή αλλάζει «όχημα», ή «ένδυμα» και συνεχίζει το ταξίδι της προς την ένωση με τον Θεό. Τα προβλήματα του ανθρώπου τα δημιούργησε ο ίδιος ο άνθρωπος.

Ένας Θεός: Σύμφωνα με την ινδουιστική φιλοσοφία, τα πάντα μέσα στο σύμπαν και έξω απ’ αυτό αποτελούνται από μία ουσία, το Πνεύμα, που είναι συνειδητότητα, το Ανεκδήλωτο Απόλυτο. «Μέσα Του η ζωή, η συμπαντική Του συνειδητότητα και η παντοδυναμία Του, όλα υπήρχαν χωρίς διαφοροποίηση. Δεν υπήρχε χώρος ή χρόνος, ούτε δυαδική αντίληψη ή νόμος σχετικότητας. Οτιδήποτε υπήρξε, υπάρχει, ή επρόκειτο να υπάρξει υφίστατο ως Ένα Αδιαφοροποίητο Πνεύμα. Ο χώρος και ο χρόνος και η σχετικότητα είναι κατηγορίες των αντικειμένων. Όταν όμως δεν υπήρχαν πεπερασμένα αντικείμενα της δημιουργίας, δεν υπήρχαν ούτε οι διαστάσεις της ύπαρξης που τα προσδιορίζουν, υπήρχε μόνο το Μακάριο Πνεύμα».^[7]

Το Πνεύμα ή Θεός κατοικεί μέσα στη δημιουργία και έξω απ’ αυτήν, σε μια «χωρίς δόνηση περιοχή», και καλείται επίσης Συμπαντική Συνειδητότητα. Η Συμπαντική Συνειδητότητα δημιούργησε ψυχές που κατήλθαν απ’ Αυτό στη θνητή κατάσταση της ταύτισης με το ανθρώπινο σώμα ανθρώπινη κατάσταση. Το Άπειρο Πνεύμα εμφύτευσε τη νοήμονα δημιουργική Συμπαντική Ενέργειά Του με την εξατομίκευσή Του σε ψυχές και σε όλη τη δημιουργία. Όλα τα πράγματα προέρχονται απ’ αυτήν τη νοήμονα Συμπαντική Ενέργεια, είναι φτιαγμένα απ’ αυτήν, συντηρούνται από αυτήν και τελικά διαλύονται μέσα σ’ αυτήν και από εκεί στο Πνεύμα.

Από τα πολλά τμήματα των αρχαίων ιερών Γραφών, εδώ αναφέρονται μόνο τρεις στίχοι της Μπάγκαβαντ Γκίτα, που είναι η «Αγία Γραφή» των Ινδουιστών, στην οποία ο Θεός διαβεβαιώνει: «Απ’ όλες τις εκδηλώσεις, είμαι η αρχή, η μέση, και το τέλος» (X:32). «Εγώ, ο Αμετάβλητος και Αιώνιος, συντηρώ και διαποτίζω ολόκληρο το σύμπαν μόνο μ’ ένα μικρό τμήμα της Ύπαρξής Μου» (X:42). Είμαι η Πηγή των πάντων: από Μένα αναδύεται όλη η δημιουργία» (X:4-5, 8).^[8]

Αν κάποιος είναι προκατειλημμένος ή δεν γνωρίζει σε βάθος, κάνει λάθη. Σχετικά με τη θρησκεία θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και ουδέτεροι. Ο διάσημος Ινδουιστής Παραμαχάνσα Γιογκανάντα γράφει στην Αυτοβιογραφία Ενός Γιόγκι που αναφέρθηκε:

«Η ζωή του Κρίσνα έχει παρερμηνευθεί από πολλούς σχολιαστές της Δύσης. Η αλληγορία των Γραφών συχνά προκαλεί σύγχυση σε όσους αναλύουν τα κείμενα με την κυριολεκτική τους έννοια. Μια κωμική γκάφα από έναν μεταφραστή το περιγράφει αυτό γλαφυρά. Η ιστορία αφορά έναν εμπνευσμένο άγιο του μεσαίωνα, τον τσαγκάρη Ραβίντας, ο οποίος τραγούδησε με τα δικά του απλά λόγια το πνευματικό μεγαλείο που κρύβεται σε όλη την ανθρωπότητα:

"Κάτω από τον απέραντο θόλο του γαλάζιου, ζει η θεότητα, ντυμένη έτσι ώστε να μη φαίνεται".

Δεν μπορείς παρά να χαμογελάσεις όταν ακούσεις την πεζή ερμηνεία του ποιήματος του Ραβίντας από έναν συγγραφέα της Δύσης:

"Μετά έχτισε μια καλύβα, έστησε μέσα σ’ αυτήν ένα είδωλο που έκανε από ένα τομάρι και άρχισε να το προσκυνά"».^[9]

Η Αντβάιτα Βεδάντα (μονισμός και όχι δυϊσμός):

Η Μετενσάρκωση: «Ο άνθρωπος μετενσαρκώνεται στη γη μέχρι να επανακτήσει συνειδητά το ανάστημά του ως γιος του Θεού». Η κάθοδος από τον Θεό είναι η εξής:

Η Απελευθέρωση: Το τέλος του ταξιδιού της ψυχής είναι πάντα η ένωση με τον Θεό και δεν υπάρχει «αιώνια κόλαση». Ο πιο διάσημος στη Δύση Ινδουιστής, ο Παραμαχάνσα Γιογκανάντα, γράφει^[10]: «Ακόμα κι ένας γήινος δικαστής έχει επαρκή λογική ώστε να καταδικάσει έναν εγκληματία ανάλογα με τη φύση και τον βαθμό του εγκλήματός του. Σίγουρα ο αμερόληπτα δίκαιος Κριτής όλων των κριτών, ο Συμπαντικός Νόμος, επιτάσσει ανταμοιβές ή τιμωρίες ανάλογες με την καρμική διαγωγή κάποιου στο γήινο επίπεδο. Ένα εκατομμύριο χρόνια επαναλαμβανόμενων αμαρτιών θα προσέλκυε ένα εκατομμύριο χρόνια άθλιων ενσαρκώσεων, όχι όμως περισσότερων. Ακόμα όμως και αιώνες άγνοιας και φαύλων πράξεων δεν θα μπορούσαν να αλλάξουν την αιώνια εγγενή θεϊκή φύση της ψυχής. Ο άνθρωπος μπορεί να διασκεδάσει καταχρώμενος την ελεύθερη θέλησή του για κάμποσο καιρό και να φέρει το ψευδές παρατσούκλι του θνητού, αλλά αυτή η προσωρινή αυταπάτη δεν μπορεί ποτέ να εξαλείψει το σημάδι της αθανασίας και της τελειότητας της εικόνας του Θεού που είναι εντυπωμένη στην ψυχή του. Εφόσον η ψυχή είναι μια εκπόρευση της Υπόστασης του Θεού, είναι προδήλως αδύνατο ο αληθινός Εαυτός του ανθρώπου να υποβαθμιστεί σε μια σατανική οντότητα στην οποία να αξίζει αιώνια καταδίκη».

Εξέλιξη και ενέλιξη:

Οι κάστες είναι εκφυλισμός της αρχικής τους ταξινόμησης, που γινόταν με εντελώς διαφορετικά κριτήρια.

Το κάρμα:

Ορισμός και ύπαρξη του Σατανά: Ο Σατανάς ονομάζεται «μάγια», που σημαίνει αυταπάτη, και υπάρχει και είναι όργανο του Θεού. Υπάρχει η αυταπάτη όλων των όντων, με τον όρο μάγια, και η ατομική αυταπάτη της ψυχής που καλείται αβίντια (α-βίντια «μη γνώση»). Ο Θεός δημιούργησε την αυταπάτη, ως μέρος του συμπαντικού «θεατρικού έργουυ», ή άλλως του «συμπαντικού ονείρου».

Η αμαρτία και το λάθος είναι πνευματικά συνώνυμα:

Η μετάνοια είναι απλώς αποκήρυξη του λάθους και μη επανάληψή του.

Άφεση αμαρτιών δεν μπορεί να δοθεί από ιερείς:

Αβατάρ

Γκουρού

Ο Ινδουισμός αποτελεί μεγάλη θρησκεία στην Ινδία. Ακολουθείται από το περίπου 79,8% του πληθυσμού της χώρας των 1,21 δις (απογραφή 2011) (960 εκατομμύρια πιστοί)^[11]. Άλλες χώρες με σημαντικό ποσοστό Ινδουιστών είναι το Νεπάλ (23 εκατομμύρια), Μπαγκλαντές (15 εκατομύρρια) και το Μπαλί (3,9 εκατομμύρια)^[12]. Η πλειοψηφία των Βιετναμέζων Τσαμ επίσης ακολουθούν τον Ινδουισμό^[13]. Υπάρχουν επίσης, λόγω των προγραμμάτων αποστολής Ινδών εργατών επί αποικιοκρατίας, μεγάλα ποσοστά Ινδουιστών σε πρώην βρετανικές αποικίες (π.χ. Μαυρίκιος, Γουιάνα).

Χώρες με μεγαλύτερο αριθμό Ινδουιστών (2008):

1. Νεπάλ ! Νεπάλ 81,3%^[14]
2. Ινδία ! Ινδία 79,8%
3. Μαυρίκιος ! Μαυρίκιος 51,9%^[15]
4. Γουιάνα ! Γουιάνα 28,4%^[16]
5. Φίτζι ! Φίτζι 27,9%^[17]
6. Μπουτάν ! Μπουτάν 25%^[18]
7. Σουρινάμ ! Σουρινάμ 20%^[19]
8. Τρινιντάντ και Tομπάγκο ! Τρινιντάντ και Tομπάγκο 18.2%^[20]
9. Σρι Λάνκα ! Σρι Λάνκα 12,6%^[21]
10. Μπανγκλαντές ! Μπανγκλαντές 9.,%^[22]
11. Κατάρ ! Κατάρ 7,2%
12. Ρεϋνιόν ! Ρεϋνιόν 6,7%
13. Μαλαισία ! Μαλαισία 6,3%^[23]
14. Μπαχρέιν ! Μπαχρέιν 6,25%
15. Κουβέιτ ! Κουβέιτ 6%
16. Σιγκαπούρη ! Σιγκαπούρη 5.1%^[24]
17. Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ! Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα 5%
18. Ομάν ! Ομάν 3%
19. Μπελίζ ! Μπελίζ 2,3%
20. Σεϋχέλλες ! Σεϋχέλλες 2.1%^[25]

Δημογραφικά, ο Ινδουισμός είναι η τρίτη μεγαλύτερη θρησκεία στον κόσμο μετά τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ^[26].

• Μπαγκαβάτ Γκίτα
• Ντάρμα

• Cross Stephen, Ινδουισμός, βασικές αρχές, εκδόσεις: Φλώρος, Αθήνα 1998, ISBN 9789607178275.
• Hill Stephen, Οι ρίζες της Ευρωπαϊκής σκέψης, Συγκριτική μελέτη Ινδικής και Ελληνικής φιλοσοφίας, εκδόσεις: Εκάτη, Αθήνα 1996, ISBN 9789607437266.
• Markus Hattstein, Ιστορία των Θρησκειών του Κόσμου, ελληνική έκδοση 2006 Γ.Κ. Ελευθερουδάκη Α.Ε., ISBN 978-3-8331-2592-8.
• Ries Julien, Ο άνθρωπος και το θείο στον Ινδουισμό, εκδόσεις: Κυβέλη, Αθήνα 2002, ISBN 9789608321137.
• Βελισσαρόπουλος Δημήτρης, Ιστορία της Ινδικής φιλοσοφίας, εκδόσεις: Δωδώνη, Αθήνα 1992, ISBN 9789602483176.
• Βιτσαξής Βασίλης, Πλάτων και Ουπανισάντ, εκδόσεις: Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα 1977.
• Βιτσαξής Βασίλης, Ινδουισμός-Θεότητες, μύθοι, σύμβολα, εκδόσεις: Πύρινος κόσμος, Αθήνα 1978.
• Γιαννουλάτος Αναστάσιος, Ιστορία επιζώντων θρησκευμάτων, σημαντικά κεφάλαια, Εκδόσεις: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, Αθήνα 2016, σελ. 145-179, ISBN 978-960-503-709-3.
• Δακουράς Διονύσιος, Συγκριτική θρησκειολογία, πρώτος τόμος, Τα Ινδικά θρησκεύματα και η συμβολική τους, εκδόσεις: Έννοια, Αθήνα 2007, ISBN 9789608320840.
• Δακουράς Διονύσιος, Συγκριτική θρησκειολογία, δεύτερος τόμος, Τα ασιατικά θρησκεύματα και η προβολή τους, εκδόσεις: Έννοια, Αθήνα 2007, ISBN 9789608320857.
• Δημητρόπουλος Δημήτριος, Η θρησκεία από φιλοσοφικής και κοινωνικής απόψεως, εκδόσεις: Αϊβάλη, Αθήνα 2002, ISBN 9789605130138.
• Ζιάκας Γρηγόριος, Ιστορία των θρησκευμάτων, τόμος Α΄ Τα Ινδικά θρησκεύματα, εκδόσεις: Π. Πουρνάρας, Θεσσαλονίκη 2003, ISBN 9789602420508.
• Μιχαηλίδης Απόστολος, Η θέση της γυναίκας στον Ινδουισμό, εκδόσεις: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Θεολογική. Τμήμα Θεολογίας, Αθήνα 2004, (διδακτορική διατριβή).
• Μιχαηλίδης Απόστολος, Η θέση της γυναίκας στον Ινδουισμό, εκδόσεις: Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2006 (ISBN 978-960-354-201-6), 2009 (ISBN 978-960-354-201-8).
• Μιχαηλίδης Απόστολος, Ινδουισμός (Καταβολές-Ιστορική πορεία-Βασικές αντιλήψεις-Λατρεία), εκδόσεις: Ινστιτούτο του Βιβλίου-Καρδαμίτσα, Αθήνα 2022, ISBN 978-960-354-552-1.
• Μιχαηλίδης Απόστολος, "Ινδουισμός" (λήμμα), Θρησκειολογικό Λεξικό, εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σελ. 273-280, ISBN 960-393-421-0
• Μουστάκης Γεώργιος, Οι πέντε μεγάλες θρησκείες, εκδόσεις: Πατάκη, Αθήνα 2007, ISBN 9789602931004.
• Παπαλεξανδρόπουλος Στέλιος, Ανατολικές Θρησκείες, εκδόσεις: Gutenberg, Αθήνα 2016, ISBN 9789600116960.
• Παπαλεξανδρόπουλος Στέλιος, Ινδουισμός, ιστορική εισαγωγή, εκδόσεις: Gutenberg, Αθήνα 2015, ISBN 9789600116977.
• Παπαλεξανδρόπουλος Στέλιος, Κείμενα Ιστορίας Θρησκευμάτων τεύχος πρώτο ο Ινδουισμός, Αθήνα 2010 [1]^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   ινδουισμός

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Ινδουισμός

• artofwise.gr

Αυτό το λήμμα σχετικά με τον Ινδουισμό χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

Αυτό το λήμμα σχετικά με ένα Θρήσκευμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.