Φραγκίσκος Α΄ της Γαλλίας
| Φραγκίσκος Α΄ | |
|---|---|
 | |
| Περίοδος | 1 Ιανουαρίου 1515 - 31 Μαρτίου 1547 |
| Στέψη | 25 Ιανουαρίου 1515 Καθεδρικός Ναός της Ρενς |
| Προκάτοχος | Λουδοβίκος ΙΒ΄ της Γαλλίας |
| Διάδοχος | Ερρίκος Β΄ της Γαλλίας |
Δούκας του Μιλάνου | |
| Περίοδος | 11 Οκτωβρίου 1515 - 24 Φεβρουαρίου 1525 |
| Προκάτοχος | Μαξιμιλιανός Σφόρτσα |
| Διάδοχος | Φραγκίσκος Β' Σφόρτσα |
| Γέννηση | 12 Σεπτεμβρίου 1494 Κονιάκ, Βασίλειο της Γαλλίας |
| Θάνατος | 31 Μαρτίου 1547 (53 ετών) Κάστρο του Ραμπουγιέ, Βασίλειο της Γαλλίας |
| Τόπος ταφής | Βασιλική Σαιν-Ντενί, Γαλλία |
| Σύζυγος | Κλαυδία της Γαλλίας Ελεονώρα της Αυστρίας |
| Επίγονοι | Φραγκίσκος Γ΄ της Βρετάνης Ερρίκος Β΄ της Γαλλίας Μανταλένα Κάρολος Β΄ της Ορλεάνης Μαργαρίτα |
| Οίκος | Οίκος των Βαλουά |
| Πατέρας | Κάρολος της Ορλεάνης |
| Μητέρα | Λουίζα της Σαβοΐας |
| Υπογραφή |  |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
| Προσφωνήσεις του Φραγκίσκου Α΄ της Γαλλίας | |
|---|---|
 | |
| Προσφώνηση αναφοράς | Μεγαλειότατος |
| Προφορική προσφώνηση | Μεγαλειότατε |
| Εναλλακτική προσφώνηση | Δ/Δ |
Ο Φραγκίσκος Α΄ (γαλλ. François I, 12 Σεπτεμβρίου 1494 - 31 Μαρτίου 1547) ήταν βασιλιάς της Γαλλίας από τον Οίκο των Βαλουά-Ορλεάνης-Ανγκουλέμ, βασιλεύοντας από το 1515 έως το θάνατό του. Θεωρείται ο πρώτος Γάλλος βασιλιάς της Αναγέννησης, αποκαλείται «Πατέρας και Αναστηλωτής των γραμμάτων» και ήταν σύγχρονος του Καρόλου Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και του Ερρίκου Η΄ της Αγγλίας.[1]
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρώτα χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Φραγκίσκος ήταν το δεύτερο παιδί και ο μοναχογιός του Καρόλου της Ορλεάνης, Κόμη του Ανγκουλέμ, και της Λουίζας της Σαβοίας. Γεννήθηκε στο Κάστρο του Κονιάκ στο Δουκάτο της Ακουιτανίας. Ήταν δισέγγονος του Καρόλου Ε΄ της Γαλλίας από την πλευρά του πατέρα του. Ήταν ο διάδοχος του Καρόλου Η΄ της Γαλλίας, που δεν απέκτησε παιδιά, και του Λουδοβίκου ΙΒ΄ της Γαλλίας, που δεν είχε γιους για να τον διαδεχθούν. Λόγω του Σαλικού νόμου, που απέκλειε τις γυναίκες από την διαδοχή, διαδέχθηκε ως βασιλιάς τον Λουδοβίκο ΙΒ΄.[2]
Γάμος και ανάρρηση στο θρόνο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αρραβωνιάστηκε (1505) την Κλαυδία της Βρετάνης, κόρη του Λουδοβίκου ΙΒ΄ και της Άννας της Βρετάνης, έπειτα από διαταγή του Βασιλιά που ήταν άρρωστος και ήθελε να εξασφαλίσει τη διαδοχή της Γαλλίας και του Δουκάτου της Βρετάνης. Παντρεύτηκαν το 1514 μετά το θάνατο της Άννας της Βρετάνης.
Το 1515 έγινε βασιλιάς της Γαλλίας και η στέψη του και της Κλαυδίας έγινε το 1516 στον Καθεδρικό Ναό της Ρενς.
Πατέρας των γραμμάτων και των τεχνών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ήταν βασιλιάς πολύ μορφωμένος, με έντονα τα ανθρωπιστικά ιδεώδη της Αναγέννησης σε αντίθεση με τους προκατόχους του (Λουδοβίκο ΙΒ΄, Κάρολο Η΄), που δεν έδωσαν καμιά σημασία για την είσοδο σύγχρονων ιταλικών ρευμάτων στην χώρα τους. Οι προηγούμενοί του χαρακτηρίζονταν μεσαιωνικοί βασιλείς, ενώ ο ίδιος έσπασε τα φράγματα με τον Μεσαίωνα και έφερε τη Γαλλική Αναγέννηση. Η μόρφωσή του από την παιδική του ηλικία είχε καθοριστικό ρόλο, ώστε ο νεαρός Φραγκίσκος να πάρει αυτή την τροπή. Οι διδάσκαλοί του, όπως ο Κριστόφ ντε Λονγκέιγ, είχαν επηρεαστεί έντονα από τα κινήματα της Αναγέννησης, το ίδιο και η μητέρα του.
Με την άνοδό του στον θρόνο το 1515 φρόντισε, όχι μονάχα να φέρει τη Γαλλία στη σφαίρα της Αναγέννησης, αλλά να την κάνει το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο της εποχής του και τα κατάφερε. Κάλεσε στη χώρα του τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, που βρισκόταν σε μεγάλη ηλικία, που ήρθε με τα περισσότερα έργα του και έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Τα μεγάλα του έργα, όπως η Μόνα Λίζα, παρέμειναν στο Λούβρο.[3]
Μαζί με τον ντα Βίντσι ήρθαν και όλοι οι μεγάλοι Ιταλοί ζωγράφοι. Άλλοι εγκαταστάθηκαν μόνιμα, όπως ο χρυσοχόος και γλύπτης Μπενβενούτο Τσελλίνι και οι ζωγράφοι Ρόσσο Φιορεντίνο, Τζούλιο Ρομάνο, Φραντσέσκο Πριματίτσιο, ενώ άλλοι ήταν σε συνεχή επαφή με ταξίδια. Διακόσμησε τα ανάκτορα και όλα τα μεγάλα κτίρια του Παρισιού με εικόνες ζωγραφικής και γλυπτά, τόσο αρχαϊκής μορφής όσο και σύγχρονα.
Με την άνοδό του, η μεγάλη του ελπίδα ήταν να φέρει τον πολιτισμό και τη γνώση στο πολεμοχαρές γαλλικό έθνος. Φρόντισε να στείλει απεσταλμένους στην Ιταλία για συλλογή σπάνιων βιβλίων και συγγραμμάτων, πλουτίζοντας συνεχώς την τεράστια βιβλιοθήκη του. Ο ίδιος ήταν αναγνώστης όλων των βιβλίων της βιβλιοθήκης του, κατόρθωμα σπάνιο σε όλα τα βασιλικά χρονικά, ενώ είναι ο πρώτος που άνοιξε τις πόρτες της βιβλιοθήκης του σε δωρεάν ελεύθερη ανάγνωση από όλον τον σπουδαστικό κόσμο. Με το διάταγμα του Μονπελιέ επέτρεψε αντιγραφή βιβλίων της βιβλιοθήκης στη διάθεση του λαού του.
Η μεγάλη αδελφή του Φραγκίσκου, Μαργαρίτα, Δούκισσα του Αλανσόν και Βασίλισσα της Ναβάρρας (1492 - 1549), έγραψε το Επταήμερο, συλλογή διηγημάτων.[4] Ο Φραγκίσκος είχε ακόμη συχνή επικοινωνία με την ηγουμένη και φιλόσοφο Κλωντ ντε Μπεκτόζ, την οποία επισκεπτόταν με τη Μαργαρίτα στην Καρκασσον.
Μεγάλη συνεισφορά στην αρχιτεκτονική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Φραγκίσκος Α΄ δαπάνησε μεγάλα ποσά για νέες κατασκευές. Συνέχισε τη δουλειά των προκατόχων του στο Κάστρο του Αμπουάζ, ενώ άρχισε τις ανακαινίσεις στο Κάστρο του Μπλουά. Κατασκεύασε το καταπληκτικό Κάστρο του Σαμπόρ με το στυλ της Ιταλικής Αναγέννησης, διακοσμημένο από τον ίδιο τον Λεονάρντο ντα Βίντσι. Κατασκεύασε στην πόλη του Παρισιού το Δημαρχείο της Πόλης (Hôtel de Ville), το οποίο ήταν σαν κέντρο ελέγχου όλων των έργων του. Κατασκεύασε το Κάστρο της Μαδρίτης στο Δάσος της Βουλώνης και επισκεύασε το Κάστρο του Σαιν-Ζερμαίν-αν-Λαι, αλλά το μεγαλύτερο έργο του ήταν η ανακατασκευή του Κάστρου του Φονταινεμπλώ, που έγινε η κυριότερη διαμονή του. Το διακόσμησε εσωτερικά και εξωτερικά, ενώ εκπληκτική εντύπωση έδινε η αυλή, όπου υπήρχε η πηγή στην οποία το κρασί αναμειγνυόταν με το νερό. Κατά τη διάρκεια των εργασιών αναπτύχθηκε το καλλιτεχνικό κίνημα της Σχολής του Φονταινεμπλώ.[5]
Αποτυχίες στον στρατιωτικό τομέα - Ιταλικοί πόλεμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα].jpg)
Στο στρατιωτικό επίπεδο συνέχισε τις πολεμικές επιχειρήσεις του προκατόχου του στους Ιταλικούς πολέμους, όπου και κατάφερε περήφανη νίκη στο Μαρινιάνο το 1515 και εισήλθε θριαμβευτικά στο Μιλάνο. Στη συνέχεια συνήψε με τον Πάπα τη γνωστή Συνθήκη του Βιτέρμπο, με την οποία επέτυχε την εκχώρηση της Πάρμα και της Πλακεντίας, καταλήγοντας στην υπογραφή κονκορδάτου με το Βατικανό. Στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο του Κάρολου Ε΄, ο οποίος βασίλευε στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Γερμανία) και στην Ισπανία, περικυκλώνοντας έτσι τη Γαλλία, επιχείρησε να διαπραγματευτεί μία συμμαχία με τον Ερρίκο Η΄ της Αγγλίας, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Γνώρισε αρχικά διαδοχικές ήττες στις μάχες του με τον Τζοβάννι ντάλε Μπάντε Νέρε, σκληρό στρατιωτικό ηγέτη, ευνοούμενο του Πάπα από την οικογένεια των Μεδίκων. Ακολούθως στη μάχη της Παβίας (1525) γνώρισε τραγική ήττα: ο ίδιος τραυματίστηκε από τον Τσέζαρε Ερκολάνι και αιχμαλωτίστηκε από τρεις Ισπανούς. Μεταφέρθηκε στην Αυλή του αυτοκράτορα Καρόλου, όπου ελευθερώθηκε μόνο αφού αναγκάστηκε να δεχθεί μεγάλες εις βάρος του παραχωρήσεις με τη συνθήκη της Μαδρίτης (1526). Όταν επέστρεψε στη Γαλλία τις αρνήθηκε, λέγοντας ότι έγιναν υπό την απειλή βίας.[6]
Έτσι μετά από ανεπιτυχείς επιχειρήσεις και επανειλημμένες ήττες, αναγκάσθηκε να εκχωρήσει στον Κάρολο το Δουκάτο της Βουργουνδίας καθώς και τα δικαιώματά του επί του Μιλάνου και της Νάπολης. Μετά δε τη Συνθήκη του Καμπραί, εκχώρησε τη Φλάνδρα και το Αρτουά. Έπειτα όμως από τη Συνθήκη του Κρεπύ (1544), ο Κάρολος Ε΄ και ο Φραγκίσκος Α΄ συμφώνησαν να ανταλλάξουν τα κατακτηθέντα εδάφη.
Αξιοσημείωτο στην Ευρωπαϊκή ιστορία για μονάρχη είναι οι φιλικές και συμμαχικές του σχέσεις με τους Οθωμανούς, που βρίσκονταν υπό την ηγεσία του Τούρκου σουλτάνου Σουλεϊμάν Α΄. Οι δύο δυνάμεις συμμαχώντας επιτέθηκαν πολλές φορές στον αυτοκράτορα Κάρολο, όπως στην έφοδο της Νίκαιας (1543).[7]
Εγκατάσταση Γάλλων στην Αμερική, πρώτες πληθυσμιακές καταγραφές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Φραγκίσκος υπήρξε ιπποτικός και γενναίος βασιλιάς,[8] φίλος των γραμμάτων και των τεχνών και εχθρός προς τους φεουδάρχες, των οποίων περιόρισε πολλά δικαιώματα.[9] Επιβλήθηκε στο Βατικανό, επιτυγχάνοντας το δικαίωμα να διορίζει ο ίδιος τους επισκόπους. Είναι ο πρώτος βασιλιάς της Γαλλίας που συγκρότησε μόνιμο εθνικό στρατό, καθώς και ο ιδρυτής του Κολλεγίου της Γαλλίας. [10]
Στα 1524 έθεσε τις βάσεις της Πρώτης Γαλλικής Αποικιακής Αυτοκρατορίας, υποστηρίζοντας τους κατοίκους της Λυών που ήθελαν να χρηματοδοτήσουν την εκστρατεία του Τζοβάννι ντα Βερρατσάνο στη Βόρεια Αμερική αποζητώντας εκτάσεις γης με πλούσια φυσικά αγαθά για το γαλλικό Στέμμα. Στη συνέχεια, έστειλε (1534) τον Ζακ Καρτιέ να εξερευνήσει τον ποταμό Άγιο Λαυρέντιο στο Κεμπέκ, όπου βρήκε μεγάλες ποσότητες χρυσού και άλλων ακριβών μετάλλων. Το 1541 έστειλε τον Ζαν-Φρανσουά ντε λα Ροκ ντε Ρομπερβάλ να εγκατασταθεί στον Καναδά και να διαδώσει την Καθολική θρησκεία.[11]
Στο Κάστρο του Βιλλέ-Κοττερέ υπέγραψε (1539) το διάταγμα του Βιλλέ-Κοττερέ, που όρισε σαν επίσημη γλώσσα του γαλλικού κράτους την γαλλική, αντί της λατινικής που ίσχυε μέχρι τότε. Όριζε ταυτόχρονα την καταγραφή από ιερείς των βαπτίσεων, των γάμων, των θανάτων και των πατροτήτων. Είναι η πρώτη επίσημη στατιστική απογραφή πληθυσμού που υπήρξε στην ευρωπαϊκή ιστορία.[12]
Θάνατος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Φραγκίσκος Α΄ πέθανε στο Κάστρο του Ραμπουγιέ σε ηλικία 52 ετών. Ενταφιάστηκε στη Βασιλική του Αγίου Διονυσίου, αλλά ο τάφος του λεηλατήθηκε και καταστράφηκε το 1793 κατά τη Γαλλική Επανάσταση.
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παντρεύτηκε την Κλαυδία των Ντρε-Μονφόρ, κόρη του Λουδοβίκου ΙΒ΄ της Γαλλίας (1514). Απέκτησαν επτά παιδιά:
- Λουίζα (1515 - 1518), αρραβωνιάστηκε τον Κάρολο Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
- Καρλόττα (1516 - 1524), αρραβωνιάστηκε τον Κάρολο Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
- Φραγκίσκος Γ΄ (1518 - 1536), Δούκας της Βρετάνης, Δελφίνος της Γαλλίας.
- Ερρίκος Β΄ (1519 - 1559), Βασιλιάς της Γαλλίας, παντρεύτηκε την Αικατερίνη των Μεδίκων.
- Μαγδαληνή (1520 - 1537), παντρεύτηκε τον Ιάκωβο Ε΄ της Σκωτίας.
- Κάρολος Β΄ (1522 - 1545), Δούκας της Ορλεάνης.
- Μαργαρίτα (1523 - 1574), παντρεύτηκε τον Εμμανουήλ Φιλιβέρτο της Σαβοΐας.
Η Κλαυδία πέθανε το 1524 και ο Φραγκίσκος παντρεύτηκε την Ελεονώρα της Αυστρίας, κόρη του Φιλίππου Α΄ της Καστίλης και χήρα του Εμμανουήλ Α΄ της Πορτογαλίας, το 1530. Δεν απέκτησαν παιδιά.
Ο Φραγκίσκος είχε δύο επίσημες ερωμένες στην Αυλή και ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Γαλλίας που χρησιμοποίησε τον τίτλο της "έντιτλης ερωμένης". Η πρώτη ήταν η Φρανσουάζ ντε Φουά, Κόμισσα του Σατωμπριάν, και η δεύτερη η Ανν ντε Πισσλέ ντ'Εϊγύ, Δούκισσα του Ετάνπ.
Πρόγονοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| 8. Λουδοβίκος Α΄ της Ορλεάνης | |||||||||||||
| 4. Ιωάννης της Ορλεάνης (1399-1467) | |||||||||||||
| 9. Βαλεντίνα Βισκόντι, δούκισσα της Ορλεάνης | |||||||||||||
| 2. Κάρολος της Ορλεάνης (1459-1496) | |||||||||||||
| 10. Αλαίν Θ΄, Υποκόμης του Ροάν | |||||||||||||
| 5. Μαργαρίτα του Ροάν | |||||||||||||
| 11. Μαργαρίτα της Βρετάνης | |||||||||||||
| 1. Φραγκίσκος Α΄ της Γαλλίας | |||||||||||||
| 12. Λουδοβίκος της Σαβοΐας | |||||||||||||
| 6. Φίλιππος Β΄ της Σαβοΐας | |||||||||||||
| 13. Άννα της Κύπρου | |||||||||||||
| 3. Λουίζα της Σαβοΐας | |||||||||||||
| 14. Κάρολος Α΄ της Βουρβόνης | |||||||||||||
| 7. Μαργαρίτα των Βουρβόνων | |||||||||||||
| 15. Αγνή της Βουργουνδίας (1407-1476) | |||||||||||||
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Clough, C.H., "Francis I and the Courtiers of Castiglione’s Courtier." European Studies Review. vol viii, 1978.
- Denieul-Cormier, Anne. The Renaissance in France. trans. Anne and Christopher Fremantle. London: George Allen and Unwin Ltd., 1969.
- Grant, A.J. The French Monarchy, Volume I. New York: Howard Fertig, 1970.
- Guy, John. Tudor England. Oxford: Oxford University Press, 1988.
- Jensen, De Lamar. Renaissance Europe. Lexington: D.C. Heath and Company, 1992.
- Knecht, R.J. Renaissance Warrior and Patron: The Reign of Francis I. Cambridge: Cambridge University Press, 1994.
- Major, J. Russell. From Renaissance Monarchy to Absolute Monarchy. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1994.
- Seward, Desmond. Francois I: Prince of the Renaissance. New York: MacMillan Publishing Co., 1973.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «histoire-pour-tous.fr/histoire-de-france/2971-francois-ier-1494-1547».
- ↑ . «histoire-france.net/temps/francois-ier».
- ↑ . «futurasciences.com/sciences/personnalites/homme-francois-ier-1421».
- ↑ . «poetryfoundation.org/poets/marguerite-de-navarre».
- ↑ . «larousse.fr/encyclopedie/Εcole_de_Fontainebleau».
- ↑ . «herodote.net/Le_dernier_roi_chevalier-synthese».
- ↑ . «futura-sciences.com/sciences/questions-reponses/histoire-soliman-magnifique-francois-ier-etaient-ils-allies».
- ↑ Ο ιστορικός Μπραντόμ δίνει μια περιγραφή των χαρακτηριστικών του βασιλιά: «Ο Μεγάλος βασιλιάς Φραγκίσκος, αυτό το όνομα του δόθηκε, όχι τόσο για το ύψος και την εμφάνισή του, που ήταν πολύ όμορφος, ή για το βασιλικό μεγαλείο του, όσο για τη μεγαλοσύνη, τις αρετές, τις αξίες, τις καλές πράξεις και τα υψηλά προσόντα του, όπως είχε δοθεί στο παρελθόν στον Αλέξανδρο, τον Πομπήιο και άλλους».
- ↑ . «alex-bernardini.fr/histoire/francois-Ier».
- ↑ . «histoire.inserm.fr/les-lieux/college-de-france». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2021.
- ↑ . «cairn.info/revue-pouvoirs-L'outre-mer français : de la domination à la reconnaissance».
- ↑ Delsalle, Paul (2009). Histoires de familles: les registres paroissiaux et d'état civil, du Moyen Âge à nos jours : démographie et généalogie. Besançon: Presses universitaires de Franche-Comté. p. 32
