Γιάνης Βηλαράς
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
| Γιάνης Βηλαράς | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Γιάνης Βηλαράς (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 1771[1][2][3] Κύθηρα |
| Θάνατος | 1823[1][2][3] Ζαγόρι |
| Χώρα πολιτογράφησης | Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά νέα ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ποιητής συγγραφέας |
Ο Γιάννης Βηλαράς (Κύθηρα, 1771 - Τσεπέλοβο Ζαγορίου Ιωαννίνων, 1823) ήταν λυρικός και σατιρικός ποιητής και πεζογράφος, με σημαντική συνεισφορά στο γλωσσικό ζήτημα. Ασκούσε το επάγγελμα του γιατρού.
Βιογραφία
Ο Ιωάννης Βηλαράς γεννήθηκε στα Κύθηρα, το 1771, αλλά μεγάλωσε και σπούδασε στα Ιωάννινα, την πατρίδα του πατέρα του. Διδάχτηκε λατινικά, ιταλικά, γαλλικά και στοιχειώδη μαθηματικά. Ο πατέρας του ήταν επιφανής γιατρός στην περιοχή. Ο ίδιος σπούδασε από το 1789 ιατρική στην Ιταλία, συγκεκριμένα στην Πάδοβα όπου πήρε και το πτυχίο του και στην Μπολόνια. Με την επιστροφή του στην ηπειρωτική πρωτεύουσα διορίστηκε ως προσωπικός γιατρός του Βελή πασά, γιου του Αλή Πασά, τον οποίο ακολούθησε στην Πελοπόννησο και στην Θεσσαλία, του χαρεμιού του αλλά και του ιδίου του Αλή Πασά. Μάλιστα κατάφερε να κερδίσει την εύνοια του Αλβανού πασά ενώ για να τον τιμήσει του αφιέρωσε τιμητικό επίγραμμα. Σύμφωνα με τον μαρξιστή ιστορικό Γιάννη Κορδάτο, η εκτίμηση και ο θαυμασμός του Βηλαρά προς τον Αλή δεν πήγαζε από κολακεία αλλά από θαυμασμό προς τον φιλοπρόοδο και φωτισμένο κυβερνήτη[4].
Ο Βηλαράς διατηρούσε επικοινωνία με σημαντικούς πνευματικούς παράγοντες των Ιωαννίνων, όπως ο Αθανάσιος Ψαλίδας, αλλά και από τον υπόλοιπο τότε ελληνικό κόσμο. Παράλληλα υπήρξε προοδευτικός στις απόψεις του και ορθολογιστής (επηρεασμένος από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό).
Μετά την πολιορκία των Ιωαννίνων, από τα τούρκικα στρατεύματα, ο Γιάννης Βηλαράς εγκατέλειψε τον Αλή Πασά για να εγκατασταθεί στο χωριό Τσεπέλοβο του Ζαγορίου. Εκεί πέθανε, ύστερα από τρία χρόνια 1823, αφήνοντας σε άσχημη οικονομική κατάσταση τη σύζυγό του και τους δύο γιους του.
Το μοναδικό του ποίημα που σχετίζεται με την οικογένειά του και έχει διασωθεί, είναι ένα τρυφερό πατρικό γράμμα προς έναν από τους 2 γιούς του. Από τα πιο άμεσα και ωραία έργα του ποιητή.
Έργο
Ο Γιάννης Βηλαράς ήταν από τους πρώτους ποιητές της νεοελληνικής ιστορίας και θεμελίωσε τις βάσεις της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Υποστήριζε τον δημοτικισμό αλλά και τον πατριωτισμό χωρίς συμβιβασμούς[ασαφές] (αφού χρησιμοποιούσε την δημοτική και όχι την κοινή ελληνική γλώσσα) και επίσης εναντιωνόταν στην ιστορική ορθογραφία (τόνοι, πνεύματα και ομόηχα φωνήεντα). Έγραφε στίχους με πολύ μεγάλη ευκολία και αγωνιζόταν για την αναγέννηση του ελληνικού έθνους με όλες του τις δυνάμεις. Το πιο γνωστό του έργο, Ρομεηκη γλοσα [sic], το οποίο αφιέρωσε στον προσωπικό του φίλο Αθανάσιο Ψαλίδα, τυπώθηκε στην Κέρκυρα το 1814, μέσα στο οποίο είναι διατυπωμένες οι γλωσσικές και ορθογραφικές του πεποιθήσεις οι οποίες ήταν πολύ ριζοσπαστικές όχι μόνο για την εποχή εκείνη αλλά και σήμερα αφού κατάργησε την ιστορική ορθογραφία και πρότεινε την φωνητική ορθογραφία, και τις οποίες εφάρμοσε σε μερικά ποιήματα αλλά και σε δυο μεταφράσεις κλασικών έργων. Η γραμματική του αναπτυσσόταν σε χώρο δυο σελίδων. Επίσης έγραφε διδακτικά κείμενα,επιστολές,γλωσσικά δοκίμια και άλλες διατριβές ενώ μετέφρασε κείμενα στην δημοτική γλώσσα.
Άλλα έργα του είναι τα πεζά Αμαρτία και το περίφημο Γνώθι σαυτόν. Το 1953 εκδόθηκαν τα Άπαντα του Γιάννη Βηλαρά, που περιλαμβάνουν ερωτικά, σατιρικά και λυρικά ποιήματα, μύθους και αινίγματα. Δέχθηκε σημαντικές επιρροές από το αρκαδικό λογοτεχνικό ύφος. Πέρα από το πλούσιο συγγραφικό του έργο ο Βηλαράς μετάφρασε και αρχαία ελληνικά αποσπάσματα.
Εργογραφία
Ποίηση
- Ποιήματα και πεζά τινά, Κέρκυρα: Αθανάσιος Μ. Πολίτης, 1827.
- Τα ποιήματα, Αθήνα: Φέξης 1916.
- Θωρώ σου, Χλόη 1918
- Το φιλόπονο μελίσσι 1923
- Η γλυκυτάτη Ανοιξι 1925
- Ύμνος στον έρωτα 1928
- Άνοιξη 1932
- Μελίσσι 1934
- Πουλάκι 1936
Πεζογραφία
- Η ρομεηκη γλοσα στην τηπογραφηα τον Κορφον 1814 (δηλ. τυπώθηκε στην Κέρκυρα το 1814), ή Μηκρη ορμηνια για τα γραματα κε την ορθογραφηα της ρομεηκης γλοσας (Ἀθήνα, Κουλτούρα,1979)
- Αμαρτία, 1818.
- Γνώθι σαυτόν, 1819.
- Μῦθοι, Ἐν Παρισίοις: Laine & Havard 1865.
- Διαλέξεις περί ἑλλήνων ποιητῶν τοῦ ΙΘ' αἰῶνος, Ἐν Ἀθήναις: Τυπ. Σακελλαρίου 1916-17.
- Ο Λογιώτατος ταξιδιώτης 1979
- Ο Λογιώτατος ή ο Κολοκυθούλης 1980
- Ἡ δημοτιστική ἀντίθεση στήν Κοραϊκή "Μέση ὁδό" Ἀθήνα: Ὀδυσσέας 2022.
- Επιστολές πρός τον Αλή Πασά 1982
Μεταφράσεις
- Κρίτωνας του Πλάτωνα 1922
- Επιτάφιος του Θουκυδίδη 1923
- Βατραχομυομαχίες του Ομήρου (Η καλύτερη μετάφραση αυτής της έξοχης ψευδοομηρικής σάτυρας) 1919
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 120167786. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Michael S. Hart: (πολλαπλές γλώσσες) Project Gutenberg. Project Gutenberg Literary Archive Foundation. 35204. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Άαρον Σβαρτς: (Αγγλικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Τσεχικά, Κροατικά, Τελούγκου) Open Library. OL1559922A. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Κατά τον Κορδάτο, «ο Βηλαράς τιμούσε τον Αλή γιατί ήταν φιλοπρόοδος και υποστήριζε τη μεσαία τάξη και τη φτωχοαγροτιά» και διότι «δεν έβλεπε στο πρόσωπο του Αλή τον τύραννο, αλλά το φωτισμένο κυβερνήτη» (βλ. Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από το 1453 ως το 1961, τόμος πρώτος, Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983, σελ. 165.
Πηγές
- Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από το 1453 ως το 1961, τόμος πρώτος, εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983.