Nanhyfer

Nanhyfer

Math	cymuned, pentrefan
Poblogaeth	848
Daearyddiaeth
Sir	Sir Benfro
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.0247°N 4.7956°W
Cod SYG	W04000454
Cod OS	SN082400
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Paul Davies (Ceidwadwyr)
AS/au y DU	Stephen Crabb (Ceidwadwr)
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Pentref bychan a chymuned yn Sir Benfro, Cymru, yw Nanhyfer^[1] neu Nyfer (Saesneg: Nevern). Saif yng ngogledd-ddwyrain y sir gerllaw Afon Nyfer a bryniau Preseli.

Mae'r eglwys wedi ei chysegru i Sant Brynach; a chredir bod yr eglwys bresennol, sy'n dyddio o'r cyfnod Normanaidd ond wedi ei hail-adeiladu'n helaeth, ar safle clas Brynach yn y 6g. Yn y fynwent mae Croes Geltaidd yn dyddio o'r 10g neu ddechrau'r 11g. Gerllaw mae carreg gyda'r arysgrif Ladin "VITALIANI EMERTO" ac mewn Ogam "vitaliani". Yn yr eglwys mae maen arall gyda'r arysgrif "MAGLOCUNI FILI CLUTORI" mewn Lladin a "maglicunas maqi clutar.." mewn Ogam. Credir bod y garreg yma yn dyddio o'r 5ed neu'r 6g. Roedd yr hynafiaethydd George Owen yn frodor o Nanhyfer, ac mae wedi ei gladdu yma.

Rhyw 150 medr i'r gogledd-orllewin o'r eglwys mae gweddillion Castell Nanhyfer, a adeiladwyd gan Robert fitz Martin tua 1108. Dinistriwyd y castell gan y Cymry yn 1136. Yn ddiweddarach cafodd ei fab, William fitz Martin, y castell yn ôl pan briododd ferch Rhys ap Gruffydd, ond tua 1189 gyrrodd Rhys ef ohono.

Mae cromlech Pentre Ifan rhyw ddwy filltir o'r pentref.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Paul Davies (Ceidwadwyr)^[2] ac yn Senedd y DU gan Stephen Crabb (Ceidwadwr).^[3]

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[4][5][6][7]