Gweld cod am Diwylliant Cymru

Nid oes gennych ganiatâd i olygu'r dudalen hon, am y rheswm canlynol:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 Gorffennaf 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Gorffennaf 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Cofiwch gynnwys yr holl fanylion uchod mewn unrhyw ymholiadau a wnewch.

If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the Stewards Block Wizard.

Cewch weld a chopïo côd y dudalen:

{{Diwylliant Cymru}}

Dylanwadwyd ar '''ddiwylliant Cymru''' gan lu o bethau: cenedl, iaith, crefydd, a daearyddiaeth. Diwylliant arbennig y Cymry Cymraeg yw [[diwylliant Cymraeg]]. Mae'n rhan hanfodol o ddiwylliant Cymru ond hefyd yn rhan o hanes [[Y Wladfa]] ym Mhatagonia, a chymunedau eraill yn y byd sy'n Gymraeg eu hiaith.

== Y diwylliant gwerin a thraddodiadol ==
Nodir diwylliant traddodiadol Cymru gan etifeddiaeth y Celtiaid wedi ei chyfuno â [[Cristnogaeth|Christnogaeth]], hen chwedlau a straeon sydd wedi ymgynefino â'r llên gwerin a'r traddodiad llenyddol, a bywyd y werin yn y [[cefn gwlad]].

=== Mytholeg a'r hen grefydd ===
{{prif|Mytholeg Gymreig|Eglwys Geltaidd}}
Y deunydd [[mytholeg]]ol y gwelir ei olion yn llenyddiaeth gynnar a chanoloesol Cymru a hefyd, i ryw raddau, yn ei chwedlau gwerin yw mytholeg Gymreig.  Mae'n rhan o draddodiad hynafol Cymru ond mae'n perthyn hefyd i fyd ehangach [[mytholeg Geltaidd]] a mytholeg ryngwladol. Ceir y deunydd hwn mewn sawl ffynhonnell, yn gerddi cynnar (yn [[Llyfr Taliesin]], er enghraifft), yn chwedlau Cymraeg cynhenid yr Oesoedd Canol (yn enwedig yn ''[[Culhwch ac Olwen]]'' a ''[[Pedair Cainc y Mabinogi]]''), mewn cyfeiriadau yng ngwaith [[Beirdd y Tywysogion]] a [[Beirdd yr Uchelwyr]], yn y casgliad o ddeunydd mnemonig a elwir [[Trioedd Ynys Prydain]], ac mewn chwedlau gwerin, diweddar yn eu ffurf bresennol ond sydd o darddiad hynafol.

=== Llên gwerin ===
{{prif|Llên gwerin Cymru}}
Mae [[llên gwerin]] Cymru yn enw cyfleus am y corff amrywiol o chwedlau, traddodiadau, coelion ac arferion poblogaidd sy'n rhan bwysig o etifeddiaeth ddiwylliannol y wlad. Mae Cymru yn un o'r gwledydd Celtaidd a cheir elfennau yn ei llên gwerin sy'n gyffredin i'r gwledydd hynny. Ceir yn ogystal nifer o elfennau a elwir yn "fotiffau llên gwerin rhyngwladol" ac sydd i'w gweld mewn sawl diwylliant arall. Yn ogystal wrth gwrs mae digon o nodweddion cynhenid Gymreig yn y gwaddol diwylliannol a elwir heddiw yn llên gwerin Cymru.

=== Gwyliau ===
[[Nawddsant]] Cymru ydy [[Dewi Sant]]. Dethlir [[Dydd Gŵyl Dewi]] ar 1 Mawrth, a chred rhai pobl y dylai fod yn wyliau cyhoeddus yng Nghymru.<ref>[http://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/tm_headline=-st-david-s-day-holiday-would-promote-wales-&method=full&objectid=18679960&siteid=50082-name_page.html 'St David's Day holiday would promote Wales'] WalesOnline. 27-02-2007. Adalwyd ar 10-07-2010</ref> Mae'r 16 Medi (y diwrnod pan ddechreuodd gwrthryfel [[Owain Glyndŵr]]) a'r 11 Rhagfyr (marwolaeth [[Llywelyn ein Llyw Olaf]]) wedi cael eu hawgrymu fel diwrnodau posib eraill ar gyfer gwyliau cyhoeddus.

Y gwyliau tymhorol traddodiadol yng Nghymru yw:
* 1) [[Calan Gaeaf]] (gŵyl tebyg i [[Samhain]] ar y diwrnod cyntaf o'r Gaeaf)
* 2) [[Gŵyl Fair y Canhwyllau]]
* 3) [[Calan Mai]]
* 4) [[Calan Awst]] (sy'n debyg i [[Lugnasad]]). Yn ogystal â hyn, mae pob llan yn dathlu [[Gŵyl Mabsant]] i gofio am eu seintiau lleol.
* Yn ogystal â hyn, mae [[Calennig]] yn ddathliad Cymreig o'r flwyddyn newydd.

=== Traddodiadau ac arferion lleol ===
{{eginyn-adran}}

== Y celfyddydau ==
{{prif|Y celfyddydau yng Nghymru}}
=== Cerddoriaeth ===
{{prif|Cerddoriaeth Cymru}}
Mae gan gerddoriaeth Cymru hanes hir, ond ychydig iawn o wybodaeth fanwl sydd gennym cyn y 18g pan ddechreuodd hynafiaethwyr ymddiddori yn y pwnc. Cyfeirir at Gymru'n aml fel "Gwlad y Gân", yn ystrydebol braidd.

=== Llenyddiaeth ===
{{prif|Llenyddiaeth Gymraeg|Llenyddiaeth Saesneg Cymru}}
Ac eithrio llenyddiaeth glasurol, llenyddiaeth Gymraeg yw'r hynaf yn Ewrop. Mae gan y Gymraeg draddodiad cyfoethog o lenyddiaeth sy'n dyddio o'r 6g hyd heddiw. Oherwydd eu bod yn ysgrifennu mewn iaith â mwy o bobl yn ei deall, mae ysgrifenwyr llenyddiaeth Saesneg Cymru yn aml wedi llwyddo i ddenu cynulleidfaoedd llawer mwy na'u cyd-wladwyr sy'n ysgrifennu yn yr iaith Gymraeg yn unig. Dwy enghraifft adnabyddus o hyn yw'r beirdd byd-enwog [[Dylan Thomas]] ac [[R. S. Thomas]].

=== Celf ===
{{prif|Celf Cymru}}
Er i lenyddiaeth a cherddoriaeth y wlad ddangos sawl traddodiad unigryw, mae [[celf]] Cymru i raddau helaeth wedi dibynnu ar yr un ffurfiau ac arddulliau a geir yng ngweldydd eraill Prydain. Sonir yn aml am gelf Cymru, neu gelf yng Nghymru, i gynnwys y gweithiau niferus a wnaed gan arlunwyr estron yn y wlad, yn enwedig tirluniau.

=== Dawns ===
{{eginyn-adran}}

=== Theatr ===
{{eginyn-adran}}

== Diwylliant poblogaidd ==
=== Cerddoriaeth boblogaidd ===
Mae Cymru'n enwog am eu cerddorion cyfoes fel [[Manic Street Preachers]], [[Catatonia]], [[Tom Jones]], a [[Charlotte Church]].

=== Ffilm ===
{{prif|Ffilm yng Nghymru}}
Mae ffilm yng Nghymru, ai mewn Cymraeg neu Saesneg, wedi bod yn symbol o ddiwylliant y wlad ers blynyddoedd, ac wedi hyrwyddo enw Cymru ar draws y byd. Mae nifer o actorion a chyfarwyddwyr enwog wedi dod o Gymru, yn cynnwys [[Richard Burton]] a [[Peter Greenaway]].

=== Teledu ===
{{prif|Teledu yng Nghymru}}
Y prif ddarlledwyr teledu yng Nghymru yw [[BBC Cymru]], [[S4C]], ac [[ITV Wales]]. Yn ddiweddar mae S4C wedi cynhyrchu sawl cyfres ddrama Gymraeg o fri, gan gynnwys ''[[Y Gwyll]]'', ''[[Byw Celwydd]]'', a ''[[35 Diwrnod]]''.

==Chwaraeon==
{{prif|Chwaraeon yng Nghymru}}
Dywedir yn aml taw [[rygbi'r undeb yng Nghymru|rygbi'r undeb]] yw mabolgamp genedlaethol Cymru, er mae [[pêl-droed yng Nghymru|pêl-droed]] yn denu mwy o wylwyr i'r maes. Bu'r Cymry hefyd yn dangos eu medr yn [[snwcer]], [[dartiau]], [[golff]], [[paffio]], ac [[athletau]]. Ymhlith yr hen chwaraeon bu [[cnapan]], [[bando]], [[pêl-droed traddodiadol]], a chwarae pêl.

== Coginiaeth ==
{{prif|Coginiaeth Cymru}}
Mae bwydydd Cymreig yn cynnwys [[cawl Cymreig|cawl]], [[teisen gri]], [[bara lawr]], [[bara brith]], [[selsig Morgannwg]], a ''[[Welsh rarebit]]''.

== Symbolau cenedlaethol ==
Mae'n debyg taw'r [[Y Ddraig Goch|Ddraig Goch]], sy'n ymddangos ar y [[baner Cymru|faner genedlaethol]], yw symbol amlycaf Cymru. Ceir hefyd y [[cenhinen Bedr|genhinen Bedr]] a'r [[cenhinen|genhinen]]. ''[[Hen Wlad fy Nhadau]]'' yw'r [[anthem genedlaethol]].

== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}

{{Cymru}}
{{Diwylliant Ewrop}}

[[Categori:Diwylliant Cymru| ]]

Defnyddir y nodiadau hyn ar y dudalen hon:

Dychwelyd at Diwylliant Cymru.

Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Diwylliant_Cymru"