ویکیپیدیا:وتاری ھەڵبژێردراوی ھەفتە
| سەرەکی | وتارەکانی ھەفتانە |
 وتاری هەڵبژێردراوی هەفتە هەموو هەفتەیەک، پوختەیەک لە یەکێک لە وتارە ھەڵبژێردراوەکانی ویکیپیدیا لە سەرەوەی لاپەڕەی دەستپێک وەک بابەتێکی دیاریکراوی هەفتە دەردەکەوێت. وتارە ھەڵبژێردراوەکان سەرەتا لە بەشی پاڵاوتن دەنگیان پێ دەدرێت؛ دەبێت سەرکەوتووانە پڕۆسەی پاڵاوتن تێپەڕێنن و شیاوی ئەوە بن لە پەڕەی دەستپێکدا دەربکەون. وتارەکان سەرەتا بە پێوەرەکانی وتاری ھەڵبژێردراو بەراورد دەکرێن. دەبێت وتارەکان لەسەر بنەماکانی دروستی، بێلایەنی، تەواوی و شێواز و پێوەرەکانی وتاری ھەڵبژێردراو نووسرابێتەوە. |
ھەڵبژێردراوەکان: ئامرازەکان:
لێکچووەکان: |
ڕۆبێرت جەیمز فیشەر (بە ئینگلیزی: Robert James Fischer، لەدایکبووی ٩ی ئازاری ١٩٤٣–١٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٨) گەورەمامۆستای شەتڕەنجی ئەمریکی و یازدەھەمین پاڵەوانی جیھانی شەترەنج بوو. ئەو وەک منداڵێکی بلیمەت لە شەترەنجدا، لە تەمەنی ١٤ ساڵیدا یەکەمین لە کۆی ھەشت پاڵەوانێتی ئەمریکای بردەوە کە ڕیکۆردێکی نوێ بوو. لە ساڵی ١٩٦٤دا، بە ئەنجامی تەواوی ١١–٠ سەرکەوت، کە تاکە ئەنجامی تەواو بوو لە مێژووی ئەو پێشبڕکێیەدا. لە ساڵی ١٩٧٢دا، بۆ پاڵەوانێتی جیھان خۆی ئامادە کرد و بە ئەنجامی ٦–٠ بەسەر مارک تایمانۆڤ و بێنت لارسێندا زاڵ بوو. دوای بردنەوەی یارییەکی تری پاڵاوتن دژی تیگران پێترۆسیان، فیشەر لە یاری کۆتاییدا لە ڕێکیاڤیک، ئایسلەندا، بەسەر بۆریس سپاسکی سۆڤیەتیدا سەرکەوت. ئەم بەرەنگاربوونەوەیە وەک ڕووبەڕووبوونەوەیەکی شەڕی سارد لە نێوان ئەمریکا و یەکێتی سۆڤیەتدا باسکرا و سەرنجی جیھانی بۆ لای خۆی ڕاکێشا زیاتر لە ھەر پاڵەوانێتییەکی شەترەنجی پێش یان دوای خۆی.
لە ساڵی ١٩٧٥دا، فیشەر ڕەتی کردەوە نازناوەکەی بپارێزێت کاتێک نەتوانرا ڕێککەوتن لەگەڵ فیدە (فیدراسیۆنی نێودەوڵەتی شەترەنج) لەسەر مەرجەکانی یارییەکە بکرێت. لە ئەنجامدا، ڕکابەری سۆڤیەتی ئەناتۆلی کارپۆڤ بە شێوەیەکی خۆکار وەک پاڵەوانی جیھان ناونرا. دواتر فیشەر لە بەرچاوی گشتی ون بوو، ھەرچەندە ھەندێک ھەواڵی ڕەفتاری نائاسایی دەردەکەوتن. لە ساڵی ١٩٩٢دا، جارێکی تر دەرکەوتەوە بۆ بردنەوەی یارییەکی نافەرمی دژی سپاسکی. ئەم یارییە لە یوگۆسلاڤیا ئەنجام درا، کە لەو کاتەدا لەژێر گەمارۆی نەتەوە یەکگرتووەکاندا بوو. بەشداریکردنی بووە ھۆی ناکۆکی لەگەڵ حکوومەتی ئەمریکا، کە ھۆشداری پێدا کە بەشداریکردنی لەو یارییەدا پێشێلکردنی بڕیارێکی جێبەجێکردنە کە سزاکانی ئەمریکا بەسەر یوگۆسلاڤیادا دەسەپێنێت. حکوومەتی ئەمریکا لە کۆتاییدا فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ دەرکرد؛ دواتر، فیشەر وەک کۆچبەرێک ژیا. لە ساڵی ٢٠٠٤دا، لە ژاپۆن دەستگیر کرا و بۆ چەند مانگێک ڕاگیرا بەھۆی بەکارھێنانی پاسپۆرتێک کە حکوومەتی ئەمریکا ھەڵیوەشاندبووەوە. لە کۆتاییدا، بە یاسایەکی تایبەت لە پەرلەمانی ئایسلەندا، ھاووڵاتیبوونی ئایسلەندی پێ بەخشرا، کە ڕێگەی پێدا تا کاتی مردنی لە ساڵی ٢٠٠٨ لەوێ بژی.
فیشەر چەندین بەشداری درێژخایەنی بۆ یاری شەترەنج کرد. کتێبەکەی بە ناوی "٦٠ یارییە بیرەوەرییەکانم"، کە لە ساڵی ١٩٦٩دا بڵاو کرایەوە، وەک خوێندنەوەیەکی گرنگ لە ئەدەبیاتی شەترەنجدا دادەنرێت. لە نەوەدەکانی سەدەی بیستدا، سیستەمێکی کاتی گۆڕدراوی شەترەنجی تۆمار کرد کە زیادکردنی کاتی دوای ھەر جووڵەیەک دەگرتەوە، کە ئێستا کردارێکی ستانداردە لە پێشبڕکێ و یارییە گرنگەکاندا. ھەروەھا داھێنەری شەترەنجی ھەڕەمەکی فیشەر بوو، کە بە ناوی "شەتڕەنج ٩٦٠"یش ناسراوە، جۆرێکی شەترەنجە کە شوێنی سەرەتایی پارچەکان بە شێوەیەکی ھەڕەمەکی لە ٩٦٠ شوێنی جیاوازدا دادەنرێت.
خوێندنەوەی زیاتر...
وتاری ھەڵبژێردراو نایابترین وتارەکانی ویکیپیدیان کە بە شێوەیەکی پێشکەوتوو نووسراون، لەگەڵ ھەموو یاسا و سیاسەتەکانی ویکیپیدیای کوردی ناوەندیدا دەگونجێت و سەرچاوەی پوخت و باوەڕپێکراوی تێدایە و لە پاڵ ھەموو ئەمانەش دا ڕەچاوی ئەم چەند یاسایە دەکات:-
- وتاری ھەڵبژێردراو:
- ئ. بە باشی نووسراوە: بە شێوازێکی پێشکەوتوو نووسراوەتەوە و ڕەچاوی سیاسەتەکانی نووسینەوەی وتاری کردووە
- ب. پوختە: ھیچ ڕاستییەک و زانیارییەکی گرنگ پشتگوێ ناخات و لەسەر بابەتەکە دەمێنێتەوە
- ج. بە باشی بەدواداچوونی بۆ کراوە: ھەموو زانیارییە گەورەکانی وتارەکە سەرچاوەی باوەڕپێکراوی تێدایە بۆ پشتڕاستکردنەوەیان و بۆ نەھێشتنی دوودڵی، ھەر کاتێکیش پێویستی کرد تێبینی لەسەر زانیارییەکان نووسراوە
- د. بێ لایەنە: ڕووداوەکان بە بێ لایەنی باس دەکات و
- ھ. جێگیرە: گۆڕانکاری بەردەوامی تێدا ناکرێت بەھۆی شەڕە-دەستکاری بەردەوامەوە.
- لەسەر شێوازی فەرمی ویکیپیدیا نووسراوەتەوە:
- ئ. پێشەکی ھەیە: پێشەکییەکی پوختی ھەیە کە بابەتەکە کورت دەکاتەوە و خوێنەر ئامادە دەکات بۆ وردەکاری زیاتر لە بەشەکانی داھاتووی وتارەکەدا.
- ب. شێوازێکی دروستی ھەیە: ژێدەر لە سەرناوی بەشەکاندا بەکارنەھاتووە و سەرناوەکان دراماتیکی و زادەڕۆییان تێدا نەکراوە بۆ سەرنجڕاکێشانی خوێنەر.
- ج. پەڕاوێزەکانی دروستن: بە شێوەی ژێدەر سەرچاوەکان داندراون بە شێوەی <ref> وتارەکە یان دێڕەکان نەبڕدراون بۆ دانانی بەستەری دەرەکی بە شێوەیەکی نا ستاندارد.
- د. میدیای تێدایە: پەڕگە (وێنەیی و دەنگی) تێدا بەکارھاتووە لە شوێنە شیاوەکاندا بۆ ڕوونکردنەوە و باشتر گەیاندنی زانیارییەکان بە خوێنەر، وێنەکان و پەڕگە دەنگییەکان دەبێت پەیوەندییان ھەبێت بە وتارەکەوە
- درێژی: بە شێوەیەکی پوخت باسی بابەتەکە دەکات بەبێ دەرچوون لە بابەت بۆ دانی زانیاری نا پەیوەست بە خوێنەر یان بۆ درێژکردنەوەی وتارەکە
- ئ. وتارەکە کۆلکە نییە، و لە ڕاددە بەدەر کورت نییە، یان بە پێچەوانەوە.