Aleuron

Aleuron ili aleuronsko zrno (grč. ἄλευρον – aleuron = brašno) – u botnici – je skup proteinskih granula u sjemenkama i gomoljima raznih biljaka, koji se uglavnom nalazi na periferiji endosperma . Kada dođe do klijanja, rezervni proteini iz tih zrna aktiviraju se hidrolizom za opskrbu klijanca energijom, dušičnim spojevima i potrebnim mineralima za početni rast ponikle biljke.^[1]

Dakle, pojam opisuje i jedan od dva glavna tipa ćelija endosperma, tj. aleuronski sloj. Sloj aleurona je najudaljeniji sloj endosperma, a slijedi ga unutrašnji škrobni endosperm. Zato se taj sloj ćelija ponekad naziva i periferni endosperm. Nalazi se između perikarpa i hijalinskog sloja endosperma. Za razliku od ćelija škrobnog endosperma, aleuronske ćelije u zrelosti ostaju žive. Ploidija aleurona je 3n (triploid) kao rezultat dvostruke oplodnje.^[2]

To je rezervna supstanca, albuminoidne prirode, koju sjemenski zametak koristi tokom klijanja, jer je veoma bogato zastupljena u mnogim sjemenkama koje se koriste za ljudsku ishranu.

Aleuronski proteini mogu imati dvija različita morfološka obilježja, tj mogu biti homogeni i heterogeni. Homogeni aleuron sastoji se od sličnih bjelančevinskih tijela (npr. kod Phaseolus vulgaris ) dok se heterogeni aleuron sastoji od granula različitih oblika i vrsta proteina prekrivenih membranom (npr. kod Ricinus communis).

Sloj aleurona okružuje endospermsko tkivo sjemenki trava, a morfološki i biohemijski je njegov sastavni dio. Skrobne ćelije endosperma su velike i nepravilnog oblika, a sadrže škrobna zrna, dok su aleuronske ćelije kuboidnog oblika i sadrže aleuronska zrnca.^[3] U većini kultiviranih žitarica (vrste pšenice, raž, zob, riža i kukuruz) aleuron je jednoslojan, dok ječam ima sloj višećelijskog aleurona.^[4][5] Thick primary cell walls enclose and protect the aleurone cells.^[6]

Sloj aleurona važan je, kako za sjeme u razvoju, tako i za zrelu biljku. Tkivo aleurona prikuplja velike količine ulja i lipida koji su korisni tokom razvoja sjemena. To je mjesto skladištenja minerala, a kod nekih vrsta, funkcionira u dormanciji sjemena. Aleuron može također učestvovati pri stvaranju nekoliko zaštitnih proteina, među kojima je i PR-4. Ujedno služi kao dijetetski najkorisniji dio u mnogim mekinjama.^[7] Osim toga, aleuronsko tkivo sadrži mnogo vakuola za skladištenje proteina poznatih kao proteinska tijela. U žitaricama sa škrobnim endospermom, aleuron sadrži oko 30% karnelskih proteina. U raznobojnom kukuruzu, u sloju aleurona antocijaninski pigmenti daju zrncima tamnu, plavkasto-crnu boju.^[8]

• Pšenica
• Kukuruz
• Žitarica

Commons ima datoteke na temu: Aleuron

• http://www.public.iastate.edu/~becraft/Endosperm.htm Arhivirano 7. 7. 2018. na Wayback Machine *http://www.public.iastate.edu/~becraft/Endosperm.htm</ref^{[mrtav link]}