Genetičko inženjerstvo
| Dio članaka o |
| Genetici |
|---|
 |
| Ključne komponente |
| Historija i teme |
| Istraživanje |
| Personalizovana medicina |
| Personalizovana medicina |
Genetičko inženjerstvo je skup biohemijskih postupaka kojima se izrezuju cijeli geni, a njihovi dijelovi ili grupe gena iz DNK jednog organizma se ugrađuju u prethodno određeno mjesto u DNK sekvenci drugog organizma. Najčešće je to organizam koji ima jednostavne genetičke postavke i koji se može uzgojiti u neograničenim količinama).[1][2]
Razvoj tih postupaka omogućio je upoznavanje građe i organizacije velikog broja gena različitih organizama, uključujući i čovjeka,[3][4] te mogućnosti razvoja industrijske proizvodnje bjelančevina pomoću mikroorganizama u koje su ugrađeni vještački ili prirodni geni virusa, bakterija, gljiva i viših organizama. Danas je moguće sintetizirati bjelančevine eukariota u prokariotskim ćelijama. Te ćelije proizvode insulin, interferon, interlukine i hormon rasta, te rekombinantne vakcine. Postupci koji se primjenjuju u genetskom inženjerstvu uglavnom su enzimski i molekularno-biološki te klasični postupci mikrobne genetike.[2]
Proces
Jedna od dviju DNK mora biti plazmidskog ili virusnog porijekla i mora posjedovati gene koji daju sposobnost da se autonomno razmnožavaju u odgovarajućim ćelijama. Ova DNK, koju nazivamo vektorom, služi za repliciranje druge DNK. Druga DNK, koja je zapravo predmet proučavanja i koja se želi razmnožiti, naziva se stranom, jer u pravilu nije srodna niti s vektorskom DNK, niti sa ćelijom u koju će ući nakon spajanja s vektorom.[5]
Za reakciju spajanja vektorske i strane DNK upotrebljava se naziv rekombinacija in vitro, dok se proizvod reakcije naziva rekombinantnom DNK. Da bi se molekule rekombinantne DNK autonomno razmnožavale, treba ih unijeti u bakterijske ili kakve druge, za to prikladne, ćelije. Unošenje rekombinantne DNK u ćelije naziva se transformacijom ili transfekcijom, u zavisnosti od toga služi li kao vektor plazmidska ili viralna DNK.
Autonomno razmnožavanje jedne molekule rekombinantne DNK počinje u jednoj ćeliji, a nastavlja se u potomcima te ćelije ili u susjednim ćelijama. Pritom od svake pojedine molekule nastaje mnoštvo njoj identičnih molekula. Takav način razmnožavanja rekombinantne DNK i stranih gena, koje rekombinantna DNK u sebi nosi, naziva se kloniranje DNK ili kloniranjem gena. Strana DNK prelomi se na tačno određenim mjestima pomoću restriktivnog enzima. Pomoću istog enzima napravi se jedan lom na određenom mjestu u cirkularnoj molekuli plazmidskog vektora.[6]
Krajevi jednog od djelića strane DNK spoje se pomoću enzima DNK ligaze s krajevima vektorske DNK i na taj način dobije se cirkularna rekombinantna DNK. Rekombintna DNK unosi se u bakterijske ćelije, koje su prethodno obrađene tako da postanu propusne za DNK. Nakon unošenja, rekombinantna DNK se razmnožava u bakterijskoj citoplazmi, dok se bakterije istovremeno množe. Tako nastaje klon rekombinantne DNK i unutar njega, klon stranih gena.
Također pogledajte
Reference
- ^ Kapur Pojskić L. (2014). Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, 2. izdanje. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo. ISBN 978-9958-9344-8-3.
- ^ a b Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Eds. (2005). Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB) Sarajevo. ISBN 9958-9344-1-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Hadžiselimović R., Pojskić N. (2005). Uvod u humanu imunogenetiku. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo. ISBN 9958-9344-3-4.
- ^ Hadžiselimović R. (2005). Bioantropologija – Biodiverzitet recentnog čovjeka. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo. ISBN 9958-9344-2-6.
- ^ Sofradžija A., Berberović Lj., Hadžiselimović R. (2003). Biologija za 2. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-581-0.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Alberts B.; et al. (2002). Molecular Biology of the Cell, 4th Ed. Garland Science. ISBN 0-8153-4072-9. Eksplicitna upotreba et al. u:
|author=(pomoć)
Vanjski linkovi
