Izvorni kôd stranice Zimski rat

Nemate dopuštenje da uredite ovu stranicu, iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 09:48, 2 juli 2024
Expiry of block: 09:48, 2 juli 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Navedite sve gornje podatke u upite ili zahtjeve za deblokadu. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kôd ove stranice.

{{Infokutija rat
|sukob          = Zimski rat
|dio            = dio [[Drugi svjetski rat|2. svjetskog rata]]
|slika          = [[Datoteka:Winter war.jpg|300px]]
|opis           = 
|datum          = [[30. novembar]] [[1939]]. – [[13. mart]] [[1940]]. 
|mjesto         = Istočna [[Finska]]
|casus          = Ustupanje SSSR-u okupirane finske teritorije
|rezultat       = [[Moskovski mirovni sporazum]]
|posjed         = 
|strana1        = {{ZID|Finska}}
|strana2        = {{ZID|SSSR}}
|strana3        =
|komandant1     = {{ZD|FIN}} [[Risto Ryti]]<br /> {{ZD|FIN}} [[feldmaršal]] [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|C.G.E. Mannerheim]] 	
|komandant2     = {{ZD|SSSR}} [[Josif Staljin]]<br />{{ZD|SSSR}} [[Kiril Mereckov]]<br />[[Kliment Vorošilov]]<br />{{ZD|SSSR}} [[Semjon Timošenko]]
|komandant3     =
|snage1         = 337.000–346.500 vojnika<br />32 tenka<br />114 aviona
|snage2         = 425.640–760.578 vojnika<br />2.514–6.541 tenkova<br />3.880 aviona
|snage3         =
|žrtve1         = 25.904 poginulih ili nestalih<br />43.557 ranjenih<br />1.000 zarobljenih<br />957 civilnih žrtava usljed zračnog bombardovanja<br />20–30 tenkova<br />62 aviona<br />'''Ukupno ljudskih žrtava: 70.000'''
|žrtve2         = 126.875 poginulih ili nestalih<br />188.671 ranjenih i povrijeđenih<br />5.572 zarobljenih<br />3.543 tenkova<br />261–515 aviona<br />'''Ukupno ljudskih žrtava: 323.000''' 
|žrtve3         =
|napomena       =
}}
'''Zimski rat''' ({{fi|talvisota|}}, {{ru|Зимняя война}}) je [[Finska|finsko]]-[[SSSR|sovjetski]] rat koji je trajao od [[30. novembar|30. novembra]] [[1939]]. do [[13. mart]]a [[1940]]. godine. Rat je počeo napadom SSSR na Finsku i to oko 3 mjeseca poslije [[Invazija na Poljsku|njemačke invazije na Poljsku]] i zvaničnog početka [[Drugi svjetski rat|2. svjetskog rata]].
Zbog pokrenutog rata, SSSR je 14. decembra 1939. godine izbačen iz [[Liga naroda|Lige naroda]].<ref>"League of Nations' expulsion of the U.S.S.R.". League of Nations. 14 December 1939.</ref> Zimski rat je završen potpisivanjem [[Moskovski mirovni sporazum|Moskovskog mirovnog sporazuma]] u martu 1940. godine pri čemu je Finska Sovjetima ustupila dio svoje teritorije što je predstavljalo 11% njene kopnene površine i oko 30% finskog privrednog potencijala.<ref>Edwards (2006), str. 18</ref>

== Pozadina rata ==
Sve do početka 19. vijeka Finska je bila istočni dio [[Švedska|Švedskog kraljevstva]]. Kako bi zaštitila svoj glavni grad [[Sankt Peterburg]], [[Rusko carstvo|Rusija]] 1809. godine osvaja Finsku i pretvara je u autonomnu tampon državu u sastavu [[Rusko carstvo|Ruskog carstva]].<ref>Trotter 2002, str. 3–5</ref>

Izbijanjem [[Prvi svjetski rat|prvog svjetskog rata]] i raspada carske Rusije tokom [[Oktobarska revolucija|Ruske revolucije]] i [[Građanski rat u Rusiji|ruskog građanskog rata]] od 1917-20. godine situacija se u Carstvu mijenja. Finska koristi trenutnu situaciju i 6. decembra 1917. proglašava nezavisnost nacije. Nova [[Boljševici|boljševička]] ruska vlada usljed svoje slabosti i prijetnje građanskim ratom, samo 3 sedmice kasnije priznaje finsku nezavisnost.<ref>Trotter (2002), str. 4–6</ref>
Finski suverenitet je u potpunosti postignut maja 1918. godine, nakon kratkog [[Građanski rat u Finskoj|građanskog rata]] i protjerivanje boljševičkih vojnika.<ref>Jowett & Snodgrass (2006), p. 3</ref>

== Pripreme za rat ==
5. oktobra 1939. godine Sovjetski Savez je pozvao finsku delegaciju u Moskvu na pregovore. [[J. K. Paasikivi]], finski ambasador u Švedskoj, je poslan u Moskvu da predstavlja finsku vladu. Sovjeti su tražili od Finaca pomicanje granice za oko 30 kilometara od [[Viipuri]]ua kao i rušenje svih utvrđenja. Osim toga tražili su i ostrva u [[Finski zaliv|Finskom zalivu]], poluostvo [[Kalastajansaarento]], zakup poluostrva [[Hanku]] na period od 30 godina kao i dozvolu za uspostavljanje sovjetske vojne baze.
Sovjetska ponuda je predočena finskoj vladi ali je na kraju odbijena. 31. oktobra, u skupštini Vrhovnog sovjeta, [[Vjačeslav Molotov|Molotov]] je zahtjeve iznio u javnost. Finci su predočili svoje dvije kontraponude<ref>Turtola (1999a), str. 41–43</ref> koje nisu zadovoljavale apetite Sovjeta te su pregovori što se tiče Sovjeta time bili završeni.

=== Granatiranje Mainila ===

26. novembra, prijavljen je incident na sovjetskoj granici u blizini sela [[Mainio]]. Sovjetski graničari su bili granatirani od nepoznate strane i prema sovjetskim izvještajima četvorica graničara su poginuli a devet njih ranjeno. Istraživanjem koje je kasnije provelo nekoliko finskih i ruskih historičara došlo se do zaključka da je granatiranje sovjetske granice izvedeno od jedinica sovjetske tajne policije [[NKVD]]-a, s ciljem osiguranja povoda Sovjetskom savezu da se povuče iz [[Pakt o nenapadanju (Finska-SSSR)|pakta o nenapadanju]] potpisanog sa Finskom.<ref>Ries (1988), pp. 77–78</ref><ref>Turtola (1999a), str. 44–45</ref><ref name="Tanner 1950, pp. 85–86">Tanner (1950), pp. 85–86</ref>
Sovjetski ministar vanjskih poslova [[Vjačeslav Molotov]] tvrdio je da je to bio finski artiljerijski napad i zatražio je od Finske izvinjenje za incident i premještanje svojih snaga izvan linija koje su za oko 20–25&nbsp;km bile udaljen od državne granice.<ref name="Tanner 1950, pp. 85–86"/> Finska je negirala te optužbe i pozvala na formiranje zajedničke finsko-sovjetske komisije koja će da ispita incident. Sovjetski Savez je tada tvrdio da je finski odgovor neprijateljski, odrekao se pakta o nenapadanju i prekinuo diplomatske odnose sa Finskom 28. novembra. U narednim godinama, sovjetska historiografija je ovaj događaj opisivala kao finski incident i provokaciju. Sumnja na službenu sovjetsku verzija događaja se javila 1980-ih. I nakon raspada Sovjetskog Saveza odgovornost o ovom incidentu je podijelila ruske historičare.<ref>Kilin (2007a), str. 99–100</ref><ref>(Russian) Aptekar', Pavel. "Casus belli". Web: Raboche-Krest'yanskaya Krasnaya Armiya. Retrieved 2 September 2009.</ref>

Ruski predsjednik [[Vladimir Putin]] je 14. marta 2013. godine na sastanku sa vojnim historičarima rekao da je Staljin pokrenuo rat da bi "ispravio greške" kod crtanja granice s Finskom, nakon boljševičke revolucije iz 1917. godine.<ref>"Putin: Red Army Losses in Finland to Be Honored". Associated Press</ref>

=== Sovjetska politika i vojna ofanziva ===
30. novembra 1939. godine sovjetske snage započele su invaziju Finske sa 21 divizijom i oko 450.000 vojnika i bombardovanjem [[Helsinki]]ja. [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|C.G.E. Mannerheim]] je imenovan za komandanta finskih odbrambenih snaga. [[Liga naroda]] je 14. decembra izbacila Sovjetski Savez iz svog članstva te potakla svoje članove da pomognu Finskoj.<ref>Trotter (2002), str. 61</ref>

== Sovjetsko napredovanje do Mannerheim linije ==
[[Datoteka:Winterwar-december1939-soviet-attacks.png|200px|mini|desno|Glavni pravci sovjetske ofanzive u periodu 30. novembar - 22. decembar 1939.]]
=== Sovjetski vojni plan ===
Na početku rata, potpuna pobjeda nad Finskom se očekivala u roku od nekoliko sedmica. [[Crvena armija]] je upravo završila invaziju istočne Poljske, sa ljudskim gubicima manjim 1.000 žrtava. Staljinova očekivanja brzog sovjetskog trijumfa su podupirana od strane političara [[Andreja Zdanova]] i vojnog stratega [[Kliment Vorošilov|Klimenta Vorošilova]] ali su ostali generali izražavali svoje sumnje po tom pitanju. Načelnik Glavnog štaba Crvene armije, [[Boris Šapošnikov]], zalagao se za ozbiljnu i opsežnu pripremu logističke podrške, i uvođenje najboljih jedinica vojske. Zdanov vojni komandant [[Kiril Mereckov]] obavijestio je na početku rata: {{Citat|...Teren budućih vojnih operacija je izdijeljen jezerima, rijekama, močvarama, te je gotovo u potpunosti prekriven šumama ... pravilno korištenje naših snaga će biti teško.}} Međutim, ove sumnje se nisu ozbiljno shvatile od strane njegovih trupa. Mereckov je javno objavio da će finska kampanja trajati najviše dvije sedmice. Sovjetski vojnici su čak bili upozoreni da ne prelaze greškom granicu [[Švedske]]<ref>Trotter (2002), str. 34</ref> nakon što pregaze Finsku.

Staljinove čistke su opustošile i oficirski kadar Crvene armije, što uključuje tri od pet maršala, 220 od ukupno 264 komandanata divizija ili jedinica višeg ranga kao i 36.761 oficira svih činova. Zamijenjeni su vojnicima koji su bili manje kompetentni ali koji su bili lojalniji svojim nadređenima. Osim toga, komandanti jedinica su zamijenjeni političkim komesarima što je dodatno kompliciralo sovjetski lanac komandovanja.<ref name="Ries1988_56">[[#Ries1988|Ries (1988)]], p. 56 Pristupljeno 28.11.2015.</ref> Ovaj sistem dvostruke komande uništio je nezavisnost komandanata.<ref>Edwards, Robert (2006). White Death: Russia's War on Finland 1939–40. London: Weidenfeld & Nicolson. {{ISBN|978-0-297-84630-7}}. Pristupljeno 28.11.2015.</ref>

=== Sovjetski raspored za bitku===
Sovjetski generali bili impresionirani uspjehom njemačke taktiku [[Blitzkrieg]]. Međutim, izvođenje Blitzkriega u uslovima kakvi su tada vladali u Finskoj bio je veoma naporan posao. osim toga, Crvena armija nije ispunila nivo taktičke koordinacije i lokalne inicijative potrebne za izvršenje taktike Blitzkrieg u slučaju borbi u Finskoj. [91]

Sovjetske snage su bile raspoređene kako slijedi:

* 7. armija, koja se sastojala od devet divizija, tenkovskog korpusa s tri tenkovske brigade, se nalazila na [[Karelijska prevlaka|Karelijskoj prevlaci]]. Cilj ove armije je dosegnuti grad Viipuri. poslije je ova armija podijeljena na sedmu i 13. armiju.
* 8. armije, koji se sastojala od šest divizija i jedne tenkovske brigade, bila je smještena sjeverno od jezera [[Ladoga]]. Misija ove armije je bila da izvrši bočni manevar oko sjeverne obale jezera Ladoga kako bi izvršila pritisam na zadnjoj strani [[Manerhajmova linija|Manerhajmove linije]].
* 9. armija je bila pozicionirana za napad na centralnu Finsku. Sastojala se od tri divizije s jednim dodatnim divizijom koja joj se pridružila. Misija je bila da se izvrši pritisak na zapadu kako bi se teritorija Finske podijelila na pola.
* 14. armija, koja se sastojala od tri divizije, bila je stacionirana u [[Murmansk]]u. Njen cilj je bio da dopre do arktičke luke Petsamo i onda napreduje do grada Rovaniemi.

=== Finski raspored za bitku===
[[Datoteka:The War in Finland, 1940 HU55566.jpg|thumb|right|alt=A group of soldiers with snowsuits and skies lies on the snow, guns pointing to the right.|Finske skijaške jedinice u sjevernoj Finskoj, januar 1940.]]

[[Datoteka:Finnish-artillery-76k02-1902-winterwar.png|thumb|right|alt=A cannon wears a white blanket on the snow and two men pose side of it.|Najčešće finsko artiljerijsko oruđe, top kalibra 76 mm koji je datirao iz perioda od oko 1902. godine]]
Finska strategija odbrane bila je uslovljena geografskim karakteristikama. Granica sa Sovjetskim savezom bila je duža od 1.000&nbsp;km, i uglavnom neprohodna osim preko neasfaltiranih cesta. Prema predratnim procjenama finskog Glavnog štaba, koji je uspostavio svoj ratni štab u Mikkeliju, računalo se da Sovjeti imaju sedam divizija na prevlaci i ne više od pet divizija duž cijele granice, sjeverno od jezera Ladoga. U takvom rasporedu snaga, omjer ljudstva je bio na strani napadača i to u omjeru tri prema jedan. Stvarni odnos snaga bio je još izraženiji, jer je 12 sovjetskih divizije razmješteno sjevero od jezera Ladoga.<ref name="Trotter 2002, str. 42-44">Trotter (2002), str. 42-44</ref>

Još veći problem od nedostatka ljudstva je bio nedostatak MTS-a, strane pošiljke protuoklopnih oružja i aviona su stigle u malim količinama. Situacija sa streljivom je bila alarmantna a zalihe goriva su bile dovoljne samo za 19-60 dana. Situacija sa streljivom je donekle ublažena jer su mnogi Finci bili naoružani [[Mosin-Nagant]] puškama koje su datirale iz [[Finski građanski rat|finskog građanskog rata]] i preuređivanjem pješadijskog oružja kako bi se mogla koristiti municija 7,62 × 54mmR, korištena od strane sovjetskih snaga. Do municije se dolazilo i na način da se od mrtvih sovjetskih vojnika prikupljala ista. Nedostatak municije značilo je da Finci teško mogu priuštiti kontrabatiranje. Finske tenkovske snage operativno nisu ni postojale.<ref name="Trotter 2002, str. 42-44"/>

Finske snage su bile pozicionirane na sljedeći način:

* Karelijska armija se sastojala od 6 divizija pod komandom Huga Östermana. II armijski korpus se nalazio na njenom desnom krilu dok se III korpus nalazio na lijevom armijskom krilu.
* IV armijski korpus se nalazio sjeverno od jezera Ladoga. Sastojao se od dvije divizije kojima je komandovao Juho Heiskanen, koji je zamijenio Woldemara Hägglund.
* Sjevernofinska grupa se sastojala od Civilne straže, graničara i formiranih rezervnih jedinica pod komandom Wilja Tuompoa.

== Prve bitke ==
[[Manerhajmova linija]], niz finskih odbrambenih struktura, nalazila se na Karelijskoj prevlaci, oko 30 do 75&nbsp;km udaljena od sovjetske granice. Crvena armija na prevlaci je brojala oko 250.000 vojnika nasuprot Fincima kojih je bilo oko 130.000.<ref name="UittoGeust8">[[#GeustUitto2006|Geust; Uitto (2006)]], p. 54</ref> Finska komanda je rasporedila snage od oko 21.000 ljudi na područje ispred same Manerhajmove linije kako bi odgodili i usporili napredovanje Sovjeta prema liniji.<ref name="Trotter_69">[[#Trotter2002|Trotter (2002)]], p. 69</ref>

Tokom borbe, najveću konfuziju među finske vojnike su unosili sovjetski tenkovi. Finci su imali vrlo malo protivoklopnog oružja uz nedovoljne obučenosti vojnika za rukovanje modernijim antitenkovskim oružjem. Međutim, favorizovana sovjetska oklopna taktika je bila jednostavna, čije slabosti su se dale iskoristiti. Finci su, posmatrajući tenkove iz neposredne blizine, došli do saznanja kako se tenkovi mogu onesposobiti na više načina. Uskoro su Finci posjedovali ''[[ad hoc]]'' oružje i molotovljeve koktele. Molotovljeve koktele je na kraju masovno proizvodila finska Alko korporacija, zajedno sa upaljačima. Osamdeset sovjetskih tenkova je uništeno u pograničnoj zoni borbe.<ref name="Trotter_72-73">[[#Trotter2002|Trotter (2002)]], pp. 72–73</ref>

== Reference ==
{{reference}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat}}
{{Drugi svjetski rat}}
{{Finska po temama}}

[[Kategorija:Drugi svjetski rat]]
[[Kategorija:Vojna historija Rusije]]
[[Kategorija:Vojna historija Finske]]
[[Kategorija:Sovjetski Savez u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Finska u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:1939. u Finskoj]]
[[Kategorija:1940. u Finskoj]]
[[Kategorija:Sukobi u 1939.]]
[[Kategorija:Sukobi u 1940.]]
[[Kategorija:1939. u Sovjetskom Savezu]]
[[Kategorija:1940. u Sovjetskom Savezu]]

Šabloni koji su upotrebljeni na ovoj stranici:

Šablon:Citat (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Citat/styles.css (uredi)
Šablon:Commonscat (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Dotjeraj citate (uredi)
Šablon:Drugi svjetski rat (uredi)
Šablon:Fi (uredi)
Šablon:Finska po temama (uredi)
Šablon:ISBN (uredi)
Šablon:Infokutija (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Infokutija rat (uredi)
Šablon:Jez-fi (uredi)
Šablon:Jez-ru (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:Malo (uredi)
Šablon:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Navkutija (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Plain link (uredi)
Šablon:Plainlist/styles.css (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi FIN (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Finska (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi SSSR (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Sovjetski Savez (uredi)
Šablon:Reference (uredi)
Šablon:Refspisak (uredi)
Šablon:Refspisak/styles.css (uredi)
Šablon:Ru (uredi)
Šablon:Side box (uredi)
Šablon:Small (uredi)
Šablon:Sporedni okvir (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:ZD (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:ZD/core (uredi)
Šablon:ZID (uredi)
Šablon:ZID/core (uredi)
Modul:Arguments (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Check isxn (uredi)
Modul:Infobox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox/styles.css (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/styles.css (uredi)
Modul:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Side box (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Side box/styles.css (uredi)
Modul:Trim quotes (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Yesno (pogledaj izvor) (zaštićeno)

Nazad na Zimski rat.

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Zimski_rat"