Louergad

Louergad
Iliz katolik Itron-Varia an Erc'h e bourk Louergad.
Anv gallek (ofisiel)	Louargat
Bro istorel	Bro-Dreger
Melestradurezh
Departamant	Aodoù-an-Arvor
Arondisamant	Gwengamp
Kanton	Benac'h (betek 2015) Kallag (abaoe 2015)
Kod kumun	22135
Kod post	22540
Maer Amzer gefridi	Hervé L’Hévéder 2020-2026
Etrekumuniezh	Gwengamp-Pempoull Arvor-Argoad Tolpad-kêrioù
Bro velestradurel	Bro Gwengamp
Lec'hienn Web	(fr)Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	2 328 ann. (2020)[1]
Stankter	41 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 33′ 59″ Norzh 3° 20′ 14″ Kornôg / 48.5663888889, -3.33722222222
Uhelderioù	kreiz-kêr : 190 m bihanañ 100 m — brasañ 301 m
Gorread	57,23 km²
Louergad
kemmañ

Louergad a zo ur gumun eus Breizh, e Treger, hag e kanton Kallag e departamant Aodoù-an-Arvor.

Bras-mat eo takad kumun Louergad, eus Sant-Eler en norzh betek Koad an Noz ha Koad an Hae er su. Er reter e kaver Menez Bre, uhelenn vrudet Bro-Dreger hag eno, ivez, emañ mammenn ar Gindi, hag a ra an harz etre Pederneg ha Louergad. Kumunioù amezek : Plûned; Bear; Pederneg; Treglañviz; Gurunuhel; Benac'h; Tregrom.

• 
  Panell hent, war hent Gurunuhel.
• 
  Panell hent.

• 
  Pontig kentañ war ar Gindi, e Manati

Stummoù kozh :

• Louergat, 1160; Loeargal (= Loeargat), 1170; Loargart, c. 1330; Louargat, fin XIVvet, 1461; e brezhoneg Louargad, Louergad^[2].
• Loergat, 1304; Loargat, 1330^[3].

Lavaret ez eus e oa savet an anv diwar ur sant Ergad, met n'eus bet kavet roud ebet anezhañ er barrez.

• Hervez René Couffon, ar plou diazez Plouserf e oa enni : Louergat, Tregrom, Gurunuhel, Sant-Elar, Benac'h, Pont-Melvez.

• Emgann Louergad, d'an 30 a viz Eost 1799 etre ar Chouanted hag ar Republikaned.

• Mervel a reas 244 gwaz (71 e Sant-Eler) abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lavaret eo 6,46 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[4],[5]; mervel a reas pemp anezhe e Belgia e miz Eost 1914, e penn- kentañ ar brezel: d’an 21 e Tamines, ur soudard eus an 2vet Rujumant Troadegiezh^[6] ha, d’an 22 e Maissin, tri soudard eus an 19vet Rujumant Troadegiezh^[7],[8],[9] hag, e Saint-Vincent, ur c’horporal eus an 2vet Rujumant Troadegiezh^[10]; d’an 22 a viz Ebrel 1915 e varvas tri milour eus an 73vet Rujumant Troadegiezh e Boezinge e Flandrez Belgia^{[11],[12],[13]}.

• Mervel a reas 21 den (daou e Sant-Eler).

• Mervel a reas ur gward republikan eus ar gumun d’ar 15 a viz Mae 1947 en ospital e Cholon e Saigon e Kochinsina er Viêtnam^[14].

• Mervel a reas pevar milour^[15].

• 
  Kartenn-bost.
• 
• 
• 

302 m a uhelder, war zouar ar barrez evit an hanter. Menez Bre

• Peulvan Pergad, 10,30 m a uhelder ha 12,40 m a dro (?) e rez an douar, unan eus ar re vrasañ en Europa, hirie an eil e bro C'hall hag e Breizh^[16].
• Peulvan Krec'h Even (toullet).

• 
• 
  A dost

• Boul Kervikael.
• Meurvaen galian eus Oadvezh an houarn.
• Iliz katolik Itron-Varia an Erc'hTour eus ar XVI^vet kantved; lennet e vez iliz Louergad a zo dindan anv : "Notre Dame des Neiges", deut diouzh "Itron Varia an Erc'h".

Anilis fabulae ! Komzoù se a zeu diwar ur stumm fall da lenn An Nec'h (cnech) = ar run, an dosenn = da lavarout, ken eeun ha tra, m'emañ Louergad e traoñ ar Menez-Bre.

• 
  Aet da get. Ne chom nemet ur skeudenn peget war ur voger e-kichen ar voul.
• 

• Chapel ha kalvar Sant Mikael.

• 
  Chapel ha kalvar Sant Yann.
• 
  Chapel Sant Yann.
• 
  Chapel Sant Yann.
• 
  Sant-Yann. Alc'hwez bolzenn.

• Chapel Sant Yann ha Sant Fieg, XVII^vet kantved.

• 
  Kartenn-bost.
• 

• Chapel Sant Paol, XVIII^vet kantved.
• Chapel Sant Jelvestr, XVIII^vet kantved.

• 
  La Messelière 1933

• Mouden Penn ar stang, anvet « tumulus an Dosenn », 114 m (?) uhelder. Bet enrollet ar 27 Ebrel 1946.

• 
  Liorzhoù.
• 
  Liorzhoù.
• 
  Liorzhoù. Reter.
• 
  Kleuzioù. Gourin.

• Maner ar C'hleuziou, XVII^vet kantved, a c'haller gweladenniñ e-pad an hañv (war c'houlenn).
• Menez Hogene, 304 m uhelder : « Lann Suplis », lec'h justis uhel hag izel, eno e veze lakaet an dud d'ar marv (kaset d'ar groug).
• Koad an Hae.

• 
  La Messelière. 1929.
• 
  Ar c'halvar.

• Maner Plouserf.

• 
  Feunteun Sant Eler. Kein
• 

• Feunteun Sant Eler.

• 

• Monumant ar re varv e bourk Louergad, luc’hskeudenn ha kartenn-bost^[17].
• Monumant ar re varv e Sant-Eler, luc’hskeudenn^[18].
• E Boezinge (Flandrez Belgia) e voe staliet ur c'halvar (XVI^vet kantved) eus Louergad evit enoriñ ar Vretoned marvet eno e-kerzh ar Brezel-bed kentañ^[19].
• Monumant ar Rezistañs, luc’hskeudennoù^[20].
• Monumant ar re varv e Brezel Aljeria, luc’hskeudenn^[21].

Etre 1968-1990 e oa digresket ar boblañs eus 9%. Abaoe e kresk ar boblañs en-dro.

• 
  Al levraoueg.
• 
  Stal "Paotr poltrejoù".

• 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[22].

• D’ar 14 a viz Mezheven 2007 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
• D’ar 6 a viz C'hwevrer 2012 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1.

• Ur skol divyezhek a zo eno abaoe 1998.
• E distro-skol 2023 e oa 60 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (27,8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[23].

• Gouel ar Brezhoneg zo bet graet ur wech e Louergad.
• Loue (leue) Louergad: kunujenn.

Roll maered Louergad
Mare		Anv	Strollad	Karg
1874		Jean-Marie Scolan		Kuzulier-Departamant
		Yves-Marie Nicol		Kiger
		Robert Cozanet		Charkuter
Mae 1966	Meurzh 1995	Henri Le Moil	kleiz diseurt	Kelenner
Meurzh 1995	Meurzh 2008	Michel Guillou	distrollad	Frammad
Meurzh 2008	Meurzh 2014	Gilbert Le Blévennec		Frammad
Meurzh 2014	2020	Brigitte Le Guesclou-Godfroy	tu kleiz	Klañvdiourez
2020	bremañ	Hervé L’Hévéder
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

• Familh al Largez (aet da get), aotrouien al Largez, Germorvan, ha Gerdenole e Louergad. E ardamez : "en argant e leon geoted krabanet e gul, e gab e gul"
• Aotroù markiz Suffren a Sant-Tropez (1753-1821), aotroù Koad an Hay ha Germorvan e Louergad.
• Yann-Fañch Ar C'halvez, ganet e Louergad ar 15 C'hwevrer 1799, noter, kannad Aodoù an Hanternoz ouzh Stroll-lezennadur (13 Kerzu 1868 - 4 Gwengolo 1870); kuzulier jeneral, maer Gwengamp. Aet da Anaon e Gwengamp ar 5 Meurzh 1880

• (fr)René Couffon : Recherche sur les églises primitives. Bulletins et Mémoires. Société d'Émulation des Côtes du Nord. 1945-1946

• (br) Louergad war lec'hienn Geobreizh