Aradon

Aradon
An ti-kêr.
Anv gallek (ofisiel)	Arradon
Bro istorel	Bro-Gwened
Melestradurezh
Departamant	Mor-Bihan
Arondisamant	Gwened
Kanton	Gwened-2
Kod kumun	56003
Kod post	56610
Maer Amzer gefridi	Pascal Barret 2020-2026
Etrekumuniezh	Mor Bihan - Gwened Tolpad-kêrioù
Bro velestradurel	Bro Gwened
Lec'hienn Web	(fr) arradon.com
Poblañsouriezh
Poblañs	5 549 ann. (2020)[1]
Stankter	300 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	47° 37′ 35″ Norzh 2° 49′ 20″ Kornôg / 47.6263888889, -2.82222222222
Uhelderioù	kreiz-kêr : 22 m bihanañ 0 m — brasañ 61 m
Gorread	18,49 km²
Aradon
kemmañ

Aradon (distaget [aʁaˈwɔn] er vro) a zo ur gumun eus kanton Gwened-2 e departamant ar Mor-Bihan.

War vord pleg-mor ar Mor Bihan emañ kumun Aradon.

Kumunioù amezek da Aradon: Baden; Ploveren; Gwened; Sine.

An aod hag an inizi a vez war borzh ar gumuniezh :

• 
  Penn ar Men
• 
  An inizi Logodeg
• 
  An Iruz

• Jean-Baptiste Ogée : "Ar-raden = la fougère" ^[2]
• Erwan Vallerie ː Daradon, 1304; Aradon, 1516^[3]
• (fr)Embannadurioù Flohic (1996) : "probablement d'origine gauloise, en tout cas avec le final dunum, pour le sens de forteresse. Certains font le rapprochement avec le ratz, le passage".
• Hervé Abalain (2000) : "Aradon, 1387 ; de are = devant, et dunum = forteresse"^[4].

« Palefarzhet; ouzh 1, en sabel e deir treustell en argant; ouzh 2, en glazur, e vag-lien greet en argant, e voug-heol loc'hant ouzh konk kleiz ar gab; ouzh 3, en sabel e seizh mailhenn en argant, 3, 3, 1; ouzh 4, en argant, e vrizhenn erminig en sabel » Kuzul ar Gumun, 26/02/1988, reizhet 05/06/1992.

• Savet e voe parrez Aradon diwar ul lodenn eus parrez Ploveren met n'ouier ket pevare.
• Edo Enizenac'h e parrez Aradon a-raok dont da vout emren^[5].

• Melestradurezh: krouet e voe kumun Aradon e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da bennlec'h kanton Aradon gant pemp kumun ennañ: an Arzh, Aradon, Baden, Enizenac'h ha Ploveren; e Bann Gwened e oa; dilamet e voe kanton Aradon ha lakaet e voe Aradon e Kanton Gwened-Kornôg gant lezenn an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801), dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix; lakaet e voe Aradon en Arondisamant Gwened e 1800^[6],[7].
• He ferson, Le Galliot, a nac'has al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù e 1791.

• Mervel a reas 62 waz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lavaret eo 5,83 % eus he foblañs e 1911^[8].

• Daou ezel ag ar Rezistañs a voe fuzuilhet gant an Alamaned er gumun d'an 31 a viz Gouere 1944^[9].

• Mervel a reas daou vilour ag ar gumun er Viêtnam abalamour d'ar brezel^[10].

• Mervel a reas tri milour ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[11].

• 
  Taolvaen Kerhañri
• 
  Lodenn eus moger kenkiz al Lodoù
• 
  Milin Kampenn
• 
  Kastell Porse

• Taol-vaen Kerhañri.
• Taol-vaen ar Roc'h.
• Krugell Sant-Gales, bet furchet adalek 1854.

• Kenkizoù galian-roman er Lodoù, e Penn-ar-Maen, Rogeltaz, Bourjerell ha Kervoyer.

• Milinoù-avel e Pont-Stêr, Gras-er-Velin, Kerbeleg (XVII^vet kantved), ha div c'hoazh en enez an Iruz.
• Milinoù-dour e Pont-Stêr hag er Baludenn (XVIII^vet kantved).

• Kastell Porse; implijet e voe e-pad an Eil Brezel-bed gant an Alamaned da verniañ dafar. C'hwezhet e voe an tan ennañ gante p'edont o tec'het e miz Eost 1944 ha distrujet e voe razh.
• Manerioù Kerhad (XV^vet kantved), Kerbileved (XV^vet-XVI^vet kantved), Rogeltaz (XVII^vet kantved), Lokeltaz, Moreag, Trevelin (XIX^vet kantved), Langad hag ar Razh (XIX^vet kantved).
• Kenkiz Bagatelle (1878).

• 
  Iliz katolik Aradon
• 
  Ar chapel er vourc’h
• 
  Maen eus aoter Iliz Sant Pêr a-gent
• 
  Mein-bez eus ar vered a-gent

• Iliz katolik Sant Pêr, bet savet e 1885-1887; ouzhpennet e voe ar gorzenn e 1901.
• Chapel Sant Pêr, er vourc’h, bet iliz ar barrez gwechall, savet er XV^vet kantved.
• Chapel Santez Barba.
• Chapel Sant Varzhin, er Voustoer.
• Prioldi ar Visenn.

• 
  Monumant ar re varv.

• Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik. Dioueliet e voe d’an 23 a viz Gouhere 1922^[12].
• Plakennoù ar re varv (1914-1918) en iliz katolik, luc’hskeudennoù^[13],[14].

Niver a annezidi

• Jean Touzé de Botlore, selaouer ouzh Kambr ar C'hontoù Breizh e 1680

Tud bet ganet en Aradon :

• Jean Marion, beleg, person Edig, skrivagner, e 1759.
• Eugène Riguidel, moraer, e 1940.

Tud bet o chom en Aradon :

• Anne Caseneuve (1964-2015), merdeerez

	d'Arradon, Aotrounez al lec'h se ha Kerdréan	En sabel e seizh mailhenn en argant, 3, 3, 1
	Aubin Aotrounez Locqueltas	En glazur e dreustell en aour heuliet gant teir c'hroaz pavek ivez en aour, 2 ouzh kab, 1 ouzh beg
	Bégaud Aotrounez Kervoyer	En argant e zaou beroked geotet kein-ouzh-kein, pigoset hag iziliet en gul, heuliet ouzh kab gant ur bempdiliaouenn en glazur hag ouzh beg gant teir c'hreskenn ivez en glazur
	de Gibon Aotrounez Roguédas	En gul e deir manal ed en aour
	de Malestroit Aotrounez Roguédas	En gul e nav bezantenn en aour, 3, 3, 3.
	Touzé Aotrounez Botlore	Geotet e dri fenn levran en aour, gwakoliet en gul ha bouklet en argant

• (fr) Michel Froger & Michel Pressensé : Armorial des communes du Morbihan. 1999
• (fr) Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014

Muioc'h a restroù diwar-benn

Aradon

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Sellit ouzh ar ger Aradon er
wikeriadur, ar geriadur frank.

• (fr) arradon.com, lec'hienn ofisiel ar gumun
• (br) Aradon war lec'hienn Geobreizh