Браматы

Браматы — неарганічныя злучэнні, солі брамнаватай кіслаты HBrO₃. Бясколерныя крышталічныя рэчывы, стабільныя пры нармальных умовах.

Брамат-аніён аналагічна хларат-аніёну мае структуру трыганальнай піраміды. Даўжыня сувязяў Br—O складае каля 0,178 нм, кут О—Br—O 112 °^[1]. Аніён BrО₃⁻ не ўтварае кавалентных сувязяў і не схільны ўтвараць каардынацыйныя сувязі. Браматы па сваіх хімічных уласцівасцях аналагічныя хларатам, але больш тэрмічна ўстойлівыя, менш растваральныя ў вадзе і з'яўляюцца больш моцнымі акісляльнікамі. Найбольшае практычнае прымяненне знаходзяць браматы натрыю і калію.

Фізічныя канстанты некаторых браматаў^[2]:

Звычайна, браматы атрымліваюць электрахімічным або хімічным акісленнем браміду:

${\displaystyle {\mathsf {NaBr+3NaOCl=NaBrO_{3}+3NaCl}}}$

Браматы шчолачных і шчолачназямельных металаў могуць быць атрыманы дзеяннем вадкага брому на водныя растворы шчолачаў або карбанатаў:

${\displaystyle {\mathsf {6NaOH+3Br_{2}=5NaBr+NaBrO_{3}+3H_{2}O}}}$

${\displaystyle {\mathsf {3Na_{2}CO_{3}+3Br_{2}=5NaBr+NaBrO_{3}+3CO_{2}}}}$

Нерастваральныя ў вадзе браматы атрымліваюць абменнай рэакцыяй паміж браматамі натрыю або калію і адпаведных водарастваральных соляў металаў:

${\displaystyle {\mathsf {AgNO_{3}+NaBrO_{3}=AgBrO_{3}}}\!\downarrow {\mathsf {+NaNO_{3}}}}$

Браматы — тэрмічна няўстойлівыч і раскладаюцца пры награванні па наступнай схеме:

• браматы шчолачных шчолачназямельных металаў і срэбра (на прыкладзе NaBrO₃):

${\displaystyle {\mathsf {2NaBrO_{3}=2NaBr+3O_{2}}}\!\uparrow }$

• іншыя браматы (на прыкладзе Cu(BrO₃)₂):

${\displaystyle {\mathsf {2Cu(BrO_{3})_{2}=2CuO+2Br_{2}+5O_{2}}}\!\uparrow }$

У цвёрдым стане пры награванні браматы праяўляюць ўласцівасці акісляльніка

${\displaystyle {\mathsf {2KBrO_{3}+3C=2KBr+3CO_{2}}}\!\uparrow }$

У водных растворах браматы праяўляюць слабыя акісляльныя ўласцівасці ў кіслым асяроддзі^[5]:

${\displaystyle }$

Цікавай рэакцыяй з удзелам браматаў з'яўляецца вагальная рэакцыя Белавусава — Жабацінскага, у якой адбываецца перыядычнае змяненне афарбоўкі раствора з жоўтай на бескаляровую^[6]:

${\displaystyle {\mathsf {2BrO_{3}^{-}+3CH_{2}(COOH)_{2}+2H^{+}=2BrCH(COOH)_{2}+3CO_{2}+4H_{2}O}}}$

Акісліць браматы да пербраматаў магчыма толькі з дапамогай электролізу або з дапамогай вельмі моцных акісляльнікаў^[5]:

${\displaystyle {\mathsf {NaBrO_{3}+F_{2}+2NaOH=NaBrO_{4}+2NaF+H_{2}O}}}$

Броматы выкарыстоўваюцца ў браматаметрыі, вытворчасці некаторых піратэхнічных саставаў, для выпечкі хлеба, а таксама ў неарганІчным сінтэзе для атрымання брамнаватай кіслаты і пербраматаў. Таксама браматы прымяняюцца як акісляльнікі ў практыцы арганічнага сінтэзу.

• Хлараты