Продкам культурнага жыта была травяністая расліна — горнае жыта (Secale montanum), абарыген паўночнай Афрыкі і горных раёнаў Блізкага Усходу. Каля 3 тыс. да н.э. яго пачалі вырошчваць на захадзе Турцыі, у Арменіі і поўначы Ірана. Продкам славянскіх народаў яно пачаткова было вядомае як пустазелле ў пасевах пшаніцы, і толькі падчас прасоўвання каланізацыі на поўнач (на мяжы н.э) на жыта звярнулі ўвагу як на самастойную культуру. З усіх злакавых раслін азімае жыта — самае марозаўстойлівае: расце ў арктычных раёнах Скандынавіі, а ў Гімалаях — да вышыні 4250 м. Народы поўдня Еўропы, маючы больш спрыяльныя кліматычныя ўмовы для вырошчвання жыта, традыцыйна грэбавалі ім і жытнім хлебам, але ў германскіх і славянскіх народаў на працягу каля 2000 гадоў жытні хлеб заставаўся асноўным прадуктам харчавання.
