Гнёздава (Смаленскі раён)

Вёска Гнёздава Краіна  Расія Суб’ект федэрацыі Смаленская вобласць Муніцыпальны раён Смаленскі раён Каардынаты 54°46′59″ пн. ш. 31°51′50″ у. д.HGЯO Вышыня цэнтра 171 м Насельніцтва 349 чал. (2007) Тэлефонны код 481 Паштовыя індэксы 214525 Код АКАТП 66244821003 Гнёздава на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гнёздава (руск.: Гнёздово) — вёска ў Смаленскім раёне Смаленскай вобласці Расіі. Уваходзіць у склад Гнёздаўскага сельскага паселішча.

Размешчана ў заходняй частцы вобласці за 14 км на захад ад Смаленска на Віцебскай шашы, на правым беразе ракі Дняпро. Аднайменная чыгуначная станцыя на лініі «Смаленск — Віцебск».

У перыяд ранняга жалезнага веку ў I тысячагоддзі да н.э. у раёне Гнёздава ўзнікла некалькі ўмацаваных паселішчаў-гарадзішчаў, якія адносіліся да днепра-дзвінскай культуры. У IV стагоддзі н. э. на пакатым схіле правага карэннага берага Дняпра ў раёне ўпадзення ракі Свінкі з’яўляецца неўмацаванае паселішча земляробаў. Да сярэдзіны V стагоддзя ў вярхоўях Дняпра, уключаючы раён Гнёздава, сфарміравалася насельніцтва, якое адносіцца да банцараўска-тушамлінскай культуры^[1][2].

Гнёздава лічыцца першапачатковым Смаленскам, з прычыны таго, што археалагічных слаёў да XI стагоддзя ў сучасным Смаленску не выяўлена. Назва горада невядома, але ён мог называцца «Вялікаград», паколькі ў летапісах згаданы як «вялікі і мног людзьмі» (у часы Вешчага Алега).

Гнёздаўскі комплекс помнікаў археалогіі ўключае раскінутыя на 5 км уздоўж Дняпра помнікі 2-й пал. IX — пач. XI стагоддзя: два гарадзішчы, да якіх прылягаюць адкрытыя паселішчы — селішчы, і больш 10 курганных могільнікаў, якія ўвогуле налічваюць каля 6 тыс. насыпаў. Верагодна, Гнёздава згадваецца пад назвай ’’Сюрнес’’ (нарв.: Syrnes ^[3]) у спісе гарадоў Усходняй Еўропы старажытнаскандынаўскага геаграфічнага трактата «Якія землі ляжаць у свеце». У раёне Гнёздава праходзіў «шлях з вараг у грэкі» — тут размяшчаўся адзін з волакаў паміж рэкамі Каспляй (левы прыток Заходняй Дзвіны, басейн Балтыйскага мора) і Дняпром (басейн Чорнага мора). Гнёздава, нароўні з Навасёлкамі, даюць у Смаленскім Падняпроўі асноўную масу знаходак скандынаўскіх рэчаў^[4].

У гады Вялікай Айчыннай вайны акупавана нямецкімі войскамі ў ліпені 1941 года, вызвалена ў верасні 1943 года^[5]. У пасёлку Гнёздава дзейнічала маладзёжная патрыятычная група, якая ўзначальвалася старэйшым палітруком А. Ніканавым і камсамолкай Н. Чуркінай, студэнткай Смаленскага медыцынскага інстытута. Гнёздаўская патрыятычная арганізацыя была звязана з Красным Борам, Серабранкай і падпольным цэнтрам у Смаленску.

• Гнёздаўскія курганы
• Гнёздаўскі надпіс

• Гнёздава / Энцыклапедыя Смаленскай вобласці
• Варажскае гняздо. Тамара Пушкіна распавяла пра раскопкі найбуйнейшага паселішча скандынаваў у Расіі