Прагляд зыходнага тэксту старонкі Беларусы ў Вялікабрытаніі

Вам не дазволена правіць гэту старонку, з-за наступнай прычыны:

Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.

Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025

Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.

Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.

У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.

Можна бачыць і капіраваць зыходны тэкст гэтай старонкі:

'''Беларусы Вялікабрытаніі''' — супольнасць, якая складаецца з мігрантаў-[[беларусы|беларусаў]] і грамадзян Злучанага Каралеўства беларускага паходжання.

У 2001 годзе ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] падчас перапісу налічвалася 1154<ref name=OECD>{{cite web|url=http://www.oecd.org/dataoecd/18/23/34792376.xls|title=Country-of-birth database|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development]]|accessdate=8 April 2010}}</ref> беларусаў, гісторык Наталля Гардзіенка ацэньвае агульную колькасць беларусаў Вялікабрытаніі — 5000<ref name=Budzma>http://budzma.org/foreign/natallya-hardziyenka-byelaruskaya-dyyaspara-w-vyalikabrytanii-z%e2%80%99yava-wnikalnaya-na-zakhadzye.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20100519132307/http://budzma.org/foreign/natallya-hardziyenka-byelaruskaya-dyyaspara-w-vyalikabrytanii-z%E2%80%99yava-wnikalnaya-na-zakhadzye.html |date=19 мая 2010 }} Наталля Гардзіенка: «Беларуская дыяспара ў Вялікабрытаніі — з'ява ўнікальная на Захадзе»]{{Dead link|date=October 2010}}</ref>. Працавалі беларускія грамадскія цэнтры ў [[Лондан]]е, [[Манчэстэр]]ы і [[Брэдфард]]зе, таксама было некалькі рэлігійных цэнтраў. Станам на пачатак 2016 года актыўнае беларускае грамадскае жыццё ёсць толькі ў Лондане.

== Гісторыя і дзейнасць ==
[[File:Pliaque Bêlarus Crematorium Jèrri.jpg|thumb|Табліца ў памяці беларусаў аддаўшых сваё жыццё ў барацьбе з нацызмам на востраве [[Джэрсі]]]]
На думку даследчыка Наталлі Гардзіенкі, першая хваля іміграцыі з Беларусі ў Вялікабрытанію адбылася ў канцы XIX — пачатку XX стагоддзя. Значная хваля беларускай эміграцыі ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытанію]] ўзнікла пасля [[2СВ|ІІ сусветнай вайны]]. Аснову эміграцыі склалі беларусы, якія ўдзельнічалі ў ваенных дзеяннях саюзнікаў у складзе Другога корпуса [[армія Андэрса|арміі Андэрса]]. Паводле ацэнак, пасля вайны ў Вялікабрытанію ў агульнай складанасці эмігрыравала каля 10 да 15 тысяч беларусаў. Значная частка з іх пазней эмігравала ў іншыя краіны.

У 1947 заснавана [[Згуртаванне беларусаў Вялікабрытаніі]] (ЗБВБ) з аддзеламі ў [[Лондан]]е (1947), [[Брэдфард]]зе (1948), [[Манчэстэр]]ы (1948) і [[Бірмінгем]]е (1952). Праз давераных прадстаўнікоў ЗБВБ праводзіла работу ў [[Кембрыдж]]ы, [[Нотынгем]]е, [[Лідс]]е, [[Ковентры]]. У 1948 заснавана [[Хрысціянскае аб’яднанне беларускіх работнікаў у Вялікабрытаніі]] (ХАБР), Згуртаванне беларускіх камбатантаў, Беларускае хрысціянскае акадэміцкае аб'яднанне «Жыццё», Беларускі незалежніцкі народна-хрысціянскі рух, Саюз журналістаў. У 1949 створаны Каардынацыйны цэнтр беларускіх арганізацый у Вялікабрытаніі, які ўзгадняў культурную і грамадскую працу, наладжваў сувязі з сародзічамі ў іншых краінах.

Пасля легалізацыі ЗБВБ (1948) беларусы атрымалі ліцэнзію на стварэнне ўласных прадпрыемстваў. Былі адчынены бюро па перасылцы паштовых пасылак, стаматалагічная лабараторыя, фотастудыя. У 1948 беларусы купілі ў Лондане дом, дзе размясціліся рэдакцыі іх часопісаў і газет, бібліятэка, архіў, праводзіліся сходы, лекцыі, святкаванні нацыянальных угодкаў, працавала нядзельная школа. У 1949 пачаў дзейнасць беларускі клуб у Манчэстэры. На сабраныя грошы набыты дамы ў Брэдфардзе (1952) і Манчэстэры (1954), якія сталі цэнтрамі беларускага жыцця. У 1963 пры ЗБВБ заснавана дапамогавая секцыя, якая мае аўтаномію, кіруецца асобным статутам і распараджаецца фондам (папаўняецца сродкамі з касы ЗБВБ і ахвяраваннямі прыватных асоб). Фонд зарэгістраваны брытанскімі ўладамі і вызвалены ад падаткаў, што дае магчымасць фінансаваць працу замежных даследчыкаў у галіне беларусазнаўства, сельскай гаспадаркі, эканомікі, палітыкі, выплачваць стыпендыі маладым вучоным з Беларусі, якія стажыруюцца ў ВНУ Вялікабрытаніі, аказваць дапамогу ахвярам Чарнобыля на Бацькаўшчыне. У 1964 у Беларускім доме ў Лондане адкрыты Беларускі юнацкі клуб, які аказваў моладзі дапамогу ў вучобе, працавала дадатковая школа для дзяцей, танцавальны гурток. У 1970 у Брэдфардзе адкрыты грамадскі клуб «Сакавік», які разам з брэдфардскім аддзяленнем ЗБВБ займаўся культурнай і грамадскай працай.

[[File:Belarusian library London.jpg|thumb|Беларуская бібліятэка ў Лондане]]
Цэнтрамі навукова-культурнага жыцця ў Вялікабрытаніі сталі [[Беларуская бібліятэка і музей імя Францішка Скарыны]] і [[Англа-беларускае таварыства]] (АБТ), якія ўзаемадзейнічаюць у арганізацыі і правядзенні семінараў, навуковых канферэнцый, выставак, літаратурных вечарын і інш. 3 нагоды 60-х угодкаў БНР у маі 1978 у Лондане дзейнічала Беларуская замежная пошта.

Значную ролю ў духоўным і культурным жыцці беларусаў Вялікабрытаніі адыгрывае царква. Місіі Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы існуюць у Лондане, Манчэстэры, Брэдфардзе, Нотынгеме, Кембрыджы. У 1947 створана [[Беларуская каталіцкая місія]]. Пры Доме марыянаў у Лондане дзейнічае царква св. Пятра і Паўла, у 1961—75 тут працавала Беларуская школа Кірыла Тураўскага для хлопчыкаў. У 1989 у Лондане створаны Беларускі камітэт дапамогі ахвярам радыяцыі, які ўзначаліў айцец [[Аляксандр Надсан]]. У [[Лондан]]е дзейнічае нядзельная школа св. Кірылы Тураўскага, а пры ёй бацькоўска-настаўніцкая асацыяцыя<ref>[http://zbsb.org/node/9879 zbsb.org]</ref>. У 2015 годзе пачалося будаўніцтва [[Царква св. Кірылы Тураўскага і Усіх Святых Апекуноў Беларускага Народа|царквы св. Кірылы Тураўскага і Усіх Святых Апекуноў Беларускага Народа]].

Выдавецкую дзейнасць ажыццяўляюць ЗБВБ, ХАБР, АБТ, Беларуская бібліятэка і музей імя Ф. Скарыны і інш. На беларускай мове выходзілі грамадска-палітычныя часопісы [[Беларус на чужыне (1947)|«Беларус на чужыне»]] (1947—50), «Аб'яднанне» (з 1948), «Патрыёт» (з 1949). Па-англійску выдаваўся «[[The Journal of Byelorussian Studies]]» («Часопіс беларускіх даследаванняў», 1965—88). Выходзілі часопісы царкоўныя [[Божым шляхам (1957)|«Божым шляхам»]] (1957—80), «Званіца» (1974), «На шляху» (1946—51), «Голас часу» (1989—95); маладзёжныя «Наперад» (1948—53), «Да мэты» (1948), сатырычны «Крапіва» (з 1949), бюлетэні «Змагар» (Згуртавання беларускіх камбатантаў, 1949—50), «Жыццё» (1948) і «Рунь» (Беларускае хрысціянскае акадэміцкае аб'яднанне, 1950), «Чарнобыль у Беларусі» (з 1992), камунікаты Беларускага выдавецкага фонду (1950), Беларускага незалежнага народна-хрысціянскага руху (1948—49). Выдаюцца «Камунікат ЗБВБ» (з 1946), «Веснік Беларускага каталіцкага душпастырства» (з 1982).

''Прафесійны саюз беларусаў у Вялікабрытаніі (PUBB)'' — лонданскі клуб беларускіх спецыялістаў, у асноўным тых, хто працуе ў лонданскім Сіці. Члены клуба ўключаюць у сябе банкіраў, кіраўнікоў інвестыцый, юрыстаў, бухгалтараў, спецыялістаў нафтавай галіны, навукоўцаў, архітэктараў і іншых спецыялістаў. Клуб быў створаны ў 2009 годзе для наладжвання асабістых, сацыяльных і бізнес сувязяў паміж беларускімі спецыялістамі, якія працуюць у Вялікабрытаніі, і іх сувязяў з Беларуссю і стварэння асяроддзя, якое спрыяе карыстанню беларускай мовы ў прафесійных колах Вялікабрытаніі. Клуб арганізуе штоквартальныя сустрэчы (часта з запрошанымі дакладчыкамі) і розныя імпрэзы.

[[Файл:Church of St Cyril of Turau and All the Patron Saints of the Belarusian People (2016-11-24).jpg|міні|Новазбудаваная [[царква Святога Кірылы Тураўскага і Усіх Святых Заступнікаў Беларускага Народа]] 24 лістапада 2016 г.]]
З пачатку існавання Беларускай каталіцкай місіі ў Лондане ў 1947 годзе беларусы маліліся ў Марыйным доме, бо сваёй асобнай царквы тут не было. У 2016 годзе ўзведзена [[Царква Святога Кірылы Тураўскага і Усіх Святых Заступнікаў Беларускага Народа]] — драўляны грэка-каталіцкі храм у раёне Паўночны Фінчлі ў [[Лондан|Лондане]]. Гэта першая беларуская [[Уніяцтва|грэка-каталіцкая]] царква, пабудаваная па-за межамі краіны.

== Вядомыя асобы ==
* [[Францішак Бартуль]]
* [[Юры Весялкоўскі]]
* [[Янка Міхалюк]]
* [[Аляксандр Надсан]]
* [[Саламон Рысінскі]]
* [[Пітэр Серафіновіч]]

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* ''Гардзіенка Н.'' Беларусы ў Вялікабрытаніі / Наталля Гардзіенка; пад рэд. А. Гардзіенкі. — Мн.: Медысонт, 2010. — 620 с. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны; кн. 18). ISBN 978-985-6887-63-8
* ''Ляднёва А.'' Беларусы ў Вялікабрытаніі // Вялікабрытанія // {{Крыніцы/БЭ|4}} С. 355

== Спасылкі ==
* [http://belarusians.co.uk Belarusians in Britain blog] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20100518104108/http://belarusians.co.uk/ |date=18 мая 2010 }}
* [http://absociety.org.uk Anglo-Belarusian Society]
* [http://www.zbvb.org.uk/ Association of Belarusians in Great Britain] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160312031021/http://zbvb.org.uk/ |date=12 сакавіка 2016 }}
* [http://www.skaryna.org.uk/ Francis Skaryna Belarusian Library and Museum]
* [http://belarusjournal.com/ Journal of Belarusian Studies] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121118044300/http://belarusjournal.com/ |date=18 лістапада 2012 }}
* [http://pubb.org.uk/ Professional Union of Belarusians in Britain (PUBB)] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160312173231/http://www.pubb.org.uk/ |date=12 сакавіка 2016 }}

{{Беларусы}}
{{Арганізацыі беларускай дыяспары}}

[[Катэгорыя:Беларусы ў Вялікабрытаніі| ]]

Шаблоны на гэтай старонцы:

Вярнуцца да Беларусы ў Вялікабрытаніі.

Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Беларусы_ў_Вялікабрытаніі"