Прагляд крыніцы для Галіцка-Валынскае княства

Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:

Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.

Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025

Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.

Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.

У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.

Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.

{{Краіна
 | Назва=Каралеўства Рускае
 | НазваНаДзяржаўнайМове=ст. укр. Королѣвство Руське<br>лат. Regnum Russiae
 | ГодКанцаІснаваньня=1349
 | ПапярэдняяДзяржава1=Кіеўская Русь
 | АфіцыйнаяМова=Старажытнаўкраінская,<br>лаціна
 | Сталіца=[[Уладзімер (Украіна)|Уладзімер]] (1199—1349),<br>[[Галіч]] (1199—1206),<br>[[Кіеў]] (1201 і 1204?),<br>[[Холм]] (?—1264),<br>[[Львоў]] (1272—1301)
 | ПасадыКіраўнікоў=Князі, каралі
 | ТыпУраду=[[Манархія]]
 | ІмёныКіраўнікоў=Раман Мсьціславіч (князь)<br>Даніла Галіцкі (першы кароль)<br>Юры ІІ (апошні кароль)
 | ГодПачаткуІснаваньня=1199
 | Месцазнаходжаньне=Korolivstvo Ruske 13-14 stolittia.png
 | КанфэсійныСклад=[[Каталіцызм]] (дзяржаўная рэлігія),<br>[[праваслаўе]]
 | ЦяперЗьяўляеццаЧасткай=[[Украіна]]<br>[[Польшча]]<br>[[Беларусь]]
 | НаступнаяДзяржава1=Польскае каралеўства (1025—1385)
 | НаступнаяДзяржава2=Вялікае Княства Літоўскае
 | Сьцяг=Alex K Halych-Volhynia-flag.svg
 | Герб=Alex K Halych-Volhynia.svg
 | СьцягПапярэдняйДзяржавы1=Coin of Yaroslav the Wise (reverse).svg
 | СьцягНаступнайДзяржавы2=Royal_banner_of_the_Grand_Duchy_of_Lithuania.svg
 | СьцягНаступнайДзяржавы1=Kingdom of Poland-flag.svg
 | ПапярэдняяДзяржава2=Мангольская імпэрыя
}}
'''Га́ліцка-Валы́нскае кня́ства''' — канглямэрат [[Галіцкае княства|Галіцкага]] і [[Валынскае княства|Валынскага]] княстваў. Утворана ў 1199 годзе валынскім князем [[Раман Мсьціславіч|Раманам Мсьціславічам]].

== Назва ==
* '''Каралеўства Рускае''' ({{Мова-лац|Regnum Russіæ|скарочана}}) — афіцыйная назва з 1254 г.; вядомая ў крыніцах 13—15 ст.
* '''Княствы Рускай зямлі — Галічыны й Валыні''' (першая палова XІV ст.)<ref>М. Грушэўскі падае кароткую характарыстыку грамат князёў Андрэя й Льва: «Ад 9 жніўня 1316 г. маем грамату, выдадзеную самімі Юр’евічамі, якія ў ёй называюць сябе „Deі gracіa duces tocіus terre Russіe — Galіcіe et Lademіrіe“.,’’ і аднавіць зьвяз з прускімі рыцарамі. […] Затым, з 1320 г., мы маем дзьве граматы самога Андрэя, выдадзеныя ва Ўладзімеры, і ён называе сябе „dux ladіmіrіe et domіnus Russіe“ (у другой — „dux ladomіrіensіs et domіnus terre Russіe“), такім чынам, Галіч няма ў тытуле, як у брацкай грамаце 1316 г.; з гэтага самым простым быў бы вывад, што Андрэю, як старэйшаму, дасталася Валынь, а Льву — Галічына». Гл.: М. Грушэўскі. [http://litopys.org.ua/hrushrus/iur30107.htm Історія України-Руси. Том III. Розділ I.] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190630220444/http://litopys.org.ua/hrushrus/iur30107.htm |date=30 чэрвеня 2019 }}</ref>
* '''Каралеўства Галіцыі й Валыні''' ({{Мова-лац|Regnum Galіcіae et Lodomerіae|скарочана}}) — вугорская назва.

''Кабінэтныя тэрміны'':

* '''Галіцка-Валынскае [[Княства|княства]]''' — назва, якая паходзіць ад назвы Аўстрыйскага каралеўства Галіцыі й Ладамерыі. Замацавалася ў сучаснай заходняй і маскальскай гістарыяграфіі насуперак назвам (якія сустракаюцца ў крыніцах XІІІ—XV стст.), а таксама насуперак тытулам рускіх князёў і каралёў.
* '''Галіцка-Валынская дзяржава''' — ва ўкраінскай гістарыяграфіі пазьбягаюць тэрмінаў «княства» альбо «каралеўства».
* '''Дзяржава Раманавічаў'''<ref>Русь «після Русі». Між короною і булавою. Українські землі від королівства Русі до Війська Запорозького / Авт. кол.: В.&nbsp;М.&nbsp;Горобець, М.&nbsp;М.&nbsp;Волощук, А.&nbsp;Г.&nbsp;Плахонін, Б.&nbsp;В.&nbsp;Черкас, К.&nbsp;Ю.&nbsp;Галушко. ‒ Х., 2016. ‒ 352 с.</ref>.

== Гісторыя ==

Раман вёў няспынныя войны з суседзямі й міжусобныя войны на Русі, у [[1203]] захапіў [[Кіеў]] і прыняў тытул [[Сьпіс вялікіх князёў кіеўскіх|вялікага князя кіеўскага]]. Яго княжаньне праходзіла ў вострай барацьбе з галіцкімі [[Баяры|баярамі]].

Пасьля сьмерці Рамана (1205) Галіцка-Валынскае княства распалася, частку земляў захапілі [[вугорцы]] й палякі, запрошаныя галіцкімі [[Баяры|баярамі]]. Засільле баяраў, нашэсьці іншаземных захопнікаў выклікалі народнае абурэньне, таму ў [[1219]] быў пакліканы [[Мсьціслаў Удатны]], які ў 1221 годзе выгнаў з Галічыны венграў. Тады жа на [[Валынь|Валыні]] прыйшоў да ўлады сын Рамана — [[Даніла Раманавіч|Даніла]], які ў 1229 пасьля сьмерці Мсьціслава Ўдатнага (1228) зноў аб’яднаў Галічыну з Валыньню, але канчаткова падпарадкаваў сабе галіцкіх баяраў толькі ў 1238 годзе.

[[Даніла Раманавіч]] як і яго бацька завалодаў Кіевам і пасьля цяжкай барацьбы зь іншымі князямі, [[Каралеўства Вугоршчына|Вугоршчынай]] і [[Польскае каралеўства (1025—1385)|Польшчай]] аб’яднаў ([[1245]]) пад сваёй уладай усю Паўднёва-Заходнюю Русь. Даніла праводзіў асьцярожную палітыку па дачыненьні да [[Залатая Арда|Залатой Арды]], намінальна прызнаўшы сябе яе [[Васал|васалам]]. Ён выкарыстаў перамовы з рымскім папам [[Інакенцыюс IV (папа рымскі)|Інакенціям ІV]] для стабілізацыі становішча на сваіх заходніх межах, прыняў у [[1254]] ад [[Папа|папы]] тытул караля Русі, але адмовіўся ад [[Царкоўная унія|царкоўнай уньні]].

У 1259 залатаардынскі цемнік Бурундай папраўдзе падпарадкаваў Галіцка-Валынскае княства, на яго загад мясцовыя князі самі зьнішчылі умацаваньні амаль ва ўсіх сваіх гарадах. Пасьля сьмерці Данілы ([[1264]]) княства распалася на 4 удзелы, якія намінальна падпарадкоўваліся галіцкаму князю. Галіцкімі князямі пасьлядоўна былі: [[Шварн|Шварн Данілавіч]] (1264−1269), [[Леў Данілавіч]] (1269−1301), Юрый Львовіч (1301—1308), Андрэй і Леў Юр’евічы (1308—1323).

У 1323 баяры запрасілі на сталец мазавецкага князя Баляслава Тройдзенавіча, які правіў да 1340. Пасьля яго баяры на чале з Дзьмітрыем Дзяцько, якія трымалі ў сваіх руках фактычную ўладу, запрасілі на сталец Любарта Гедзімінавіча. '''Галіцка-Валынскае княства''' апынулася пад уплывам [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. У 1352, паводле пагадненьня паміж польскім каралём Казімірам зь вялікім князем Альгердам і Кейстутам, Галічына ўвайшла ў склад Польшчы, а [[Валынь]] у склад Вялікага Княства Літоўскага.

Для гаспадаркі Галіцка-Валынскага княства характэрныя разьвітыя рамёствы, наяўнасьць вялікай колькасьці гарадоў — у 13 ст. звыш 80, зь якіх найважнейшыя: [[Галіцкі дзіцінец|Галіч]], [[Уладзімер (Украіна)|Уладзімер]], [[Церабоўля]], [[Пшэмысьль|Перамышль]], [[Дарагічын (Падляскае ваяводзтва)|Дарагічын]], [[Луцак]], [[Львоў]], Угроўск. Важную ролю мела здабыча [[Солі|солі]]. Знаходзячыся на скрыжаваньні водных і сухапутных дарог, '''Галіцка-Валынская Русь''' мела вялікую ролю ў эўрапэйскім гандлі, вывозячы хлеб, быдла, соль, рамесныя вырабы. Квітнела мастацтва, былі пабудаваныя саборы, абарончыя збудаваньні, будынкі ўпрыгожаныя белакаменным разьбярствам і блізкія па тыпе й аздабленьню аналягічным пабудовам Уладзімера-Суздальскага княства (Усьпенскі сабор ва [[Уладзімер (Украіна)|Ўладзімеры-Валынскім]] (1160), палац, лесьвіцы зь сенцамі, палацавы храм у Галічы (сяр. XII ст.)). Галіч быў буйным цэнтрам кніжнай справы.


== Крыніцы ==
{{Крыніцы|1}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.hrono.ru/land/galic_volyn.html Галіцка-Валынскае княства]{{ref-ru}}

{{Гісторыя Ўкраіны}}

[[Катэгорыя:Колішнія дзяржавы Эўропы]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі (862—1236)]]
[[Катэгорыя:Галіцка-Валынскае княства| ]]

Шаблён, які ўжываецца на гэтай старонцы:

Вярнуцца да старонкі «Галіцка-Валынскае княства».

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Галіцка-Валынскае_княства»