Прагляд крыніцы для Тэнэрыфэ

Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:
Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.
Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025
Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.
Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.
У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.
Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.
{{Востраў
|Назва            = Тэнэрыфэ
|Мапа             = Tenerife locator.png
|Месца            = [[Канарскія астравы]]
|Шырата_паўшар’е  = паўночнае
|Шырата_градусаў  = 28
|Шырата_хвілінаў  = 16
|Шырата_сэкундаў  = 7
|Даўгата_паўшар’е = заходняе
|Даўгата_градусаў = 16
|Даўгата_хвілінаў = 36
|Даўгата_сэкундаў = 20
|Назва мапы       = Гішпаніі (Канарскі архіпэляг)
|Плошча           = 2034,38
|Вышыня           = 3718
|Краіна           = Гішпанія
|Вобласьць        = [[Санта Крус дэ Тэнэрыфэ (правінцыя)|Санта Крус дэ Тэнэрыфэ]]
|Насельніцтва     = 889936
|Год              = 2014
|Выява            = Nasa world wind - teneriffa.jpg
|Памер            = 200пкс
|Подпіс           = Тэнэрыфэ з космасу
}}
'''Тэнэры́фэ''' ({{Мова-es|Tenerife}}, {{IPA|[teneˈɾife]}}) — найбольшы востраў [[Канарскі архіпэляг|Канарскага архіпэлягу]] ў [[Атлянтычны акіян|Атлянтычным акіяне]]. Найбольш населены востраў [[Гішпанія|Гішпаніі]], дзе ёсьць часткаю [[Правінцыі Гішпаніі|правінцыі]] [[Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ (правінцыя)|Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ]], [[Аўтаномная Супольнасьць|Аўтаномнае супольнасьці]] [[Канары]]. Плошча — 2034,38 км², насельніцтва — {{Лік|889936}} чалавек (2014).

Адміністрацыйны цэнтар выспы — горад [[Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ]] — сталіца аднайменнай правінцыі й разам з горадам [[Пальмас]] на высьпе [[Гран-Канарыя]] — адна зь дзьвюх сталіц аўтаномнай супольнасьці.

Штороку Тэнэрыфэ наведваюць 5 мільёнаў турыстаў — найбольш з усіх астравоў архіпэлягу — што робіць востраў адным з самых папулярных турыстычных цэнтраў Гішпаніі і сьвету. На Тэнэрыфэ ладзіцца адзін з найбольшых [[Карнавал у Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ|карнавалаў]] сьвету. У Санта-Крусе знаходзіцца архітэктурны сымбаль Канараў — [[Аўдыторыё-дэ-Тэнэрыфэ]]. Другі паводле велічыні горад Тэнэрыфэ — [[Сан-Крыстабаль-дэ-ля-Лягуна]] — занесены ў [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Гішпаніі|Сьпіс Сусьветнай спадчыны]].

На востраве дзейнічаюць два аэрапорты: [[Тэнэрыфэ-Паўднёвы (аэрапорт)|Паўднёвы]] і [[Тэнэрыфэ-Паўночны (аэрапорт)|Паўночны]].

Найвышэйшы пункт востраву — гара [[Тэйдэ]] — знаходзіцца ў [[Тэйдэ (нацыянальны парк)|аднайменным нацыянальным парку]], уключаным у Сьпіс Сусьветнай спадчыны. Гара зьяўляецца адначасна трэцім паводле вышыні вульканам у сьвеце.

== Геаграфія ==
Тэнэрыфэ знаходзіцца на поўнач ад [[Тропік Рака|Тропіку Рака]], пасярод астатнімі Канарскімі астравамі [[Гран-Канарыя]]й, Ля-[[Гамэра]]й і [[Пальма (востраў)|Ля-Пальмай]], за 300 ад Афрыкі і за 1000 км ад [[Пірэнэйскі паўвостраў|Пірэнэйскага паўвострава]]. Плошча Тэнэрыфэ — 2034,38 км². Гара Тэйдэ вышынёй 3718 м — найвышэйшы пункт Гішпаніі і трэці найвышэйшы вулькан у сьвеце.

Тэнэрыфэ — найбольшы востраў Канарскага архіпэлягу і [[Макаранэзія|Макаранэзіі]], утвораны злучэньнем трох горных градоў [[Макіза дэ Анага|Анагі]], [[Макіза дэ Тэна|Тэна]] і [[Вальле дэ Сан Лярэнца]] дзякуючы вульканічнай актыўнасьці [[Тэйдэ]]. Вулькан разьмешчаны ў цэнтры вострава і бачны амаль зь любога ягонага пункту; ягонае жэрала дасягае ў даўжыню 17 км. Занатаваныя чатыры вывяржэньні вульканаў, тры зь якіх адбыліся ў XVIII стагодзьдзі, апошняе — у 1909; усе яны скончыліся без чалавечых ахвяраў.

== Мінуўшчына ==
Першае вядомае паселішча [[Гуанчы|бэрбэраў]] на Тэнэрыфэ зьявілася прыкладна ў 200 року да Н. Хр. Пераважна жыхары займаліся жывёлагадоўляй, таксама сельскай гаспадаркай, рыбалоўляй і лоўляй малюскаў. Пазьней утварылася каралеўства з цэнтрам у [[Адэхе]]. Па сьмерці [[Тынэрфэ]] «Вялікага» ягоныя дзевяць сыноў распачалі міжсобіцы, і каралеўства было падзеленае на дзевяць частак (мэнцэятаў).

Гішпанцы пачалі спробы захапіць Тэнэрыфэ ў 1464 року, аднак здолелі захапіць яго апошнім з Канараў у 1494—1496 высадкай [[Алёнса Фэрнандэс дэ Люга]]. Пасьля зьяўленьня на востраве эўрапейцаў мноства абарыгенаў памерлі ад інфэкцыйных захворваньняў, ад якіх ня мелі імунітэту — [[грып]]у ды [[Натуральная воспа|воспы]]. За першае стагодзьдзе на востраў прыбылі каляністы з розных канцоў [[Ібэрыйская унія|Гішпанскай імпэрыі]] — [[Фляндрыя (гістарычная вобласьць)|Фляндрыі]], [[Італія|Італіі]], [[Нямеччына|Нямеччыны]]. З ростам насельніцтва хваёвыя лясы былі вырубленыя на паліва і дзеля пашырэньня пасеўных плошчаў. З 1520-х рокаў пачалося вырошчваньне [[Цукровы трысьнёг|цукровага трысьнягу]], пазьней таксама вінаграду, [[Кашаніль|кашанілі]] ды [[Плянтан|бананаў]].

У XVIII стагодзьдзі Тэнэрыфэ актыўна гандляваў з [[Новы сьвет|Амэрыкай]]. На экспарт пастаўлялася кашаніль, [[ром]] і цукровы трысьнёг. Мноства жыхароў перасяляліся ў Лацінскую Амэрыку, якая ўваходзіла ў Гішпанскую імпэрыю. У 1684 року перасяленцы з Канараў заснавалі на [[Дамініканская Рэспубліка|Санта-Дамінга]] вёску {{Не перакладзена|Сан-Карляс-дэ-Тэнэрыфэ||es|San Carlos (República Dominicana)}}. У 1720—1730 роках 176 сем’яў пераехалі на карыбскі востраў [[Пуэрта-Рыка]]. Удзельнічалі тэнэрыфцы і ў заснаваньні будучых паселішчаў [[Мантэвідэо]] ([[Уругвай]]), [[Сан-Антоніё]] ([[Тэхас]]), [[Сэнт-Бэрнард (парафія, Луізыяна)|Сэнт-Бэрнард]] ([[Луізыяна]]).

25 ліпеня 1797 року брытанскі адмірал [[Гарацыё Нэльсан]] [[Бітва за Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ (1797)|паспрабаваў захапіць Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ]]. Абаронай кіраваў генэрал [[Антоніё Гут’ерэс дэ Атэра і Сантаяна]], які здолеў нанесьці вялікія страты брытанцам, а сам Нэльсан быў паранены і ў выніку пазбавіўся правай р��кі.

Да 1927 року адзінай сталіцай Канараў было места Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ, адгэтуль гэты тытул дзеліцца пароўне зь [[Ляс-Пальмас]]ам.

== Клімат ==
Тэнэрыфэ вядомы як «востраў вечнай вясны» (Isla de la Eterna Primavera). Дзякуючы свайму разьмяшчэньню на адной паралелі з пустыняй [[Сахара]]й ён мае цёплы трапічны клімат зь сярэдняй тэмпэратурай 18—24&nbsp;°C узімку і 24—28&nbsp;°C улетку. Увесь год дні пераважна сонечныя з малой колькасьцю ападкаў (за выняткам горных раёнаў). Умераны клімат ствараецца ў значнай ступені дзякуючы пасатам на поўначы вострава, а таксама халодным плыням Канараў. Уплыў марскога паветра робіць сьпякотнае надвор’е рэдкім, а мароз — амаль немагчымым. Найніжэйшая зафіксаваная ў Санта-Крусе тэмпэратура — 8,1&nbsp;°C, і ў самым халодным месяцы сярэдняя тэмпэратура складае 15,8&nbsp;°C. Самы цёплы месяц — жнівень, 29&nbsp;°C ў Санта-Крусе, што адпавядае тэмпэратуры ў [[Барсэлёна|Барсэлёне]] або [[Маёрка|Маёрцы]] дзякуючы большаму марскому ўплыву. На большай вышыні, напрыклад, у [[Сан-Крыстабаль-дэ-ля-Лягуна|Ля Лягуне]], клімат пераходны да [[Міжземнаморскі клімат|міжземнаморскага]] з большай колькасьцю ападкаў і меншай сярэднегадавой тэмпэратурай.

Заўважны рэзкі кантраст у клімаце ў розных месцах вострава, асабліва ў зімовы пэрыяд, калі на беразе можа грэць сонца, а на Тэйдэ ісьці сьнег. На малых вышынях клімат таксама кантрастуе ад [[Арыдны клімат|арыднага]] на паўднёва-ўсходнім узьбярэжжы (Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ) да міжземнаморскага на паўночна-заходнім ([[Буэна-Віста-дэль-Нортэ]] і Ля-[[Аратава]]). Наветраны паўночна-заходні бок востраву атрымлівае 73% усіх ападкаў, таму тут большая адносная вільготнасьць і менш сонца. Плювіямэтрычныя максымумы зарэгістраваныя на наветраным баку на вышыні паміж 1000 і 1200 м, пераважна ў горнай сыстэме Ля-Аратавы. У цэлым па ўсім востраве гадавая колькасьць [[Атмасфэрныя ападкі|ападкаў]] малая, месяцы з траўня па верасень амаль заўжды засушлівыя.

== Прырода ==
Нягледзячы на невялікія памеры, Тэнэрыфэ мае адметную экасыстэмную разнастайнасьць дзякуючы кантраснаму клімату ў розных канцах вострава. Тут растуць 1400 відаў расьлінаў, зь якіх каля 100 эндэмічныя. [[Фаўна]] вострава налічвае мноства эндэмічных бесхрыбетных і ўнікальныя віды рэптыліяў, птушак і сысуноў. Тут жывуць каля 400 відаў рыб, 56 відаў птушак, 5 відаў рэптыліяў, два віды земнаводных, 13 наземных сысуноў і некалькі тысячаў відаў бесхрыбетных, а таксама некалькі відаў [[Марскія чарапахі|марскіх чарапахаў]], кітоў і дэльфінаў.

Афіцыйнымі прыроднымі сымбалямі Тэнэрыфэ лічацца {{Таксон-bellat|блакітны юрок||Fringilla teydea}} і {{Таксон-bellat|драконавае дрэва||Dracaena draco}}.

<gallery class="center">
Файл:Teidefink.jpg|''[[Fringilla teydea]]''
Файл:Dracaena draco.jpg|''[[Dracaena draco]]''
</gallery>

Большасьць эндамічных відаў жывёлаў пасьля зьяўленьня людзей вымерлі. Сярод іх былі такія характарыстычныя для {{Не перакладзена|Астраўны гігантызм|астраўнога гігантызму||Island gigantism}} віды, як [[Gallotia goliath|гіганцкая яшчарка]], [[Canariomys bravoi|гіганцкі пацук]], [[Geochelone burchardi|гіганцкая чарапаха]].

Амаль палову вострава (48,6%) займаюць ахоўныя тэрыторыі. З 146 ахоўных тэрыторыяў Канараў 43 знаходзяцца на Тэнэрыфэ. Найбольшыя зь іх — [[Нацыянальны парк Тэйдэ]], Каронны лес ды [[біясфэрны заказьнік]] [[Макіза-дэ-Анага]], дзе пражывае найбольшая колькасьць эндэмікаў у Эўропе.

== Эканоміка ==
Тэнэрыфэ — эканамічная сталіца Канараў і мае найбольшы [[СУП]] на ўсім архіпэлягу. 78% прыбыткаў прыносіць [[Трацячны сэктар эканомікі|сфэра паслугаў]], аднак астатнія галіны ня менш важныя дзеля ўстойлівага разьвіцьця эканомікі вострава.

Тэнэрыфэ — адзін з самых папулярных турыстычных кірункаў сьвету. У 2014 року востраў наведалі {{Лік|11473600}} замежных турыстаў, ня лічачы ўнутрыгішпанскіх, дзеля якіх складае яшчэ 30% ад сярэднегадавой колькасьці.

Пераважна турызм разьвіваецца на поўдні вострава, дзякуючы цяплейшаму і сушэйшаму клімату, а таксама разгалінаванай сетцы курортаў. У апошні час стала разьвівацца інфраструктура на поўнач ад [[Пляя-дэ-ляс-Амэрыкас]]. Пасьля прынятага канарскім парлямэнтам ''Мараторыю'', накіраванага на паляпшэньне стандартаў абслугоўваньня і ўстойлівага разьвіцьця, было забаронена будаваць на Тэнэрыфэ новыя гатэлі ніжэйшыя ўзроўнем за 5 зорак.

На турыстычным курорце [[Коста-Адэхе]] акрамя пляжаў збудаваныя разнастайныя гандлёвыя цэнтры, палі для гольфу, рэстараны, водныя паркі, жывёльныя паркі і тэатар.

Поўнач вострава мае багацейшую расьліннасьць, і асноўны турыстычны цэнтар тут — места [[Пуэрта-дэ-ля-Крус]]. Тут захавалася старая гішпанская архітэктура з паўночнаэўрапейскім уплывам, аднак з турыстычным бумам 1960-х пачалося зьмяненьне аблічча гораду, які стаў прывабнейшым. Тут знаходзіцца найлепшы заапарк сьвету паводле ацэнкі [[TripAdvisor]] — [[Лёра-парк]].

40% астатняга сэктару эканомікі Тэнэрыфэ складаюць прамысловасьць і камэрцыя. Сельская гаспадарка складае менш за 10% СУП, аднак дапамагае захоўваць прывабныя для турыстаў культурныя каштоўнасьці вострава. Пераважна сельская гаспадарка разьвітая на паўночных схілах і залежыць ад вышыні. У прыбярэжнай паласе вырошчваюць памідоры і бананы, у пераходнай сушэйшай зоне растуць бульба, табака ды маіс, а на поўдні — цыбуля. На Тэнэрыфэ вырошчваецца больш бананаў, чым на астатніх астравох архіпэлягу, і больш за 90% ураджаю пастаўляецца на экспарт. Найбольш істотнымі пасьля бананаў прадуктамі расьлінагадоўлі зьяўляюцца памідоры, вінаград, бульба і кветкі. Канары — другая паводле велічыні рыбалоўная зона Гішпаніі.

== Гістарычная спадчына ==

=== Славутасьці ===
На востраве захавалася вялікая колькасьць помнікаў часу заваёвы, сярод якіх [[катэдра ў Сан-Крыстабалі-дэ-Лягуне]], [[касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Дзевы Марыі (Сан-Крыстабаль-дэ-Лягуна)|касьцёлы Беззаганнага Зачацьця ў Сан-Крыстабалі-дэ-Лягуне]] і ў сталіцы. На востраве знаходзіцца [[Базыліка нашай дзевы Кандэлярыі|базыліка Кандэлярыі]] (заступніцы Канараў). Вартыя ўвагі абарончыя замкі ў вёсцы [[Сан Андрэс (Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ)|Сан Андрэс]] ды па ўсім востраве.

З боку порту Санта-Крусу знаходзіцца архітэктурны сымбаль Канараў — [[Аўдыторыё-дэ-Тэнэрыфэ]]. Яшчэ адзін адметны будынак — хмарачос [[торэс-дэ-Санта-Крус]] вышынёй 120 м (найвышэйшы жылы будынак Гішпаніі).

=== Археалягічныя мясьціны ===
Захаваліся некалькі [[Археалягічны помнік|археалягічных помнікаў]] часоў [[Гуанчы|гуанчаў]], якія ўяўляюць сабой скальныя малюнкі. Большасьць такіх пячораў разьмешчаная на поўдні вострава. Самыя значныя зь іх — [[Пячора гуанчаў]] са сьлядамі пражываньня VI стагодзьдзя да Н. Хр. і [[Пячоры Дона Гаспара]] са сьведчаньнямі вядзеньня гуанчамі сельскай гаспадаркі. Абодва археалягічныя помнікі знаходзяцца ў месьце [[Ікод-дэ-Лёс-Вінас]].

== Культура ==

=== Літаратура ===
У XVI—XVII стагодзьдзях {{Не перакладзена|Антоніё дэ Віяна||es|Antonio de Viana}}, ураджэнец [[Сан-Крыстабаль-дэ-ля-Лягуна|Ля Лягуны]], склаў эпас ''Старажытнасьці Пасьпяховых астравоў'' (''Antigüedades de las Islas Afortunadas''), які асабліва каштоўны антраполягам як крыніца зьвестак пра тагачасны лад жыцьця на Канарах<ref>{{Спасылка|url = http://www.mundoguanche.com/portada/articulo.php?id_articulo=110|загаловак = Revista multimedia (Mundo Guanche)|аўтар = |дата публікацыі = |назва праекту = mundoguanche.com|дата доступу = 18 красавіка 2017|мова = es}}</ref>. Асьветніцтва не абышло Тэнэрыфэ, дзе дзейнічалі такія асобы, як [[Хасэ дэ Віера і Клявіха]], [[Томас дэ Ірыяртэ і Арапэса]], Анхель Гімэра і Хорхэ, Мэрсэдэс Пінта і [[Дамінг Пэрэс Мінік]].

=== Жывапіс ===
Найлепшымі канарскімі мастакамі XVII стагодзьдзя лічацца Крыстабаль Эрнандэс дэ Кінтана і Гаспар дэ Кевэда, ураджэнцы [[Ля Аратава|Ля Аратавы]]; іхняя творчасьць захавалася ў касьцёлах Тэнэрыфэ<ref>{{Спасылка|url = http://www.gobiernodecanarias.org/educacion/culturacanaria/arte/arte.htm|загаловак = Arte en Canarias|імя = |прозьвішча = NTI|назва праекту = gobiernodecanarias.org|дата доступу = 18 красавіка 2017}}</ref>. У касьцёле [[Пуэрта дэ ля Крус]]у можна пабачыць творы Люіса дэ ля Круса і Рыяса, прыдворнага мастака [[Фэрдынанд VII (кароль Гішпаніі)|Фэрдынанда VII]], вядомага як «Эль Канарыё»<ref>{{Спасылка|url = http://www.puertodelacruz.es/puerto/front_end/articulo.php?id_Art=103&idioma=1|загаловак = Página oficial del ayuntamiento de Puerto de la Cruz|аўтар = |дата публікацыі = |назва праекту = puertodelacruz.es|дата доступу = 18 красавіка 2017|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070302194554/http://www.puertodelacruz.es/puerto/front_end/articulo.php?id_Art=103|archivedate = 2 March 2007|мова = es}}</ref>.

У {{Не перакладзена|Муніцыпальны музэй прыгожых мастацтваў (Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ)|Муніцыпальным музэі прыгожых мастацтваў|es|Museo municipal de Bellas Artes (Santa Cruz de Tenerife)}} Санта-Крусу-дэ-Тэнэрыфэ захоўваюцца творы ўраджэнца гэтага места Валентына Санса і першага канарскага [[Імпрэсіянізм|імпрэсіяніста]] Хуана Радрыгеса Ботаса (1880—1917)<ref>{{Спасылка|url = http://www.webtenerife.com/PortalTenerife/Zonas/Tenerife%20Norte/Valle%20de%20La%20Orotava%20Puerto%20de%20La%20Cruz/Mas%20sobre%20Tenerife/Arte%20y%20cultura/Artes%20plasticas/Artistas/Juan%20Rodr%C3%ADguez%20Botas.htm|загаловак = Turismo Tenerife: Alojamiento, Carnaval, Actividades… — Tenerife|аўтар = |дата публікацыі = |назва праекту = webtenerife.com|дата доступу = 18 красавіка 2017|archiveurl = https://web.archive.org/web/20081015010101/http://www.webtenerife.com/PortalTenerife/Zonas/Tenerife%2BNorte/Valle%2Bde%2BLa%2BOrotava%2BPuerto%2Bde%2BLa%2BCruz/Mas%2Bsobre%2BTenerife/Arte%2By%2Bcultura/Artes%2Bplasticas/Artistas/Juan%2BRodr%C3%ADguez%2BBotas.htm|archivedate = 15 кастрычніка 2008|мова = es}}</ref>.

=== Музыка ===
У Санта-Крусе нарадзіўся піяніст і кампазытар {{Не перакладзена|Тэабальда Поўэр|Тэабальда Поўэр і Люга Вінья|es|Teobaldo Power y Lugo Viña}}, аўтар ''Cantos Canarios''<ref name="teobaldopower">{{Кніга | прозьвішча = Alemán|імя = Gilberto|загаловак = Teobaldo Power|выдавец = Idea|isbn=978-84-96161-15-3}}</ref>. Частка ягонага твору ўзятая ў якасьці гімну Канарскіх астравоў<ref>{{Спасылка|url = http://www.parcan.es/himno/|загаловак = Himno de Canarias|аўтар = |дата публікацыі = |назва праекту = parcan.es|дата доступу = 18 красавіка 2017|мова = es}}</ref>.

Народная музыка Тэнэрыфэ адметная выкарыстаньнем {{Не перакладзена|Тымпаль|канарскіх тымпляў|es|Timple}}, гітараў, {{Не перакладзена|Бандурыя|бандурыяў|es|Bandurria}}, {{Не перакладзена|Ляуд|ляудаў|es|Laúd español}} і разнастайных ударных інструмэнтаў.

=== Архітэктура ===
Тыповыя жылыя дамы на Тэнэрыфэ — простыя, драўляныя, звычайна двухпавярховыя з бальконамі і ўнутранымі дворыкамі — патыё. Дворыкі звычайна выкарыстоўваюцца як агароды.

=== Сьвяты ===
Самым вядомым фэстам, які прываблівае турыстаў з усяго сьвету, ёсьць [[карнавал у Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ]], падчас якога ладзяцца спаборніцтвы, выступы вулічных музыкаў, мэнэстрэляў, маскарады — агулам карнавал доўжыцца дзесяць дзён<ref>{{Спасылка|url = http://www.sctfe.es/index.php?id=627|загаловак = Apartado de Fiestas de la página web del Ayuntamiento de Santa Cruz de Tenerife|аўтар = |дата публікацыі = |назва праекту = sctfe.es|дата доступу = 18 красавіка 2017|мова = es}}</ref>.

Шырока адзначаюцца на востраве рэлігійныя фэсты — ''рамэрыі'', ці пілігрымкі<ref>{{Спасылка|url = http://www.webtenerife.com/PortalTenerife/Home/Disfruta%20sin%20perderte%20nada/Mas%20sobre%20Tenerife/Tradiciones/Fiestas/ROMERIAS.htm?wbc_purpose=Basi&Lang=es|загаловак = Turismo Tenerife: Alojamiento, Carnaval, Actividades… — Tenerife|аўтар = |дата публікацыі = |назва праекту = webtenerife.com|дата доступу = 18 красавіка 2017|archiveurl = https://web.archive.org/web/20081015010101/http://www.webtenerife.com/PortalTenerife/Home/Disfruta%2Bsin%2Bperderte%2Bnada/Mas%2Bsobre%2BTenerife/Tradiciones/Fiestas/ROMERIAS.htm?wbc_purpose=Basi&Lang=es|archivedate = 15 кастрычніка 2008|мова = es}}</ref>. Гэтыя сьвяты спалучаюць хрысьціянскія традыцыі зь нехрысьціянскімі і згадваюць [[Сьвяты заступнік|заступніка]] пэўнага месца. Пры гэтым працэсіі аздобленыя вазамі з ураджаем, скацінай, ладзяцца танцы, рыхтуюцца мясцовыя стравы, ладзяцца кірмашы, спартовыя гульні.

У гонар [[Дзева Марыя Кандэлярская|Кандэлярскай Божай Маці]], заступніцы Канараў, ладзяцца два фэсты ў год: у лютым і жніўні. Уночы з 14 на 15 жніўня жыхары з усіх канцоў вострава выпраўляюцца ў пілігрымку да [[Кандэлярыя (Тэнэрыфэ)|Вілы-Мар’яны-дэ-Кандэлярыі]].

14 верасьня ў гонар выявы {{Не перакладзена|Хрыстос зь Ля-Лягуны|Хрыста на архіпэлягу|es|Santísimo Cristo de La Laguna}} адзначаецца сьвята ў [[Сан-Крыстабаль-дэ-ля-Лягуна|Сан-Крыстабалі]].

На [[сьвята Цела і Крыві Хрыстовых]] вуліцы традыцыйна высьцілаюць дыванамі з кветак. У Ля-Аратаве вялізным дываном-мазаікай з рознакаляровай вульканічнай глебы ўсьцілаюць цэнтральны пляц. Глебу бяруць з нацыянальнага парку [[Тэйдэ (нацыянальны парк)|Тэйдэ]] і пасьля сьвяткаваньня вяртаюць, каб не нашкодзіць прыродзе.

== Рэлігія ==
На Тэнэрыфэ, як і ў цэлым у Гішпаніі, пераважаюць рыма-каталікі. Тут нарадзіліся два каталіцкія сьвятыя, місіянэры ў Амэрыцы: [[Пэдра дэ Сан Хасэ дэ Бэтанкур]] ды [[Хасэ дэ Анш’ета]]. Першы быў місіянэрам у [[Гватэмала|Гватэмале]] і заснаваў першы ў Амэрыцы ордэн Дзевы Марыі Бэтлеемскай (Бэтлееміты); другі місіянэрстваваў у [[Бразылія|Бразыліі]], быў адным з заснавальнікаў [[Сан-Паўлу]] і [[Рыю-дэ-Жанэйру]].

Асноўныя каталіцкія храмы вострава:

* ''[[Базыліка нашай дзевы Кандэлярыі]]'' ([[Кандэлярыя (Тэнэрыфэ)|Кандэлярыя]]): тут захоўваецца выява Дзевы Марыі Кандэлярскай. Збудаваная ў [[Нэаклясычная архітэктура|нэаклясычным стылі]].
* ''[[Катэдра ў Сан-Крыстабалі-дэ-Лягуне|Катэдра Ля-Лягуны]]'' ([[Сан-Крыстабаль-дэ-Лягуна]]): сядзіба дыяцэзіі Тэнэрыфэ, збудаваная ў [[Нэаготыка|нэагатычным]] і нэаклясычным стылі.
* ''[[Санктуарый Хрыста дэ Ля-Лягуны]]'' (Сан-Крыстабаль-дэ-Лягуна): тут захоўваецца выява [[Хрыстос зь Ля-Лягуны|Хрыста зь Ля-Лягуны]].
* ''Галоўны парафіяльны касьцёл сьвятога Якуба Старэйшага'' ([[Лёс Рэалехас]]): першы хрысьціянскі храм на востраве, збудаваны пасьля ягонай заваёвы [[Кастылія (каралеўства)|кастыльцамі]]. Пасьвячоны ў гонар [[Сьвяты Якуб Старэйшы|сьвятога Якуба Старэйшага]], паколькі ''канкіста'' скончылася ў ягоны памятны дзень 25 ліпеня 1496.
* ''[[Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Дзевы Марыі (Сан-Крыстабаль-дэ-Лягуна)|Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Дзевы Марыі]]'' (Сан-Крыстабаль-дэ-Лягуна): адзін з найстарэйшых будынкаў Тэнэрыфэ.

Сярод іншых рэлігіяў — [[іслам]], [[індуізм]], [[будызм]], [[пратэстанцтва]], [[юдаізм]] і [[афраамэрыканская рэлігія]].

== Транспарт ==
На Тэнэрыфэ дзейнічаюць два аэрапорты: [[Тэнэрыфэ-Паўночны (аэрапорт)|Паўночны — Лёс Радэос]] (GCXO) і [[Тэнэрыфэ-Паўднёвы (аэрапорт)|Паўднёвы — Рэйна-Сафія]] (GCTS). Лёс-Радэос, меншы, знаходзіцца ля Санта-Крусу і Ля-Лягуны, зьдзяйсьняе міжастраўныя, унутрыдзяржаўныя і эўрапейскія пералёты, а зь нядаўнай пары і рэйсы ў [[Вэнэсуэла|Вэнэсуэлу]]. Рэйна-Сафія — 7-ы паводле велічыні аэрапорт Гішпаніі, абслугоўвае рэгулярныя і чартэрныя рэйсы эўрапейскіх авіялініяў. У гэтым аэрапорце ў 1977 року адбылася [[Катастрофа на Тэнэрыфэ (1977)|найсьмяротнейшая катастрофа]] ў гісторыі авіяцыі з гібельлю 583 чалавек.

На Тэнэрыфэ можна трапіць і паромам, якія прыбываюць у Санта-Крус або [[Лёс-Крыстыянас]].

Хуткасныя аўтамагістралі {{Не перакладзена|Аўтамагістраль TF1 (Гішпанія)|TF1|es|Autopista del Sur de Tenerife}} і {{Не перакладзена|Аўтамагістраль TF5 (Гішпанія)|TF5|es|Autopista del Norte de Tenerife}}) праходзяць амаль праз увесь востраў, злучаючы ўсе асноўныя мястэчкі ды курорты з мэтраполіяй. Выключэньне складае заходняя частка Тэнэрыфэ ад [[Адэхе]] да [[Ікод-дэ-Лёс-Вінас]]у, дзе пракладзеная меншая горная дарога. Акрамя магістраляў, існуе разгалінаваная сетка дарог.

Грамадзкі транспарт прадстаўлены сучаснымі аўтобусамі кампаніі [[TITSA]], якія езьдзяць рэгулярна і ва ўсе часткі вострава. Ім можна дабрацца і ў самыя аддаленыя мясьціны. Двойчы ў дзень езьдзяць маршруты на гару Тэйдэ.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.tenerife.es/ Мясцовае самакіраваньне Тэнэрыфэ]{{ref-es}}{{ref-en}}{{ref-de}}
* {{ВікіАтляс|the Canary Islands|Канарскіх астравоў}}
* {{Curlie|Regional/Europe/Spain/Autonomous_Communities/Canary_Islands/Tenerife}}

[[Катэгорыя:Тэнэрыфэ| ]]
[[Катэгорыя:Астравы Макаранэзіі]]
[[Катэгорыя:Міяцэнавы вульканізм]]
[[Катэгорыя:Пліяцэнавы вульканізм]]
[[Катэгорыя:Плейстацэнавы вульканізм]]
Шаблён, які ўжываецца на гэтай старонцы:
Вярнуцца да старонкі «Тэнэрыфэ».
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Тэнэрыфэ»