Прагляд крыніцы для Студзеньскія падзеі ў Вільні

Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:

Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.

Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025

Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.

Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.

У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.

Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.

'''Сту́дзеньскія падзе́і '''({{Мова-lt|Sausio įvykiai}}) — падзеі, зьвязаныя з інтэрвенцыяй [[Савецкая Армія|Савецкай Арміі]] ў [[Летува|Летуву]] ў студзені 1991 году. У выніку дзеяньняў савецкіх вайскоўцаў загінула 14 асобаў, а больш за 600 былі параненыя.

11 сакавіка 1990 году Летува абвесьціла незалежнасьць, у адказ [[Савецкі Саюз]] ўвёў [[танк]]і ў сталіцу краіны — [[Вільня|Вільню]]. 13 студзеня 1991 году Савецкая армія пачала штурм [[Тэлевізійная вежа ў Вільні|тэлевізійнай вежы]], якую абаранялі цывільныя людзі, перадусім студэнты. [[Летувісы]] абаранялі ад штурмуючых жаўнераў [[Міхаіл Галаватаў|Міхаіла Галаватава]] ўваход у студыю, у якой да апошняй хвіліны трансьлявалася праграма вольнай Летувы. Людзі клаліся на зямлю, ствараючы жывы ланцуг перад гусеніцамі танкаў. У той дзень у Вільні загінула 14 асобаў (13 цывільных і 1 савецкі салдат; 15 асобаў памерла ў лютым), а больш за 700 былі параненыя. На наступны дзень мноства людзей прыйшло разьвітацца з забітымі.

Штурм [[Летувіскі Сойм|парлямэнту]] не адбыўся. 21 жніўня 1991 пацярпеў паразу ў [[Масква|Маскве]] [[жнівеньскі путч]], і савецкае войска пакінула тэлевізійную вежу.

== Беларусы ў студзеньскіх падзеях ==

=== Абаронцы летувіскай незалежнасьці ===
Беларускія дэпутаты [[Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь|Вярхоўнага Савету]] ад апазыцыі і простыя беларускія грамадзяне прымалі актыўны ўдзел у абароне незалежнасьці суседняй краіны. [[Сяргей Дубавец]] быў узнагароджаны мэдалём Летувы «13 студзеня» за «адвагу і самаадданасьць, праяўленыя пры абароне незалежнасьці Летувы».

13 студзеня 1991 году раніцай дэпутаты Апазыцыі БНФ прынялі Заяву з асуджэньнем гвалтоўных дзеяньняў Масквы. Вярхоўны Савет адмовіўся прымаць якую-небудзь заяву адносна тых падзеяў, пакуль не атрымае больш падрабязныя зьвесткі. Была створана камісія, якая павінна была ехаць у Вільню. У яе склад ўвайшлі: [[Валянцін Голубеў]], [[Генадзь Карпенка]], Сяргей Шабашоў (дэпутат ад вэтэранаў, былы першы сакратар Віцебскага абкаму), [[Аляксандар Лукашэнка]], а ўзначаліў дэлегацыю [[Ніл Гілевіч]]. Тым часам у перапынку [[Зянон Пазьняк|Пазьняк]] сабраў паседжаньне апазыцыі, дзе вырашылі накіраваць уласную дэлегацыю ў складзе [[Барыс Гюнтар|Барыса Гюнтара]], [[Ігар Пырх|Ігара Пырха]] і [[Сяргей Навумчык|Сяргея Навумчыка]]. Апазыцыйныя палітыкі хутка патрапілі ў Вільню і адразу зьявіліся ў парлямэнце, які рыхтаваўся да штурму. Сяргей Навумчык выступіў перад дэпутатамі са словамі падтрымкі ад фракцыі БНФ у ВС БССР<ref>[http://www.bielarus.net/archives/2006/06/08/772 Сем гадоў Адраджэньня. Фрагмэнты найноўшай гісторыі Беларусі (1988—1995)] Сяргей Навумчык</ref>.

=== Абаронцы савецкага ладу ===
Справа паводле падзеяў 13 студзеня была перададзена ў суд 19 чэрвеня 1996 году. За падзеі, у выніку якіх загінулі 14 літоўскіх грамадзянаў, 23 жніўня 1999 году былі пакараныя Міколас Буракявічус, Юазас Ермалавічус, Юазас Куаляліс, Ляонас Барташавічус, Станісловас Міцкявічус і Яраслаў Пракаповіч, яшчэ 23 застаюцца падазраванымі ў гэтай справе<ref>[http://www.svaboda.org/a/24268812.html Аўстрыя пакрыўдзіла Літву і пацешыла Маскву], Радыё Свабода, 18 ліпеня 2011</ref><ref>[http://www.svaboda.org/a/1921884.html Ўсхопчыка ня выдалі, бо ён бараніў савецкі лад], Радыё Свабода, 5 студзеня 2010</ref>.

15 студзеня 1994 году беларускія праваахоўныя ворганы выдалі Летуве былых кіраўнікоў кампартыі ЛССР [[Міколас Буракавічус|Міколаса Буракавічуса]] і [[Юозас Ермалавічус|Юозаса Ермалавічуса]], якіх абвінавачвалі ў спробе дзяржаўнага перавароту ў студзені 1991 году. Камуністы знаходзіліся ў Беларусі нелегальна. Гэта выклікала вялікі рэзананс сярод большасьці дэпутатаў [[Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь|ВС РБ]] — былой савецкай намэнклятуры. З-за гэтага 26 студзеня [[Станіслаў Шушкевіч|Станіслава Шушкевіча]] адправілі ў адстаўку<ref>[http://www.svaboda.org/content/article/25229905.html Дваццаць страчаных гадоў], Сяргей Навумчык, Радыё Свабода</ref>.

[[Уладзімер Усхопчык]] у 1991 годзе камандаваў дывізіяй савецкіх войскаў, сіламі якое Масква спрабавала спыніць рух летувінаў да незалежнасьці. Супраць яго была ўзбуджаная крымінальная справа ў Летуве. У 2000 годзе генэрал-лейтэнант Усхопчык быў прызначаны намесьнікам міністра абароны Беларусі, што выклікала нэгатыўную рэакцыю ў Летуве. Акрамя Ўсхопчыка беларускія ўлады далі прытулак іншым удзельнікам тых падзеяў, якія абаранялі савецкі лад у ЛССР. У Віцебску ў 2000-я на дзяржаўнай пасадзе працаваў былы сакратар ЦК кампартыі Летувы Швед; бізнэсам у Беларусі займаўся былы камандзір віленскага АМАПу — Макутыновіч. У Беларусі жывуць Катляроў, Юненя ды іншыя, каго летувісы падазраюць у арганізацыі ўзброеных сутычак<ref>[http://archive.svaboda.org/today/2000/may/22/hruz0522.html Прызначэньне камандуючага пятым армейскім корпусам генэрал-лейтэнанта Ўладзімера Ўсхопчыка намесьнікам міністра абароны Беларусі выклікала нэгатыўную рэакцыю ў суседняй Летуве], Радыё Свабода, 22 траўня 2000</ref>.

== Глядзіце таксама ==
* [[Напад АМАПу на мытны пункт у Медніках]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20180202130257/http://www.laisve15.lt/ Старонка, прысьвечаная студзеньскім падзеям] {{ref-lt}}
* [http://www3.lrs.lt/pls/inter/w5_show?p_r=4073&p_k=1 Студзеньскія падзеі на старонцы Сейму Летувіскай Рэспублікі] {{ref-lt}}

{{Усходні блёк}}
{{Восень народаў}}
{{Распад СССР}}
{{Накід}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Летувы]]
[[Катэгорыя:Замежная палітыка СССР]]
[[Катэгорыя:Падзеі 1991 году]]

Шаблён, які ўжываецца на гэтай старонцы:

Вярнуцца да старонкі «Студзеньскія падзеі ў Вільні».

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Студзеньскія_падзеі_ў_Вільні»