Прагляд крыніцы для Рэспубліка Босьнія і Герцагавіна

Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:

Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.

Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025

Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.

Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.

У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.

Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.

: ''Ня варта блытаць з [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніяй і Герцаґавінаю]] й [[Фэдэрацыя Босьніі і Герцагавіны|Фэдэрацыяю Босьніі й Герцаґавіны]]''
{{Краіна
|Назва                            = Рэспубліка Босьнія і Герцаґавіна
|НазваЎРоднымСклоне               = Босьніі і Герцагавіны
|НазваНаДзяржаўнайМове            = Republika Bosna i Hercegovina<br/>Република Босна и Херцеговина
|ПапярэдняяДзяржава1              = Сацыялістычная Рэспубліка Босьнія і Герцагавіна
|СьцягПапярэдняйДзяржавы1         = Flag of SR Bosnia and Herzegovina.svg
|ГодПачаткуІснаваньня             = 1992
|ГодКанцаІснаваньня               = 1997
|ПэрыядІснаваньня                 = 
|НаступнаяДзяржава1               = Босьнія і Герцагавіна
|СьцягНаступнайДзяржавы1          = Flag of Bosnia and Herzegovina.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg
|Герб                             = Coat of Arms of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg
|НацыянальныДэвіз                 = 
|ДзяржаўныГімн                    = Jedna si jedina
|Месцазнаходжаньне                = Location Bosnia-Herzegovina Europe.png
|ПодпісПадВыявайМесцазнаходжаньня = 
|АфіцыйнаяМова                    = [[Басьнійская мова|басьнійская]], [[Сэрбскахарвацкая мова|сэрбахарвацкая]]
|Сталіца                          = [[Сараева]]
|НайбуйнейшыГорад                 = [[Сараева]], [[Баня-Лука]], [[Зэніца]], [[Тузла]], [[Мостар]]
|ТыпУраду                         = [[Парлямэнцкая рэспубліка]]
|ПасадыКіраўнікоў                 = [[Прэзыдэнт Босьніі і Герцагавіны|Прэзыдэнт]]<br />[[Старшыня Прэзыдыюму Босьніі і Герцагавіны|Старшыня Прэзыдыюму]]
|ІмёныКіраўнікоў                  = [[Алія Ізэтбегавіч]]<br />Юрай Пэліван<br />[[Харыс Сілайджыч]]<br />Хасан Муратавіч
|Плошча                           = 51 129
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы        = 125
|АдсотакВады                      = 
|ГодАцэнкіНасельніцтва            = 
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва  = 
|Насельніцтва                     = 
|ШчыльнасьцьНасельніцтва          = 
|ЭтнічныСклад                     = 
|КанфэсійныСклад                  = 
|Пісьменнасьць                    = 
|ГодАцэнкіСУП                     = 
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП           = 
|СУП                              = 
|СУПНаДушуНасельніцтва            = 
|Валюта                           = [[басьнійскі дынар]]
|КодВалюты                        = 
|ЧасавыПас                        = 
|ЧасРозьніцаUTC                   = 
|ЧасавыПасУлетку                  = 
|ЧасРозьніцаUTCУлетку             = 
|НезалежнасьцьПадзеі              = 
|НезалежнасьцьДаты                = 
|АўтамабільныЗнак                 = 
|ДамэнВерхнягаЎзроўню             = 
|ТэлефонныКод                     = 
|Дадаткі                          = 
|Катэгорыя                        = Гісторыя Босьніі і Герцагавіны
}}
{{Гісторыя Босьніі і Герцагавіны}}
'''Рэспубліка Босьнія і Герцаґавіна''' — дзяржава-папярэднік сучаснае [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі й Герцаґавіны]], якая існавала з моманту дэклярацыі незалежнасьці ад [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|СФРЮ]] ў 1992 годзе да поўнага ўступаньня ў сілу [[Дэйтанскае пагадненьне|Дэйтанскага пагадненьня]] ў 1997 годзе. Большая частка гісторыі дзяржавы прыпадае на [[Басьнійская вайна|Басьнійскую вайну]], незадоўга да пачатку якое [[харваты|харвацкаю]] й [[Сэрбы ў Босьніі і Герцагавіне|сэрбскаю]] меншасьцямі на тэрыторыі Рэспублікі былі ўтвораныя непрызнаныя дзяржавы [[Харвацкая рэспубліка Герцаг-Босна|Рэспубліка Герцаґ-Босна]] і [[Рэспубліка Сэрбская]]. Фактычна, першыя 2 гады свайго існаваньня кіраўніцтва Рэспу��лікі Босьнія й Герцаґавіна прадстаўляла інтарэсы толькі аднаго народу — [[басьнійцы|басьнійцаў]], і кантралявала толькі малую частку тэрыторыі Рэспублікі. Сытуацыя зьмянілася ў 1994 годзе, калі ў выніку падпісаньня [[Вашынгтонскае пагадненьне|Вашынгтонскага пагадненьня]], была ўтворана басьнійска-харвацкая [[Фэдэрацыя Босьніі і Герцагавіны]]. Пасьля заключэньня [[Дэйтанскае пагадненьне|Дэйтанскага пагадненьня]] ў канцы 1995 року да альянсу далучылася й [[Рэспубліка Сэрбская]]. У 1997 годзе Рэспубліка была ператвораная ў сёньняшнюю [[Босьнія і Герцагавіна|Босьнію й Герцаґавіну]].

== Гісторыя ==
{{Асноўны артыкул|Распад Югаславіі|Басьнійская вайна}}
На парлямэнцкіх выбарах у [[Сацыялістычная Рэспубліка Босьнія і Герцагавіна|Сацыялістычнае Рэспубліцы Босьнія й Герцаґавіна]], якія адбыліся ў 1990 годзе, перамогу атрымалі прадстаўнікі трох нацыяналістычных партыяў, якія ўтварылі вольную кааліцыю з мэтаю адхіліць ад улады камуністаў. Празь некаторы час спачатку [[Славенія]], а потым і [[Харватыя]] абвясьцілі пра сваю незалежнасьць ад [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|СФРЮ]], што выклікала раскол у парлямэнце [[Сацыялістычная Рэспубліка Босьнія і Герцагавіна|Босьніі й Герцаґавіны]]: харвацкія й басьнійскія дэпутаты выступалі за выхад з [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|СФРЮ]], у той час як сэрбы былі за знаходжаньне ў [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|Югаславіі]]. У кастрычніку 1991 року парлямэнтам была прынятая дэклярацыя незалежнасьці, а 29 лютага і 1 сакавіка 1992 року адбыўся рэфэрэндум, на якім 98 % выказаліся за выхад з [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|СФРЮ]]. Большасьць [[Сэрбы ў Босьніі і Герцагавіне|басьнійскіх сэрбаў]] рэфэрэндум байкатавала.

У той час як адносна этнічнае прыналежнасьці першых ахвяраў вайны існуюць прама процілеглыя кропкі гледжаньня, вядома, што першы сур’ёзны наступ быў прадпрыняты сэрбскім бокам у сакавіку 1992 року ва ўсходняе й паўночнае [[Босьнія|Босьніі]]. У выніку хуткае эскаляцыі канфлікту 6 красавіка (у дзень афіцыйнага абвяшчэньня незалежнасьці) у [[Сараева]] пачаліся ўжо поўнамаштабныя баявыя дзеяньні. Міжнароднае прызнаньне незалежнасьці Рэспублікі вымусіла [[Югаслаўская народная армія|Югаслаўскую народную армію]] пакінуць яе межы, хоць шмат хто з жаўнераў і афіцэраў заставаліся ў [[Рэспубліка Сэрбская|Рэспубліцы Сэрбскай]], уступаючы ў [[Узброеныя сілы Рэспублікі Сэрбскай|армію Рэспублікі Сэрбскае]]. Узброіўшыся на складах [[Югаслаўская народная армія|ЮНА]], якая выводзілася з краіны, і атрымаўшы падтрыманьне ў выглядзе добраахвотнікаў, [[Узброеныя сілы Рэспублікі Сэрбскай|Армія Рэспублікі Сэрбскай]] на працягу 1992 року змагла ўсталяваць кантроль над большаю часткаю тэрыторыі Рэспублікі.

6 мая 1992 року ў [[Аўстрыя|аўстрыйскім]] месты [[Грац]] паміж прэзыдэнтам [[Рэспубліка Сэрбская|Рэспублікі Сэрбскае]] [[Радаван Караджыч|Радаванам Караджычам]] і прэзыдэнтам [[Харвацкая рэспубліка Герцаг-Босна|Харвацкай рэспублікі Герцаґ-Босна]] [[Матэ Бобан]]ам было складзенае пагадненьне аб спыненьні баявых дзеяньняў, якія ўжо ўзьніклі паміж сэрбамі й харватамі, каб засяродзіцца на ўзяцьці тэрыторыяў, кантралюемых афіцыйным басьнійскім кіраўніцтвам.<ref name="07-04-02-ED">[https://web.archive.org/web/20170803130245/http://www.ictytranscripts.org/TrialTranscripts/HTML/transe74/07-04-02-ED.html ICTY: (IT-04-74) Prlic et al. , Date: 2007-04-02, Hearing Type: ED] {{ref-en}}</ref> На той момант пад кантролем сэрбаў знаходзілася ўжо 70 % тэрыторыі Босьніі й Герцаґавіны. Пагадненьне стала асноўнаю перадумоваю да пачатку 19 чэрвеня 1992 року [[Харвацка-басьнійскі канфлікт|Харвацка-басьнійскага канфлікту]].

Падпісанае ў сакавіку 1994 року [[Вашынгтонскае пагадненьне]] паміж басьнійцамі й харватамі прывяло да спыненьня ўзброенага супрацьстаяньня паміж імі і ўтварэньня басьнійска-харвацкае [[Фэдэрацыя Босьніі і Герцагавіны|Фэдэрацыі Босьніі й Герцаґавіны]]. Падпісанае 14 сьнежня 1995 року ў Парыжы прэзыдэнтам Рэспублікі Босьнія й Герцаґавіна [[Алія Ізэтбегавіч|Аліяй Ізэтбегавічам]], прэзыдэнтам [[Сэрбія|Сэрбіі]] [[Слабадан Мілошавіч|Слабаданам Мілошавічам]] і прэзыдэнтам [[Харватыя|Харватыі]] [[Франья Туджман]]ам [[Дэйтанскае пагадненьне]] спыніла [[Басьнійская вайна|Басьнійскую вайну]] і стала пачатковым пунктам інтэґрацыі [[Рэспубліка Сэрбская|Рэспублікі Сэрбскае]] у Босьнію й Герцаґавіну.

За тры рокі баявых дзеяньняў загінула ад 95 да 100 тысячаў чалавек, больш за 2 мільёна чалавек сталі [[бежанцы|бежанцамі]].

== Глядзіце таксама ==
* [[Басьнійская вайна]]
* [[Харвацка-басьнійскі канфлікт]]
* [[Харвацкая рэспубліка Герцаг-Босна]]
* [[Рэспубліка Сэрбская]]
* [[Фэдэрацыя Босьніі і Герцагавіны]]
* [[Грацскае пагадненьне]]
* [[Вашынгтонскае пагадненьне]]
* [[Дэйтанскае пагадненьне]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар=Malcolm, Noel|загаловак=Bosnia A Short History|выдавецтва=New York University Press|год=1994|старонак=340|isbn=0-8147-5520-8}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20060618040332/http://www.kakarigi.net/manu/briefhis.htm The Bosnian Manuscript Ingathering Project: Andras Riedlmayer: A Brief History of Bosnia-Herzegovina] {{ref-en}}

[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1992 годзе]]
[[Катэгорыя:Гістарычныя дзяржавы Балканаў]]
[[Катэгорыя:Краіны пасьля распаду Югаславіі]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Босьніі і Герцагавіны]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Фэдэрацыі Босьніі і Герцагавіны]]
[[Катэгорыя:Зьніклі ў 1997 годзе]]

Шаблёны, якія ўжываюцца на гэтай старонцы:

Вярнуцца да старонкі «Рэспубліка Босьнія і Герцагавіна».

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Рэспубліка_Босьнія_і_Герцагавіна»