Прагляд крыніцы для Пэргамскі музэй

Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:
Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.
Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025
Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.
Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.
У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.
Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.
{{Музэй
|Назва                   = Пэргамскі музэй
|Арыгінальная назва      = Pergamonmuseum
|Выява                   = Pergamonmuseum_Front.jpg
|Апісаньне выявы         = 
|Філія                   = 
|Філіі                   = 
|Горад                   = Бэрлін
|Краіна                  = Нямеччына
|Тэматыка калекцыі       = 
|Велічыня калекцыі       = 
|Плошча экспазыцыі       = 
|Дата стварэньня         = 
|Год стварэньня          = 1901
|Пасада дырэктара        = 
|Дырэктар                = 
|Адрас                   = 
|Сайт                    = [http://www.smb.museum/home.html/ smb.museum]
|Шырата паўшар’е         = паўночнае
 |Шырата градусаў        = 52
 |Шырата хвілінаў        = 31
 |Шырата сэкундаў        = 15
|Даўгата паўшар’е        = усходняе
 |Даўгата градусаў       = 13
 |Даўгата хвілінаў       = 23
 |Даўгата сэкундаў       = 47
|Пазыцыя подпісу на мапе = 
|Водступ подпісу на мапе = 
}}
'''Пэргамскі музэй''' (таксама '''Пэргамон-музэй'''; {{мова-de|Pergamonmuseum}}) — адзін з найвядомых музэяў, разьмешчаных на [[Музэйная выспа|Музэйнай высьпе]] на рацэ [[Шпрэе]] ў цэнтры [[Бэрлін]]у<ref>[https://web.archive.org/web/20161108163441/http://www.germania-online.ru/kultur/kultura-detal/datum/2012/04/24/pergamskii-muzei-vse-sokrovishcha-mira.html Пэргамскі музэй: усе скарбы сьвету]{{ref-ru}}</ref>.

Будынак музэю быў пабудаваны ў 1910—1930 гадох паводле праекту [[Альфрэд Мэсэль|Альфрэда Мэсэля]] і [[Людвіг Гофман|Людвіга Гофмана]], у першую чаргу, для выяўленага [[Карл Гуман|Карлам Гуманам]] [[Пэргамскі алтар|Пэргамскага алтару]], а таксама для збору позьняга антычнага жывапісу і скульптуры, экспанатаў Пярэднеазіяцкага музэю, які ўключае творы [[хеты|хецкага]], [[асырыйцы|асырыйскага]], [[бабілён]]скага й [[пэрсы]]дзкага мастацтва, і [[Музэй ісламскага мастацтва (Бэрлін)|Ісламскага музэю]] (які ўключае [[фрыз са Мшаты]]). З 1958 году ўсе гэтыя зборы аб’яднаны агульнай назвай «Пэргамскі музэй». У наш час экспазыцыя музэю падзелена на [[Антычны збор (Бэрлін)|Антычны збор]], [[Музэй Пярэдняй Азіі|Пярэднеазіяцкі музэй]] і Музэй ісламскага мастацтва. У 2013 годзе ў Пэргамскім музэі пабывала каля 1 млн 260 тыс. наведвальнікаў — гэта самы наведвальны музэй у Нямеччыне і 45-ы паводле колькасьці наведвальнікаў музэй у сьвеце.

== Гісторыя ==
=== Першы будынак Пэргамскага музэю ===
Першы будынак Пэргамскага музэю быў пабудаваны ў 1897—1898 гадох і ўрачыста адкрыты для доступу публікі ў 1901 годзе. У двары музэю разьмясьціліся творы старажытнай архітэктуры з [[Пэргам]]а, [[Прыена|Прыены]] і [[Магнэсыя на Мэандры|Магнэсыі на Мэандры]].

Пасьля зносу першага будынку Пэргамскага музэю ў 1908 годзе ўсе пэргамскія мастацкія каштоўнасьці да ўзьвядзеньня новага будынку разьмяшчаліся ва ўсходняй калённай залі [[Новы музэй|Новага музэю]].

=== Другі будынак Пэргамскага музэю ===
Паколькі выяўленыя пры раскопках у [[Бабілён]]е, [[Урук]]у, [[Ашур]]ы і [[Эгіпэт|Эгіпце]] манумэнтальныя экспанаты не маглі годна разьмясьціцца ў першым пабудаваным будынку музэю, у якога да таго ж неўзабаве выявіліся будаўнічыя дэфэкты падмурку, для вырашэньня пытаньняў, зьвязаных з узьвядзеньнем новага будынку на тым самым месцы, у 1905 годзе быў прызначаны новы генэральны дырэктар Каралеўскіх (а з 1918 году — [[Дзяржаўныя музэі Бэрліну|Дзяржаўных]]) музэяў, а ў 1906 годзе да працы быў прыцягнуты [[Вільгельм фон Бодэ]]. Апроч калекцыі антычнай архітэктуры ў паўночным корпусе новага будынку музэю меркавалася разьмясьціць пасьляантычнае мастацтва Нямеччыны зь [[Нямецкі музэй|Нямецкага музэю]], а ў паўднёвым — аддзел пярэднеазіяцкага мастацтва. У адпаведнасьці са зьменамі ў пляне ад 1927 году тут жа павінна разьмясьціцца і калекцыя ісламскага мастацтва.

У 1907 годзе Альфрэд Мэсэль прыступіў да праектаваньня манумэнтальнага будынку з трох карпусоў у строгім [[нэаклясыцызм|нэаклясычным стылі]]. Пасьля сьмерці Мэсэля ў 1909 годзе работы працягнуў яго блізкі сябар Людвіг Гофман, які займаў адміністрацыйную пасаду ва ўрадзе Бэрліну па пытаньнях будаўніцтва. У 1910 годзе пачаліся будаўнічыя работы, якія спынілі [[Першая сусьветная вайна]], рэвалюцыя 1918 году й інфляцыя 1922—1923 гадоў. Толькі да 1930 году будаўніцтва музэйнага будынку было скончана, і чатыры музэі ў яго сьценах адкрылі свае залы для публікі.

=== [[Другая сусьветная вайна]] і яе наступствы ===
Пэргамскі музэй сур’ёзна пацярпеў падчас паветраных налётаў на Бэрлін. Многія экспанаты былі перавезены ў больш бясьпечнае месца, манумэнтальныя рэчы былі ўмацаваны. У 1945 годзе большая частка фондаў музэю была вывезена савецкімі афіцэрамі па абароне мастацкіх каштоўнасьцяў ва [[Усходні Бэрлін|ўсходнюю частку Бэрліну]] для адпраўкі ў СССР. Толькі ў 1958 годзе музэйныя фонды вярнуліся ў [[Нямецкая Дэмакратычная Рэспубліка|Нямецкую Дэмакратычную Рэспубліку]], але ня цалкам. Дагэтуль значная частка калекцыі захоўваецца ў запасьніках [[Дзяржаўны музэй выяўленчых мастацтваў імя А. С. Пушкіна|Пушкінскага музэю]] ў [[Масква|Маскве]] і [[Эрмітаж]]а ў [[Санкт-Пецярбург]]у.

== Экспазыцыя ==
[[Файл:Pergamonmuseum Pergamonaltar.jpg|міні|[[Пэргамскі алтар]]]]
[[Файл:Mschatta-Fassade (Pergamonmuseum).jpg|міні|[[Фрыз са Мшаты]]]]
[[Файл:Pergamonmuseum Ishtartor 05.jpg|міні|[[Брама Іштар]] з Бабілёну]]
У Пэргамскім музэі знаходзяцца зборы трох музэяў: Антычнага збору, Музэю ісламскага мастацтва і Пярэднеазіяцкага музэю. У ім прадстаўлены розныя экспанаты старажытнай манумэнтальнай архітэктуры, самымі вядомымі зь якіх зьяўляюцца:

* [[Пэргамскі алтар]]
* [[Брама Мілецкага рынку]]
* [[Брама Іштар]] і [[Дарога працэсыяў (Бабілён)|Дарога працэсыяў]]
* [[Фрыз са Мшаты]]

=== Антычны збор ===
{{main|Антычны збор (Бэрлін)}}
Антычны збор узьнік дзякуючы брандэнбурскім [[курфюрст]]ам-калекцыянэрам клясычнай старажытнасьці. Заснаваньне музэю Антычнага збору адзначылася набыцьцём у 1698 годзе калекцыі рымскага археоляга. Частка калекцыі антычнасьці стала даступная для публікі ў 1830 годзе з адкрыцьцём у Бэрліне [[Стары музэй|Старога музэю]]. Антычны збор значна папоўніўся дзякуючы раскопкам, якія праводзіліся ў [[Алімпія|Алімпіі]], [[Самас]]е, [[Пэргам]]е, [[Мілет|Мілеце]], [[Прыена|Прыене]] і [[Дыдыма|Дыдыме]].

З падзелам Нямеччыны пасьля [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] падзеленым напалам апынуўся і Антычны збор. Пэргамскі музэй у [[Нямецкая Дэмакратычная Рэспубліка|НДР]] адкрыўся зноў у 1959 годзе, а калекцыя, якая апынулася ў [[Заходні Бэрлін|Заходнім Бэрліне]], разьмяшчалася аж да 1995 году ў будынку паводле праекту архітэктара [[Фрыдрых Аўгуст Штулер|Штулера]] насупраць [[Шарлётэнбург (замак)|замку Шарлётэнбург]].

У наш час каштоўнасьці Антычнага збору падзелены паміж двума музэямі — Пэргамскім і Старым. Экспазыцыя Пэргамскага музэю аб’ядноўвае [[Старажытная Грэцыя|старажытнагрэцкія]] і [[Старажытны Рым|старажытнарымскія]] творы архітэктуры, скульптуры, пісьменнасьці, мазаікі, упрыгожваньняў з каштоўных мэталаў і вырабаў з [[бронза|бронзы]]. Візытнай карткай Пэргамскага музэю стаў [[Пэргамскі алтар]], датаваны II ст. да н. э., на [[фрыз (скульптура)|скульптурным фрызе]] якога намалявана драматычная бітва багоў з [[гіганты|гігантамі]], а таксама [[брама Мілецкага рынку]], якую адносяць да эпохі [[Старажытны Рым|Старажытнага Рыма]]. Акрамя гэтага сусьветную вядомасьць набылі ''«Бэрлінская багіня»'' з [[Кератэя|Кератэі]] пэрыяду росквіту архаікі і позьнеархаічная ''«Багіня на троне»'' з [[Тарэнт]]а.

=== Музэй ісламскага мастацтва ===
{{main|Музэй ісламскага мастацтва (Бэрлін)}}
У музэі прадстаўлена мастацтва ісламскіх народаў VIII—XIX стагодзьдзяў, якія пражывалі на абшарах ад Гішпаніі да Індыі. У аснову экспазыцыі пакладзены ў першую чаргу мастацтва [[Эгіпэт|Эгіпту]], [[Блізкі Ўсход|Блізкага Ўсходу]] і [[Іран]]а. Іншыя рэгіёны таксама прадстаўлены значнымі калекцыйнымі аб’ектамі, як, напрыклад, творы [[каліграфія|каліграфіі]] і [[мініяцюра|мініяцюры]] эпохі [[Імпэрыя Вялікіх Маголаў|Імпэрыі Вялікіх Маголаў]] ці [[Сыцылія|сыцылійскімі]] вырабамі са [[слановая косьць|слановай косьці]].

=== Музэй Пярэдняй Азіі ===
{{main|Музэй Пярэдняй Азіі}}
У [[Музэй Пярэдняй Азіі|музэі Пярэдняй Азіі]] прадстаўлены экспанаты, выяўленыя на археалягічных раскопках, якія праводзіліся ў арэале распаўсюджаньня [[шумэры|шумэрскай]], [[бабілён]]скай і [[асырыйцы|асырыйскай]] культураў нямецкімі навукоўцамі, у прыватнасьці ''Нямецкім Усходнім таварыствам''. Сюды адносяцца манумэнтальныя помнікі архітэктуры, рэльефы і прадметы меншага памеру, якія выкарыстоўваліся ў кульце, побыце і як упрыгожваньні.

Асаблівай увагі заслугоўваюць бабілёнская [[брама Іштар]], фрагмэнт [[Дарога працэсыяў (Бабілён)|Дарогі працэсыяў]], якая да ёй вяла, і фасад троннай залы [[Навухаданосар II|Навухаданосара II]].

=== Панарама Пэргама ===
У лістападзе 2011 году ў музэі была адкрыта для наведваньня грандыёзная панарама, якая стварае эфэкт прысутнасьці ў старажытным Пэргаме ў 129 годзе да н.э. Навочна прадстаўлены розныя бакі жыцьця пэргамцаў: тут на плошчы перад акропалем шпацыруюць гараджане, там ідзе ажыўлены гандаль на рынку, вось жанчына сьцірае ў рацэ бялізну, удалечыні сярод дрэваў бачная знакамітая Пэргамская бібліятэка і г.д. У ратондзе вышынёй 24 і даўжынёй 103 мэтры створаны спэцэфэкты: узыход і заход сонца, подых ветру, гуд натоўпу, сьпеў цыкадаў.<ref>[https://web.archive.org/web/20160304191231/http://www.germania-online.ru/kultur/kultura-detal/datum/2012/06/08/berlinskii-privet-iz-antichnogo-proshlogo.html Берлінскае прывітанне з антычнага мінулага.]</ref> Панарама была адкрыта да верасьня 2012 году.

== Майстар-плян [[Музэйная выспа|Музэйнай выспы]] ==
У адпаведнасьці з майстар-плянам рэканструкцыі бэрлінскай Музэйнай выспы Пэргамскі музэй павінен стаць цэнтрам яе ансамбля, які аб’яднае [[Новы музэй]], [[Музэй Бодэ]], [[Старая нацыянальная галерэя|Старую нацыянальную галерэю]] і [[Галерэя Джэймса Саймана|новы будынак уваходу на Музэйную выспу]].

== Глядзіце таксама ==
* [[Стары музэй]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* Nikolaus Bernau, Nadine Riedl: ''Für Kaiser und Reich. Die Antikenabteilung im Pergamonmuseum''. In: Alexis Joachimides u.a. (Hrsg.): ''Museumsinszenierungen. Zur Geschichte der Institution des Kunstmuseums. Die Berliner Museumslandschaft 1830—1990''. Verlag der Kunst, Dresden und Basel 1995, {{ISBN|3-364-00325-4}}, S. 171—190.
* Wilhelm von Bode: ''Denkschrift betreffend Erweiterungs- und Neubauten bei den Königlichen Museen in Berlin''. Imberg & Lefson, Berlin 1907. Auch abgedruckt in: Wilhelm von Bode: ''Mein Leben''. 2 Bd. Verlag H. Reckendorf, Berlin 1930. <small>Bodes Denkschrift zum Bau des Pergamonmuseums.</small>
* Nicola Crüsemann: ''Vom Zweistromland zum Kupfergraben. Vorgeschichte und Entstehungsjahre (1899—1918) der Vorderasiatischen Abteilung der Berliner Museen vor fach- und kulturpolitischen Hintergründen''. Gebr. Mann, Berlin 2001, {{ISBN|3-7861-2403-5}} (=''Jahrbuch Der Berliner Museen'' N.F. Bd. 42, 2000, Beiheft; =Dissertation, [[Свободный университет Берлина|Freie Universität Berlin]]. 1999).
* Olaf Matthes: ''Das Pergamonmuseum''. Berlin-Edition, Berlin 2006, {{ISBN|3-8148-0143-1}}.
* Andreas Scholl, Gertrud Platz (Hrsg.): ''Altes Museum. Pergamonmuseum. Antikensammlung Staatlichen Museen zu Berlin''. 3., vollständig überarbeitete und erweiterte Auflage. Von Zabern, Mainz 2007, {{ISBN|978-3-8053-2449-6}}.
* Volker Viergutz: ''Berliner Museumskrieg. Ein unveröffentlichtes Kapitel der Lebenserinnerungen Ludwig Hoffmanns in Berlin und Geschichte und Gegenwart''. In: ''Berlin in Geschichte und Gegenwart. Jahrbuch des Landesarchivs Berlin''. 1993, ISSN 0175-8446, S. 85-112. <small>Beschreibt den Konflikt zwischen Wilhelm von Bode und Ludwig Hoffmann um die Gestaltung des Pergamonmuseums.</small>
* Carola Wedel (Hrsg.): ''Das Pergamonmuseum. Menschen, Mythen, Meisterwerke''. Nicolai, Berlin 2003, {{ISBN|3-89479-095-4}}.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20101221215937/http://smb.museum/smb/standorte/index.php?lang=de&p=2&objID=27&n=15 Дзяржаўныя музэі Бэрліна]{{ref-de}}

[[Катэгорыя:Археалягічныя музэі Нямеччыны]]
[[Катэгорыя:Мастацкія музэі Нямеччыны]]
[[Катэгорыя:Музэйная выспа ў Бэрліне]]
[[Катэгорыя:Пэргамскі музэй| ]]
[[Катэгорыя:Мітэ (раён)]]
[[Катэгорыя:Архітэктура Прусіі]]
Шаблёны, якія ўжываюцца на гэтай старонцы:
Вярнуцца да старонкі «Пэргамскі музэй».
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Пэргамскі_музэй»