Прагляд крыніцы для Парлямэнцкія выбары ў Беларусі 2012 году

← Парлямэнцкія выбары ў Беларусі 2012 году
Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:
Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.
Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025
Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.
Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.
У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.
Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.
{{Абнавіць}}
{{Выбары
|Назва                  = Парлямэнцкія выбары ў Беларусі 2012 году
|Краіна                 = Беларусь
|Варыянт сьцягу         = 
|Папярэднія выбары      = Парлямэнцкія выбары ў Беларусі 2008 году
|Год папярэдніх выбараў = 2008
|Наступныя выбары       = 
|Год наступных выбараў  = 
|Дата выбараў           = {{Дата пачатку|23|9|2012|1}}
|Выява1                 = 
|Кандыдат1              = 
|Колер1                 = 
|Партыя1                = «[[Белая Русь (грамадзкая арганізацыя)|Белая Русь]]»
|Лідэр з1               = [[Аляксандар Радзькоў]]
|Галасоў выбаршчыкаў1   = 
|Папярэдняя колькасьць месцаў1 = 0
|Колькасьць месцаў1     = 63
|Розьніца месцаў1       = +63
|Адсотак1               = 
|Выява2                 = 
|Кандыдат2              = 
|Колер2                 = 
|Партыя2                = [[Рэспубліканская партыя працы і справядлівасьці|Працы і справядлівасьці]]
|Лідэр з2               = [[Васіль Задняпраны]]
|Галасоў выбаршчыкаў2   = 
|Папярэдняя колькасьць месцаў2 = 0
|Колькасьць месцаў2     = 29
|Розьніца месцаў2       = +29
|Адсотак2               = 
|Выява3                 = 
|Кандыдат3              = 
|Колер3                 = 
|Партыя3                = [[Камуністычная партыя Беларусі|Камуністычная]]
|Лідэр з3               = [[Ігар Карпенка]]
|Галасоў выбаршчыкаў3   = 
|Папярэдняя колькасьць месцаў3 = 6
|Колькасьць месцаў3     = 3
|Розьніца месцаў3       = -3
|Адсотак3               = 
|Мапа                   = 
|Памер мапы             = 
|Подпіс мапы            = 
}}
'''Выбары дэпутатаў [[Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Палаты прадстаўнікоў]] [[Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь|Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь]] 5-га скліканьня''' адбыліся 23 верасьня 2012 году, было абрана 110 дэпутатаў па аднамандатных акругах.

== Перадвыбарчае становішча ==
[[Файл:Invitation Belarus 230912.jpg|значак|300пкс|Запрашэньне прыняць удзел у выбарах]]
10 чэрвеня 2012 году старшыня [[Кансэрватыўна-Хрысьціянская Партыя — БНФ|Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ]] [[Зянон Пазьняк]] заклікаў да [[Байкот выбараў|байкоту выбараў]] празь меркаванае фальсіфікаваньне галасаваньня<ref>{{Навіна|аўтар=Зянон Пазьняк|загаловак=Байкот – першы крок да антырэжымнай кансалідацыі грамадзтва|спасылка=http://www.bielarus.net/archives/2012/06/13/2731|выдавец=[[Беларуская Салідарнасьць]]|дата публікацыі=13 чэрвеня 2012|дата доступу=20 лютага 2014}}</ref>. 18 чэрвеня А. Лукашэнка прызначыў выбары ў Палату прадстаўнікоў на 23 верасьня<ref>{{Навіна|аўтар=А.Лукашэнка|загаловак=Указ № 276 ад 18 чэрвеня 2012 г.|спасылка=http://president.gov.by/by/official_documents_by/printv/ukaz-276-ad-18-chervenja-2012-g-1614|выдавец=Прэс-служба прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь|дата публікацыі=18 чэрвеня 2012|дата доступу=20 лютага 2014}}</ref>. Паводле Бюро па дэмакратычных інстытутах і правох чалавека (БДІПЧ) АБСЭ, папярэднія выбары парлямэнта ў 2008 г. і прэзыдэнта ў 2010-ым не адпавядалі абавязкам перад Арганізацыяй па правядзеньні [[Народаўладзьдзе|дэмакратычных]] выбараў. У часе выбараў 2010 г. арыштавалі шэраг вылучэнцаў, адзін зь якіх на 2012 г. заставаўся ў зьняволеньні. Толькі 7 са 110 чальцоў Палаты папярэдняга скліканьня прадстаўлялі партыі. [[Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь]] адмовіла з 2000 году ў атрыманьні ўліку 4 партыям ([[Беларуская камуністычная партыя працоўных]], [[Беларуская партыя працы]], [[Партыя свабоды і прагрэсу]], [[Беларуская хрысьціянская дэмакратыя]]).

[[Грамадзкае аб’яднаньне]] «[[Белая Русь (грамадзкая арганізацыя)|Белая Русь]]» на чале зь І намесьнікам кіраўніка [[Адміністрацыя прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь|Адміністрацыі прэзыдэнта]] [[Аляксандар Радзькоў|Аляксандрам Радзьковым]] падтрымала 68 вылучэнцаў. Сярод партыяў у выбарах бралі ўдзел: 1) 5 праўладных ([[Беларуская аграрная партыя|аграрная]], [[Камуністычная партыя Беларусі|камуністычная]], [[Лібэральна-дэмакратычная партыя (Беларусь)|лібэральна-дэмакратычная]], [[Рэспубліканская партыя працы і справядлівасьці|працы і справядлівасьці]], [[Беларуская сацыяльна-спартыўная партыя|сацыяльна-спартыўная]]), 2) 4 апазыцыйныя ([[Аб’яднаная грамадзянская партыя]], [[Беларуская партыя аб’яднаных левых «Справядлівы сьвет»]], [[Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада)|Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя «Грамада»]], [[Партыя БНФ]]). Уласных вылучэнцаў мелі рух «[[За Свабоду]]», няўлічаная кампанія «[[Гавары праўду]]», арганізацыйныя камітэты [[Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Народная Грамада)|Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі «Народная Грамада»]] (БСДП«НГ») і Партыі свабоды і прагрэсу.

З 1996 году [[Эўрапейскі Зьвяз|Эўразьвяз]] і [[ЗША]] не прызнавалі вынікаў ніводнае выбарчае кампаніі, вінавацячы беларускую ўладу ў злоўжываньнях і [[фальсыфікацыя]]х. Прэтэнзіі заходніх краінаў да беларускіх выбараў зрабіліся прычынай для ўвядзеньня шматлікіх санкцыяў.

== Прававыя ўмовы ==
[[Файл:Мапа з нумарамі1.png|міні|250пкс|Мапа зь межамі акругаў]]
[[Крымінальны кодэкс Рэспублікі Беларусь]] прадугледжваў пакараньне за дзеяньні ([[абраза]], [[паклёп]]), «якія дыскрэдытуюць» Рэспубліку Беларусь, і за ўдзел у няўлічаных грамадзкіх рухах. Унесеныя за 2010-2011 гады ў [[Выбарчы кодэкс Рэспублікі Беларусь]] (ВК) папраўкі прадугледжвалі: траціну месцаў у выбарчых камісіях для партыяў і грамадзкіх аб’яднаньняў, абскарджаньне дзеяньняў выбарчых камісіяў у судзе, наданьне вылучэнцам магчымасьці ўдзелу ў тэледэбатах. Пры гэтым на падставе артыкула 155 ВК вылучэнцам забаранілі ў тэлевыступах заклікаць да байкоту выбараў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Выступы кандыдатаў з заклікамі да байкоту ня пойдуць у эфір|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/24689501.html|выдавец=[[Свабода (радыё)|Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=27 жніўня 2012|дата доступу=20 лютага 2014}}</ref>. Папраўка ў [[Грамадзянска-працэсуальны кодэкс Рэспублікі Беларусь]], унесеная ў студзені 2012 г., касавала забарону падачы судовых скаргаў на дзеяньні выбарчых камісіяў менш як за 7 дзён да выбараў.

Палата абіралася па 110 аднамандатных акругах на 4-гадовы тэрмін на аснове [[Мажарытарная выбарчая сыстэма|мажарытарнай сыстэмы]], якая дапускала 2 туры галасаваньня. Закон патрабаваў 50%-най яўкі і набору больш за 50% усіх галасоў адным вылучэнцам для прызнаньня выбараў адбыўшыміся ў першым туры. Яўка ў выпадку другога туру між 2 вылучэнцамі з найбольшай колькасьцю галасоў мусіла зьмяншацца да 25%<ref>{{ref-ru}}[http://www.bsmu.by/files/biblioteka/uch_pos/politolog.pdf Политология: Курс лекций. / Н. П. Савко, М. А. Бобер, В. И. Карнацкая, П 50 И. Н. Смальцер.- Мн., БГМУ, 2004, — 256 с.]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.Насуперак патрабаваньню ВК лік улічаных выбарцаў адрозьніваўся ад сярэдняга (64 597) больш як на 10% у 19 выбарчых акругах (16, 30, 36, 39, 48, 53, 55-57, 59, 66, 76, 83, 109).

== Падрыхтоўка ==
Выбары ладзіліся выбарчымі камісіямі трох узроўняў: цэнтральнай (ЦВК), 110 акруговымі (АВК) і 6344 участковымі (УВК), у тым ліку 40 УВК у [[Дыпляматычныя прадстаўніцтвы Беларусі|дыпляматычных прадстаўніцтвах Беларусі]] за мяжой. 9 жніўня ЦВК прыбраў выбарчы ўчастак са [[Швэцыя|Швэцыі]] праз адкліканьне беларускіх дыпляматаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Для правядзеньня парлямэнцкіх выбараў у Беларусі сфармаваная 6301 выбарчая камісія|спасылка=http://www.tvr.by/bel/newsprint.asp?id=72663|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=9 жніўня 2012|дата доступу=20 лютага 2014}}</ref>.

ЦВК працавала на сталай аснове і складалася з 12 асобаў, першую палову зь якіх прызначыў Лукашэнка, другую — [[Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Савет рэспублікі]]. Тэрмін паўнамоцтваў камісіі складаў 5 гадоў ад часу прызначэньня 21 сьнежня 2011 году. Прызначаная Лукашэнкам у 1996 годзе старшыня ЦВК пры адмове 29 жніўня 2012 году ва ўліку вылучэнцу зь дзьвюма пагашанымі судзімасьцямі за [[згон]] і перабіўку нумароў аўтамабіля заявіла: «Мы павінны прымаць юрыдычна правільнае рашэньне, зь іншага [боку]… можам прыняць такое палітычнае рашэньне». 12 верасьня яна заявіла: «Магу назваць аднаго кандыдата, за якога я б прагаласавала і які мне вельмі падабаецца. Гэта вельмі вядомы спартовец» ([[Вадзім Дзевятоўскі]]), які вылучаўся ад праўладнай «Белай Русі»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ярмошына заявіла, што прагаласавала б за кандыдата Дзевятоўскага|спасылка=http://www.spring96.org/be/news/57106/print|выдавец=[[Вясна (цэнтар)|Праваабарончы цэнтар «Вясна»]]|дата публікацыі=12 верасьня 2012|дата доступу=8 лютага 2014}}</ref>. Усе непрадстаўленыя ў парлямэнце партыі і вылучэнцы выказалі недавер да бесстароннасьці выбарчых камісіяў.

ЦВК засядала ў прысутнасьці назіральнікаў і аднагалосна ўхваляла пастановы, што разьмяшчаліся на яе сайце толькі па-расейску. Прапановы чальцоў ЦВК з правам дарадчага голасу ад 7 партыяў ня браліся пад увагу. Двух такіх чальцоў ад АГП і Партыі БНФ вывялі са складу ЦВК пасьля зьняцьця гэтымі партыямі сваіх вылучэнцаў. ЦВК выдала кіраўніцтва па працы АВК і УВК і зладзіла іх навучаньне.

Мясцовыя выканаўчыя і заканадаўчыя органы прызначалі часовыя АВК (9 ліпеня) і УВК (да 8 жніўня)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Больш за 84,5 тыс. кандыдатураў вылучана ва ўчастковыя камісіі Беларусі|спасылка=http://news.belta.by/by/print?id=689161|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=6 жніўня 2012|дата доступу=20 лютага 2014}}</ref> сумеснымі рашэньнямі. Кожная АВК налічвала 13 чальцоў, УВК — 5-19 паводле ліку ўлічаных на ўчастку выбарцаў. Паводле апошніх паправак у ВК, удзел дзяржаўных службоўцаў мусіў абмяжоўвацца 1/3 месцаў у камісіях. Сярод 1430 чальцоў АВК з праўрадавай «Белай Русі» былі 106 (7,4%), ад 5 палічаных апазыцыйнымі партыяў — 50 (3,5%), хоць вылучылі 194. Сярод 69'945 чальцоў УВК «Белую Русь» прадстаўлялі 4189 (6%), апазыцыйныя партыі — 61 (0,1%)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Справаздача па выніках назіраньня за фарміраваньнем участковых выбарчых камісіяў|спасылка=http://www.spring96.org/be/news/55681/print|выдавец=Праваабарончы цэнтар «Вясна»|дата публікацыі=11 жніўня 2012|дата доступу=20 лютага 2014}}</ref>, хоць вылучылі 664.

=== Улік выбарнікаў ===
Грамадзяне маглі галасаваць па дасягненьні 18 год. Забарона галасаваньня пры знаходжаньні ў папярэднім зьняволеньні пярэчыла [[Прэзумпцыя невінаватасьці|прэзумпцыі невінаватасьці]], замацаванай у Артыкуле 26 [[Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь|Канстытуцыі]]. ЦВК улічыла 7'030'430 выбарцаў. Зводны сьпіс выбарнікаў на вышэйшым за ўчастак узроўні не прадугледжваўся, як і крыжаваная праверка іх паўторнага ўліку. У дзень выбараў дадаткова ўлічылі 19'195 выбарнікаў.

=== Улік вылучэнцаў ===
Права вылучацца ў Палату надавалася грамадзянам з 21 году пры пастаянным пражываньні ў Беларусі. Насуперак Артыкулу 99 Крымінальнага кодэкса закон забараняў вылучацца пры [[Зьняцьцё судзімасьці|зьнятай судзімасьці]]. Вылучэньне дазвалялася: 1) ад улічанай партыі, 2) ад працоўнага калектыву, 3) зборам звыш 1000 подпісаў выбарнікаў. Партыям упершыню дазволілі выстаўляць вылучэнцаў у акругах, дзе адсутнічалі іх суполкі.

АВК улічылі 363 з 494 вылучэнцаў<ref>{{Навіна|аўтар=[[Сяргей Каралевіч]]|загаловак=Кандыдатамі ў дэпутаты Палаты прадстаўнікоў зарэгістраваныя 362 чалавекі|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2012/08/23/569832_569833|выдавец=[[БелаПАН]]|дата публікацыі=23 жніўня 2012|дата доступу=20 лютага 2014}}</ref>. Лідэру руху «За Свабоду» [[Аляксандар Мілінкевіч|Аляксандру Мілінкевічу]] ды былому лідэру сацыял-дэмакратаў [[Анатоль Ляўковіч|Анатолю Ляўковічу]] адмовілі ў рэгістрацыі з-за вялікай колькасьці несапраўдных подпісаў<ref>{{Навіна|аўтар=[[Зьміцер Панкавец]]|загаловак=Лябедзьку і Янукевіча зарэгістравалі, Ляўковіча — не|спасылка=http://pda.nn.by/artykul/78826.html|выдавец=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=22 жніўня 2012|дата доступу=20 лютага 2014}}</ref>. 7 зьнялі свае вылучэньні. Са 123 атрымаўшых адмову вылучэнцаў 53 падалі скаргу ў ЦВК, пасьля чаго ўлік атрымалі яшчэ 11. З 17 падаўшых скаргу ў [[Вярхоўны суд Рэспублікі Беларусь]] вылучэнцаў уліку дамогся яшчэ адзін. У выніку зьняцьця сваіх вылучэньняў яшчэ 81 асобай да выбараў дайшлі 293 вылучэнцы. [[Безальтэрнатыўныя выбары|Па адным вылучэнцы без супернікаў]] засталося ў 16 са 110 акругаў. У сярэднім па кожнай акрузе было менш за 3 вылучэнцы (2,66)<ref>{{Навіна|аўтар=[[Антоніё Мілашоскі]]|загаловак=Канчатковая справаздача Місіі БДІПЧ па назіраньню за парлямэнцкімі выбарамі ў Беларусі 23 верасьня 2012 г.|спасылка=http://www.osce.org/be/odihr/elections/98444|выдавец=[[Арганізацыя па бясьпецы й супрацы ў Эўропе]]|дата публікацыі=20 сьнежня 2012|дата доступу=20 лютага 2014}}</ref>.

== Агітацыя ==
27 жніўня пачаліся тэледэбаты кандыдатаў у дзяржаўных СМІ. Кожнаму кандыдату для выступу было прадастаўлена па 5 хвілінаў этэрнага часу на радыё і тэлебачаньні. Радыёвыступы і тэлевыступы трансьляваліся ў запісе з 18-й да 19-й і з 19-й да 20-й гадзіны адпаведна<ref>{{Спасылка | аўтар =| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =27 жніўня 2012| url =http://pda.nn.by/artykul/79100.html| копія = | загаловак =ЦВК: Выступы кандыдатаў, якія заклікаюць да байкоту, трансьлявацца ня будуць| фармат = | назва праекту =БелаПАН| выдавец =Наша Ніва| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>.

== Галасаваньне і падлік галасоў ==
Паводле папярэдніх дадзеных Цэнтравыбаркаму, яўка склала 74,2%. Найвялікая яўка была адзначана ў Быхаўскай выбарчай акрузе (93%), найменшая — у Сьвіслацкай акрузе №94 у Менску (53,6%):
{| class="wikitable"
|-
! Вобласьць
! Сярэдняя<br />яўка
! Акруга з<br />максымальнай яўкай
! Акруга зь<br />мінімальнай яўкай
|-
| [[Берасьцейская вобласьць]]
| 74,2%
| Баранавіцкая сельская (85,1%)
| Берасьцейска-Цэнтральная (60,3%)
|-
| [[Віцебская вобласьць]]
| 80,7%
| Віцебская сельская (88,4%)
| Полацкая гарадзкая (62%)
|-
| [[Гомельская вобласьць]]
| 76,6%
| Хойніцкая (91,8%)
| Гомельская-Навабеліцкая (56,2%)
|-
| [[Гарадзенская вобласьць]]
| 79,2%
| Дзятлаўская (90,5%)
| Гарадзенская-Занёманская (69,2%)
|-
| [[Менская вобласьць]]
| 76,1%
| Капыльская (91,1%)
| Салігорская гарадзкая (61,2%)
|-
| [[Магілёўская вобласьць]]
| 79,9%
| Быхаўская (93%)
| Бабруйская-Ленінская (67%)
|-
| горад [[Менск]]
| 59,2%
| Васьняцоўская (62,1%)
| Сьвіслацкая (53,6%)
|}
Паводле дадзеных незалежных назіральнікаў, агучаная Цэнтравыбаркамам яўка моцна завышана, і ў шэрагу акругаў выбары не адбыліся<ref name=sv>{{Спасылка | аўтар =| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =23 верасьня 2012| url =http://www.svaboda.by/articleprintview/24717460.html| копія = | загаловак =Пасьля выбараў і байкоту. Жывы рэпартаж| фармат = | назва праекту =| выдавец =[[Свабода (радыё)|Радыё «Свабода»]]| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref><ref>{{Спасылка | аўтар =Кастусь Матушыч| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =24 верасьня 2012| url =http://pda.nn.by/artykul/80672.html| копія = | загаловак =Незалежныя назіральнікі: Мінімум на шасьці ўчастках выбары не адбыліся| фармат = | назва праекту =| выдавец =[[Наша Ніва]]| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Мяркуецца, што ў шэрагу выпадкаў яўка была завышана падчас датэрміновага галасаваньня, якое складалася з прымусу студэнтаў і працаўнікоў бюджэтнай сфэры да галасаваньня<ref name=sv />. Акрамя таго, паводле дадзеных праваабаронцаў, незадоўга да зачыненьня ўчасткаў у асноўны дзень галасаваньня некаторыя кіраўнікі ўчастковых выбарчых камісіяў выкрасьлялі частку не прыйшэлых на выбары выбарнікаў, каб агульная колькасьць выбарнікаў на ўчастку стала меншым, а адсотак тых, якія прагаласавалі — большым<ref name=sv />.

Пры гэтым яўку на выбарах незалежна адзін ад аднаго адсочвалі кампанія «Праваабаронцы за вольныя выбары», праект «Назіраньне за выбарамі: тэорыя і практыка» і назіральнікі ад [[Беларуская хрысьціянская дэмакратыя|Беларускай хрысьціянскай дэмакратыі]] разам з кампаніяй «За справядлівыя выбары». Паводле словаў сакратара аргкамітэта БХД, лічбы трох незалежных групаў назіральнікаў адрозьніваюцца ня больш чым на тры адсотка<ref name=nav.bhd>{{Спасылка | аўтар =| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =23 верасьня 2012| url =http://www.racyja.eu/index.php?id=151&zoom=3880| копія = | загаловак =Паводле папярэдніх дадзеных назіральнікаў, яўка на парлямэнцкіх выбарах склала 38,7%| фармат = | назва праекту =БелаПАН| выдавец =[[Беларускае Радыё Рацыя|Радыё «Рацыя»]]| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Згодна з дадзенымі назіральнікаў ад БХД і «За справядлівыя выбары», за дваццаць хвілін да канчатка галасаваньня яўка склала 38,7% разам з датэрміновым галасаваньнем<ref name=nav.bhd />.

== Назіраньне ==
26 чэрвеня 2012 году старшыня [[Цэнтральная камісія па выбарах і правядзеньні рэспубліканскіх рэфэрэндумаў Рэспублікі Беларусь|Цэнтральнай камісіі па выбарах і правядзеньні рэспубліканскіх рэфэрэндумаў]] [[Лідыя Ярмошына]] абвясьціла аб запрашэньні назіральнікаў АБСЭ<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =26 чэрвеня 2012| url =http://belarusian.cri.cn/41/2012/06/26/2s10541.htm| копія = | загаловак =Назіральнікі АБСЭ будуць запрошаныя на парламэнцкія выбары| фармат = | назва праекту = | выдавец =[[Міжнароднае радыё Кітая]]| дата = 26 верасьня 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>. [[БДІПЧ|БДІПЧ/АБСЭ]] пагадзілася адправіць стандартную місію па назіраньні за выбарамі, якая ўключае асноўную групу экспэртаў, 40 доўгатэрміновых назіральнікаў і 270 кароткатэрміновых назіральнікаў.

24 верасьня 2012 году старшыня Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ [[Зянон Пазьняк]] паведаміў: «Па ўсіх 26 участках ва ўсіх акругах Менску, якія мы кантралявалі — па ўсіх гэтых участках выбары не адбыліся. Прагаласавала ад 24 % выбаршчыкаў ([[Першамайскі раён (Менск)|Першамайскі раён]]) да 47 ([[Заводзкі раён (Менск)|Заводзкі раён]]). А ў цэлым, на астатніх участках прагаласавала ад 29 да 36 %. Аналягічная карціна была ва ўсіх іншых участках горада, якія аб'ехалі нашыя прадстаўнікі. Яшчэ больш уражлівая карціна па краіне. На нашых кантрольных участках у [[Слуцк]]у прагаласавала ўсяго 15 %. Аналягічнае становішча ў [[Масты|Мастах]], [[Баранавічы|Баранавічах]], [[Салігорск]]у, [[Клімавічы|Клімавічах]]»<ref>{{Навіна|аўтар=[[Сяргей Навумчык]]|загаловак=Пазьняк: ствараць грамадзкі грунт і сілу|спасылка=https://www.svaboda.org/a/24717711.html|выдавец=[[Свабода (радыё)|Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=24 верасьня 2012|дата доступу=5 жніўня 2020}}</ref>.

Назіральнікі [[АБСЭ]] адзначылі неаб’ектыўнасьць пры рэгістрацыі кандыдатаў, паляпшэньне працэсаў датэрміновага галасаваньня і галасаваньня ў дзень выбараў, але таксама — значнае пагаршэньне празрыстасьці падліку галасоў<ref name=obse.predv>{{Спасылка | аўтар =| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =24 верасьня 2012| url =http://www.osce.org/be/odihr/elections/94064| копія = | загаловак =Папярэднія высновы і заключэньні Місіі па назіраньні за парлямэнцкімі выбарамі ў Беларусі 23 верасьня 2012 г.| фармат =[[pdf]]| назва праекту =Бюро па дэмакратычных інстытутах і правах чалавека| выдавец =[[Арганізацыя па бясьпецы й супрацы ў Эўропе]]| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>. У АБСЕ таксама зьвярнулі ўвагу на адвольную інтэрпрэтацыю выбарчага заканадаўства і не нэўтральнасьць Цэнтравыбаркаму<ref name=obse.predv />. Акрамя таго, з прычыны аднабаковага асьвятленьня выбараў у цэнтральных СМІ выбарнікі ня мелі магчымасьці зрабіць усьвядомлены выбар<ref name=obse.predv />. У цэлым, паводле меркаваньняў арганізацыі, у краіне назіраўся нізкі ўзровень даверу выбарчаму працэсу<ref name=obse.predv />.

Назіральнікі [[СНД]] палічылі выбары празрыстымі, адкрытымі і адпаведнымі дэмакратычным нормам, а ўсе недахопы назвалі тэхнічнымі<ref>{{Спасылка | аўтар =Сяргей Каралевіч| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =24 верасьня 2012| url =http://by.belapan.by/archive/2012/09/24/576533_576534/| копія = | загаловак =Місія назіральнікаў ад СНД: Парламенцкія выбары ў Беларусі адпавядалі агульнапрызнаным дэмакратычным нормам| фармат = | назва праекту =Грамадзтва| выдавец =БелаПАН| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>.

== Вынікі ==
{| class="wikitable"
! rowspan="2" |Партыя
! colspan="2" |Колькасьць 
|-
!Вылучыла кандыдатаў
!Абраных дэпутатаў
|-
| [[Лібэральна-дэмакратычная партыя (Беларусь)|Лібэральна-дэмакратычная партыя]] || 93 || 0
|-
| [[Аб’яднаная грамадзянская партыя]] || 48 || 0
|-
| [[Партыя БНФ]] || 33 || 0
|-
| [[Камуністычная партыя Беларусі]] || 23 || 3
|-
| [[Беларуская партыя левых «Справядлівы свет»]] || 32 || 0
|-
| [[Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада)]] || 15 || 0
|-
| [[Рэспубліканская партыя працы і справядлівасці]] || 19 || 1
|-
| [[Беларуская патрыятычная партыя]] || 0 || 0
|-
| [[Беларуская партыя «Зялёныя»]] || 0 || 0
|-
| [[Кансэрватыўна-хрысьціянская партыя — БНФ]] || 0 || 0
|-
| [[Беларуская сацыял-дэмакратычная Грамада|Партыя «Беларуская сацыял-дэмакратычная Грамада»]] || 0 || 0
|-
| [[Сацыял-дэмакратычная партыя народнай згоды|Сацыял-дэмакратычная партыя Народнай Згоды]] || 0 || 0
|-
| [[Рэспубліканская партыя (Беларусь)|Рэспубліканская партыя]] || 0 || 0
|-
| [[Беларуская аграрная партыя]] || 1 || 1
|-
| [[Беларуская сацыяльна-спартыўная партыя]] || 1 || 0
|-
| [[Партыя свабоды і прагрэсу]] || 0 || 0
|-
| [[Беларуская хрысьціянская дэмакратыя (2005)|Партыя Беларуская хрысьціянская дэмакратыя]] || 0 || 0
|-
| [[Беларуская партыя працы|Беларуская партыя працоўных]] || 0 || 0
|-
| [[Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Народная Грамада)]] || 0 || 0
|}

Днём 23 верасьня незалежная газэта ''[[Наша Ніва]]'' апублікавала прагноз, якія кандыдаты перамогуць на выбарах (у якасьці крытэра была ўзята прыналежнасьць да «вэртыкалі ўлады»), і ўсе прадказаньні спраўдзіліся<ref>{{Спасылка | аўтар =Мікола Бугай| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =22 верасьня 2012| url =http://pda.nn.by/artykul/80553.html| копія = | загаловак =Вы ідзяце галасаваць? А сьпіс дэпутатаў ужо вядомы| фармат = | назва праекту = | выдавец =Наша Ніва| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref><ref>{{Спасылка | аўтар =Мікола Бугай| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =24 верасьня 2012| url =http://pda.nn.by/artykul/80656.html| копія = | загаловак =Сьпіс дэпутатаў? А мы вам яго яшчэ ўчора публікавалі. Усё сышлося. Сталі яснымі і 4 сумнеўныя акругі| фармат = | назва праекту = | выдавец =Наша Ніва| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Ніводны прадстаўнік апазыцыйных партыяў і незалежных кандыдатаў у Палату прадстаўнікоў не прайшоў. У Навабеліцкай акрузе Гомелю, дзе зарэгістраваны праўладны кандыдат апынуўся ў апале з-за справы пра карупцыю, выбары афіцыйна не адбыліся. 2 сьнежня 2013 году старшыня [[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|Цэнтральнай выбарчай камісіі Беларусі]] Лідыя Ярмошына паведаміла, што паўторныя выбары па Гомельска-Навабеліцкай выбарчай акрузе № 36 мелі прайсьці 23 сакавіка 2014 году адначасна з выбарамі ў мясцовыя Саветы дэпутатаў<ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=«Выбары будуць вельмі сур’ёзнымі»|спасылка=http://zviazda.by/be/news/20131203/1386019552-alyaksandr-lukashenka-vybary-buduc-velmi-suryoznymi|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=3 сьнежня 2013|нумар=227 (27592)|старонкі=[http://zviazda.by/wp-content/uploads/2013/12/1386077240_1.pdf 1]|issn=1990-763x}}</ref>.

Дэпутацкі корпус абнавіўся амаль цалкам — толькі 21 дэпутат ранейшага скліканьня працягне працу<ref name=who.is.who>{{Спасылка | аўтар =Марына Носава| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =24 верасьня 2012| url =http://by.belapan.by/archive/2012/09/24/576552_576564/| копія = | загаловак =Больш за ўсё сярод дэпутатаў новага парлямэнта прадстаўнікоў улады і дэпутатаў мінулага скліканьня| фармат = | назва праекту =Грамадзтва| выдавец =БелаПАН| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref> (астатнія дэпутаты папярэдняга скліканьня ня сталі высоўваць свае кандыдатуры). Сярод новых дэпутатаў — 30 кіраўнікоў адміністрацыйных структураў (старшыні і намесmнікі старшыняў райвыканкамаў і аблвыканкамаў, начальнікі аддзелаў, камітэтаў і кіраўніцтваў), шэсьць «[[сілавік]]оў», 15 прадстаўнікоў установаў адукацыі (галоўным чынам — дырэктары школ, дэканы факультэтаў і рэктары ВНУ і ССНУ), 6 — аховы здароўя (галоўдоктары і загадчыкі аддзяленьнямі), 10 — розных галін прамысловасьці (галоўным чынам кіраўнікі, іх намесьнікі ці кіраўнікі прафсаюзных вочак буйных прадпрыемстваў — [[Гомсельмаш]], Рэчыцкі мэтызны завод, [[Беларускі аўтамабільны завод|БЕЛАЗ]] і да т. п.), уключаючы энэргетыку і ЖКГ<ref name=who.is.who />. Некалькі дэпутатаў прадстаўляюць сельскую гаспадарку, навуку, судовую сыстэму, журналістыку, банкаўскую сфэру, дзяржаўны сэктар у сфэры паслугаў і спорт ([[Вадзім Дзевятоўскі]], срэбны прызэр Алімпійскіх гульняў у Пекіне па кіданьні молату)<ref name=who.is.who />. 29 дэпутатаў новага скліканьня — жанчыны<ref name=who.is.who />. 63 дэпутаты зьяўляюцца сябрамі [[Белая Русь (грамадзкая арганізацыя)|РГА «Белая Русь»]]<ref>{{Спасылка | аўтар =| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =24 верасьня 2012| url =http://pda.nn.by/artykul/80687.html| копія = | загаловак =У палату прадстаўнікоў трапілі 63 члены «Белай Русі»| фармат = | назва праекту =[[БелТА]]| выдавец =Наша Ніва| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Пяць дэпутатаў прадстаўляюць праўладныя палітычныя партыі — [[Камуністычная партыя Беларусі|Камуністычную партыю]], [[Аграрная партыя (Беларусь)|Аграрную партыю]] і [[Рэспубліканская партыя працы і справядлівасьці|Рэспубліканскую партыю працы і справядлівасьці]], усе астатнія — беспартыйныя<ref>{{Спасылка | аўтар =| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =24 верасьня 2012| url =http://news.belta.by/by/print?id=693891| копія = | загаловак =У новы склад парлямэнта ўвайшлі 5 прадстаўнікоў палітычных партыяў| фармат = | назва праекту =| выдавец =БелТА| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>.

== Дадатковыя зьвесткі ==
* Нягледзячы на тое, што большасьць выбарчых участкаў разьмяшчаліся ў памяшканьнях школ, усе разьмешчаныя пры ўчастках буфэты абавязалі мець у сваім асартымэнце піва, віно, гарэлку, каньяк і цыгарэты<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =23 верасьня 2012| url =http://www.spring96.org/be/news/57796/print| копія = | загаловак =У пінскіх школах гандлююць півам і гарэлкай| фармат = | назва праекту =Выбары-2012| выдавец =Праваабарончы цэнтар «Вясна»| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref><ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =23 верасьня 2012| url =http://www.spring96.org/be/news/57751/print| копія = | загаловак =У гомельскіх школах, дзе разьмешчаны ўчасткі – п'янства і дзіцячыя канцэрты (фота)| фармат = | назва праекту =Выбары-2012| выдавец =Праваабарончы цэнтар «Вясна»| дата = 1 кастрычніка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>.

== Глядзіце таксама ==
* [[Сьпіс дэпутатаў НС РБ 5-га скліканьня]]
* [[Сьпіс палітычных партыяў Беларусі]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=[[Праваабаронцы за свабодныя выбары]]|загаловак=Справаздача па выніках назіраньня за выбарамі дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь пятага скліканьня|спасылка=http://www.belhelcom.org/node/18176|выдавец=[[Беларускі Хэльсынскі камітэт]]|дата публікацыі=23 верасьня 2012|дата доступу=22 лютага 2014}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Выбары — 2012|спасылка=http://www.tvr.by/bel/vybory2012.asp|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=24 верасьня 2012|дата доступу=22 лютага 2014}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Выбары 2012 году|спасылка=http://www.spring96.org/be/tags/1190|выдавец=Праваабарончы цэнтар «Вясна»|дата публікацыі=22 ліпеня 2013|дата доступу=22 лютага 2014}}

{{Выбары ў Беларусі}}

[[Катэгорыя:Выбары ў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выбары 2012 году]]
Шаблёны, якія ўжываюцца на гэтай старонцы:
Вярнуцца да старонкі «Парлямэнцкія выбары ў Беларусі 2012 году».
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Парлямэнцкія_выбары_ў_Беларусі_2012_году»