Прагляд крыніцы для Замак у Мальбарку

Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:

Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.

Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025

Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.

Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.

У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.

Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.

{{Аб'ект сусьветнае спадчыны
|Назва        = Крыжацкі замак у Мальбарку
|Name         = Castle of the Teutonic Order in Malbork
|Выява        = [[Файл:Panorama of Malbork Castle, part 4.jpg|270px|Выгляд праз раку]]
|Подпіс выявы =  
|Краіна       = {{Сьцяг Польшчы|20пкс}} [[Польшча]]
|Тып          = культурны
|Крытэры      = ii, iii, iv
|ID           = 
|Спасылка     = http://whc.unesco.org/en/list/847 847
|Рэгіён       = Эўропа і Паўночная Амэрыка
|Каардынаты   = 
|Год          = 1997
|Сэсія        = 21
|Падаўжэньне  = 
|У небясьпецы = 
}}
'''Крыжацкі замак у [[Мальбарк]]у''' ({{мова-de|Ordensburg Marienburg}}) — трохчасткавая абарончая цьвердзь у [[гатычная архітэктура|гатычным стылі]] аб’ёмам больш за 250 000 [[Кубічны мэтар|м³]]. Складаецца зь нізкага, сярэдняга і высокага замкаў. Гэта адзін з найвялікшых гатычных архітэктурных ансамбляў у сьвеце. Першапачатковая назва замку была ўжытая [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскім ордэнам]] і гучала як «Марыенбург» (Marienburg), ці «горад Марыі». Ад [[14 верасьня]] [[1309]] да [[1457]] замак у Мальбарку быў сядзібай вялікага крыжацкага магістра, а горад — сталіцай [[Дзяржава Тэўтонскага Ордэну|ордэнскай краіны]].

== Гісторыя ==

=== Пачатак пабудовы — камандорскі замак ===
[[Файл:Marienburg19001.jpg|міні|255пкс|Выгляд усходняй часткі Высокага замку на фатаздымку 1901 году]]
Падрыхтоўка да пабудовы распачалася ў [[1278]] годзе, калі будаўнікі пачалі выразаць лес і зьбіраць будаўнічыя матэрыялы (цэглу, драўніну і каменьне на фундамэнт). Найвялікшых намаганьняў патрабавала прадукцыя цэглы і [[дахоўка|дахоўкі]]. Іх у 1278—1280 гадах было выкарыстана каля 4 480 000 адзінак, зь якіх 1 280 000 затрачваліся на пабудову абарончых муроў, а 3 200 000 на пабудову замку адпаведна.

Першы этап будаўніцтва можна датаваць 1278—1281 гадамі (ад пачатку будаўніцтва да пераносу канвэнту з бліжэйшага [[Зантыр]]а). У гэты пэрыяд замак зьяўляўся камандорскім. Ён складаўся з галоўнага замку (пазьней названага «высокім замкам») і прызамчышча (пазьней — «сярэдні замак»).
[[Файл:Marienburg (1890-1900).jpg|міні|255пкс|Агульны выгляд замка ў канцы [[19 стагодзьдзе|XIX ст.]]]]
Спачатку было пабудавана паўночнае крыло, дзе разьмясьціліся найважнейшыя памяшканьні: капліца, [[капітуляр]] і інтэрнат. Потым будавалася заходняе крыло, якое разьмяшчала пакой [[комтур]]а і [[рэфэкторыюм]]. Паўднёвую і ўсходнюю часткі замыкалі драўляныя склепы, майстэрні і стайні.

Чарговым важным элемэнтам замку была высунутая на паўднёвы захад над дахам замку абарончая вежа, злучаная з замкавым будынкам, якую звалі [[данскер]]ам. Яна павінна была выконваць ролю санітарнай вежы і астатняга пункта абароны. Таксама была пунктам агляду роўналегла ўтвораных гарадоў [[Мальбарк]]а. Другая вежа, якую звалі «клешай», пабудаваная да канца XIII ст., знаходзілася ў процілеглым данскеру куту. Першапачаткова вежа мела абарончае значэньне, але пасьля пашырэньня замка страціла сваю неабходнасьць.

=== Рэзыдэнцыя вялікіх магістраў (1309—1457) ===
[[Файл:Malbork Refektarz Letni 02.jpg|міні|255пкс|Летні рэфэкторыюм у Сярэднім замку]]
У 1309 годзе было вырашана перанесьці сядзібу вялікага ордэнскага магістра з [[Вэнэцыя|Вэнэцыі]] ў Мальбарк, які адгэтуль стаў сталіцай Тэўтонскага ордэну. Разам зь вялікім магістрам у замак прыбыла вялікая колькасьць братоў законных, што вымагала перабудовы і пашырэньня існуючага комплексу. У «высокім замку» больш за ўсё месца занялі інтэрнаты. Акрамя таго, тут разьмясьціўся капітуляж і рэфлектар канвэнту. Значна пашырыўся замкавы касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі — яго працягнулі ад усходу, пад ім зьмясьцілі капліцу сьв. Ганны, прызначаную для пахаваньня вялікіх магістраў. На ўсходнім фасадзе, у ваконным паглыбленьні разьмясьцілі вялікую фігуру Маці Божай зь Дзіцяткам, якая пазьней была пакрытая мазайкай (зьнішчана ў 1945 годзе разам з усходняй часткай касьцёла).

На ранейшым перадзамчышчы («сярэднім замку») разьмясьцілі адпаведную рэзыдэнцыю вялікіх магістраў. Узьніклы тут палац запэўніваў на галоўным паверсе (якім стаў першы паверх з боку дзядзінца) цудоўныя рэпрэзэнтаваныя памяшканьні, а яго частка з боку Нагату, зробленая ў форме абарончай вежы, належыць да вялікіх дасягненьняў эўрапейскай готыкі. Мальбарк у 1410 годзе падчас [[Грунвальдзкая бітва|Грунвальдзкай бітвы]] быў абложаны польска-літоўскімі войскамі на чале з каралём [[Ягайла|Уладыславам II Ягайлам]].

=== Рэзыдэнцыя польскіх каралёў (1457—1772) ===
У час [[Трынаццацігадовая вайна 1454—1466 гадоў|Трынаццацігадовай вайны]] замак быў прададзены ў [[1457]] годзе польскаму каралю [[Казімер Ягелончык|Казімеру Ягелончыку]] за 190 тыс. флорэнаў праз чэскага даводцу наймітаў Ульрыка Чырвонку, які атрымаў замак узамен на закладзеную плату, зь якой выплочваў ордэн. Польскі кароль трыюмфальна ўехаў у замак [[7 чэрвеня]] [[1457]] году. З таго часу ажно да [[1772]] году гэта была адна з рэзыдэнцыяў польскіх каралёў. Высокі замак выконваў ролю майстэрні, а вялікі рэфэкторыюм стаў месцам, у якім адбываліся каралеўскія імпрэзы. Рэзыдэнцыя караля разьмяшчалася ў Палацы вялікіх магістраў. У другой палове XVI стагодзьдзя на галоўнай вежы быў усталяваны гадзіньнік і рэнэсансавы шлем. У 1618 годзе касьцёл на замку прынялі [[езуіты]] і перабудавалі нутраны бок у [[барока]]вым стылі. [[17 ліпеня]] [[1626]] году замак захапілі швэдзкія войскі на чале з [[Густаў II Адольф|Густавам Адольфам]].

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commonscat|Castle in Malbork}}

{{Сусьветная спадчына Польшчы}}
{{Няма крыніц}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Прусіі]]
[[Катэгорыя:Замкі Тэўтонскага ордэну]]
[[Катэгорыя:Замкі Польшчы]]
[[Катэгорыя:Цагляная готыка]]
[[Катэгорыя:Паморскае ваяводзтва]]

Шаблён, які ўжываецца на гэтай старонцы:

Вярнуцца да старонкі «Замак у Мальбарку».

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Замак_у_Мальбарку»