Прагляд крыніцы для Віленскае барока

Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:

Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.

Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025

Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.

Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.

У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.

Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.

[[Файл:Belarus-Polatsk-Cathedral of Sophia-19.jpg|міні|220пкс|[[Сафійскі сабор (Полацак)|Царква Сьвятой Соф'і]] ў [[Полацак|Полацку]]]]
'''Віленскае барока''' — навуковая назва позьняга этапу разьвіцьця стылю [[барока]] ў сакральнай архітэктуры [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] на тэрыторыі пашырэньня [[Берасьцейская унія|Берасьцейскай царкоўнай уніі]] ў другой і трэцяй чвэрці XVIII стагодзьдзя<ref>{{Спасылка | аўтар = [[Сьвятлана Марозава|Марозава С.]]| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://belchrist.narod.ru/pages/1_kanf_hist/16-18/Vil_baroka.htm| загаловак = Віленскае барока| фармат = | назва праекту = | выдавец = | дата = 22 сьнежня 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>.

Помнікі архітэктуры віленскага барока вызначаюцца маляўнічасьцю [[сылюэт]]у, вытанчанасьцю і вэртыкалізмам прапорцыяў, ажурнасьцю і плястычнасьцю [[фасад]]аў, пышнасьцю і разнастайнасьцю аздобы [[інтэр'ер]]аў, крывалінейнасьцю абрысаў і прасторы, аптычнымі эфэктамі. У іх спалучаюцца [[Рым|раманскія]] і [[бізантыя|бізантыйскія]] мастацкія ўплывы<ref>[http://slounik.org/154024.html Віленскае барока] // {{Літаратура/Культуралёгія: Энцыклапедычны даведнік. Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2003|к}}</ref>.

Выступае як самабытны мастацкі фэномэн у кантэксьце агульнаэўрапейскага мастацтва<ref name="evkl">[[Тамара Габрусь|Габрусь Т.]] Віленскае барока // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 408.</ref><ref>{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 293.</ref>.

== Узьнікненьне ==
Першымі ўзорамі віленскага барока дасьледнікі лічаць перабудову касьцёла Сьвятых Якуба і Філіпа ў [[Вільня|Вільні]] (1726) або галоўны фасад [[Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар кармэлітаў (Глыбокае)|касьцёла кармэлітаў босых]] у [[Глыбокае|Глыбокім]] (1735). Першым аўтэнтычным творам зьяўляецца адноўлены грэка-католікамі [[Сафійскі сабор (Полацак)|Сафійскі сабор]] у [[Полацак|Полацку]]<ref name="evkl"/>.

Істотны ўнёсак ў стварэньне адметнай школы віленскага барока зрабіў архітэктар [[Ян Гляўбіц|Я. К. Гляўбіц]]. Росквіту архітэктурна-мастацкага кірунку таксама спрыяла творчасьць архітэктараў Ю. Фантаны, Л. Грынцэвіча, [[Аляксандар Асікевіч|А. Асікевіча]], [[Тамаш Жаброўскі|Т. Жаброўскага]], Г. Лінкевіча, А. Парака.

Значную ролю ў станаўленьні ўнікальнай архітэктурнай сэмантыкі віленскага барока адыграла будаваньне ўніяцкіх цэркваў пад патранатам мітрапалітаў Ф. Грабніцкага і Л. Кішкі.

== Узоры ==
{{Асноўны артыкул|Сьпіс помнікаў архітэктуры віленскага барока}}
[[Файл:Глыбокае. Царква (03).jpg|міні|220пкс|[[Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар кармэлітаў (Глыбокае)|Касьцёл кармэлітаў]] у [[Глыбокае|Глыбокім]]]]
[[Файл:Church of St. Philip and St. Jacob in Vilnius.jpg|міні|220пкс|Касьцёл Якуба і Філіпа ў [[Вільня|Вільні]]]]

Сьвятыні ў стылі віленскага барока маглі мець галоўны [[фасад]] як зь дзьвюма стромкімі вежамі тэлескапічнай будовы, так і бязьвежавы, падобны на [[Брама|браму]]. У аподвух выпадках ён меў плястычныя фігурныя [[франтон]]ы. Апрача грэцка- і рымска-каталіцкіх сьвятыняў, стылістыка віленскага барока пашырылася на праваслаўныя цэрквы, ратушы і палацы<ref>[[Тамара Габрусь|Габрусь Т.]] Віленскае барока // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 409.</ref>.

Многія творы віленскага барока, у тым ліку сапраўдныя шэдэўры стылю, зьнішчылі ў XIX—XX стагодзьдзях [[Русіфікацыя Беларусі|беспасярэдне або пры актыўным спрыяньні]] ўладаў [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|Расейскай імпэрыі]] і [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|СССР]]. Напрыклад, калі на пачатак XIX стагодзьдзя [[Віцебск]] упрыгожвала 11 унікальных твораў віленскага барока (другое месца пасьля [[Вільня|Вільні]]), то па расейскім і савецкім панаваньні зь іх захаваўся толькі [[Віцебская ратуша|адзін у зьнявечаным перабудовай выглядзе]].

Найбольш яскравыя прыклады будынкаў у стылі віленскага барока:
* [[Сафійскі сабор (Полацак)|Царква Сьвятой Соф’і]] ў [[Полацак|Полацку]]
* [[Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар кармэлітаў (Глыбокае)|Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі]] ў [[Глыбокае|Глыбокім]]
* Касьцёл Сьвятых Якуба і Філіпа ў [[Вільня|Вільні]]
* Брама [[Віленскі Траецкі манастыр|манастыра Сьвятой Тройцы]] ў Вільні
* Касьцёл Адшуканьня Сьвятога Крыжа ў Вільні
* Касьцёл Сэрца Езуса ў Вільні
* [[Касьцёл Сьвятой Кацярыны і кляштар бэнэдыктынак (Вільня)|Касьцёл Сьвятой Кацярыны]] ў Вільні
* [[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і Сьвятога Яна Ап��стала і Эвангеліста (Вільня)|Касьцёл Сьвятых Янаў]] у Вільні
* [[Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў (Баруны)|Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла]] ў [[Баруны|Барунах]]
* [[Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў (Беразьвечча)|Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла]] ў [[Беразьвечча|Беразьвеччы]]
* [[Царква Сьвятога Язафата (Быцень)|Царква Сьвятога Язафата]] ў [[Быцень|Быцені]]
* [[Касьцёл Сьвятога Юрыя і кляштар дамініканаў (Валынцы)|Касьцёл Сьвятога Юрыя]] ў [[Валынцы|Валынцах]]
* [[Касьцёл Сьвятога Юрыя (Варняны)|Касьцёл Сьвятога Юрыя]] ў [[Варняны|Варнянах]]
* [[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар дамініканаў (Васілішкі)|Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля]] ў [[Васілішкі|Васілішках]]
* [[Віцебская ратуша|Ратуша]] ў [[Віцебск]]у
* [[Царква Прачыстай Багародзіцы і манастыр базылянаў (Віцебск)|Царква Прачыстай Багародзіцы]] ў Віцебску
* [[Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Віцебск)|Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла]] ў Віцебску
* [[Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Рынкавая)|Царква Ўваскрасеньня Хрыстова]] ў Віцебску
* Царква Сьвятой Тройцы ў [[Вольна|Вольне]]
* [[Царква Покрыва Багародзіцы і манастыр базылянаў (Ворша)|Царква Покрыва Багародзіцы]] ў [[Ворша|Воршы]]
* Царква Сьвятога Ільлі ў [[Вяліж|Вяліжы]]
* [[Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа і кляштар кармэлітаў (Горадня)|Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа]] ў [[Горадня|Горадні]]
* [[Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (Жыровічы)|Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа]] ў [[Жыровічы|Жыровічах]]
* [[Царква Божага Яўленьня (Жыровічы)|Царква Божага Яўленьня]] ў Жыровічах
* [[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар францішканаў (Івянец)|Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла]] ў [[Івянец|Івянцы]]
* [[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар піяраў (Лужкі)|Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла]] ў [[Лужкі|Лужках]]
* [[Царква Сьвятога Спаса (Магілёў)|Царква Сьвятога Спаса]] ў [[Магілёў|Магілёве]]
* Царква Прачыстай Багародзіцы ў [[Пачаеў|Пачаеве]]
* [[Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя (Слонім)|Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя]] ў [[Слонім|Слоніме]]
* [[Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў (Смаляны)|Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі]] ў [[Смаляны|Смалянах]]
* [[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар янітаў (Сталовічы)|Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля]] ў [[Сталовічы|Сталовічах]]
* [[Царква Покрыва Багародзіцы і манастыр базылянаў (Талачын)|Царква Покрыва Багародзіцы]] ў [[Талачын]]е
* Царква Божага Яўленьня ў Таракані
* Касьцёл Спасланьня Сьвятога Духа ў [[Фашчаўка (вёска)|Фашчаўцы]]

== Галерэя ==
=== Найбольш адметныя творы ===
<gallery widths=215 heights=180 caption="Найбольш адметныя творы" class="center">
Vilnius University Great Courtyard 1, Vilnius, Lithuania - Diliff.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і Сьвятога Яна Апостала і Эвангеліста (Вільня)|Касьцёл Сьвятых Янаў]] у [[Вільня|Вільні]]
St Catherine's Church, Vilnius, Lithuania - Diliff.jpg|[[Касьцёл Сьвятой Кацярыны і кляштар бэнэдыктынак (Вільня)|Касьцёл Сьвятой Кацярыны]] ў Вільні
Wilno - brama monastyru Sw. Trojcy.JPG|Брама [[Віленскі Траецкі манастыр|Траецкага манастыра]] ў Вільні
</gallery><gallery widths=215 heights=180 class="center">
Ансамбль былога манастыра базылян.jpg|[[Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў (Баруны)|Царква Сьвятых Пятра і Паўла]] ў [[Баруны|Барунах]]
Ворняны.JPG|[[Касьцёл Сьвятога Юрыя (Варняны)|Касьцёл Сьвятога Юрыя]] ў [[Варняны|Варнянах]]
Свято-Воскресенская церковь в Витебске 2.JPG|[[Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Рынкавая)|Уваскрасенская царква]] ў [[Віцебск|Віцебску]]
</gallery><gallery widths=215 heights=180 class="center">
Жыровічы, Крыжаўзьдзьвіжанская царква 1.jpg|[[Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (Жыровічы)|Царква Ўзьвіжаньня]] ў [[Жыровічы|Жыровічах]]
Лужки костел св. Михаила Архангела 01.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар піяраў (Лужкі)|Касьцёл піяраў]] у [[Лужкі|Лужках]]
Внешний вид с лицевой стороны сегодня.jpg|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў (Смаляны)|Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі]] ў [[Смаляны|Смалянах]]
</gallery>

=== Страчаная спадчына ===
<gallery widths=215 heights=180 caption="Страчаная спадчына" class="center">
Hłybokaje, Bieraźviečča. Глыбокае, Беразьвечча (A. Visłocki, 1930).jpg|[[Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў (Беразьвечча)|Царква Сьвятых Пятра і Паўла]] ў [[Беразьвечча|Беразьвеччы]]
Vałyncy, Zabieły, Daminikanski. Валынцы, Забелы, Дамініканскі (1912).jpg|[[Касьцёл Сьвятога Юрыя і кляштар дамініканаў (Валынцы)|Касьцёл Сьвятога Юрыя]] ў [[Валынцы|Валынцах]]
Viciebsk, Pračyścienskaja. Віцебск, Прачысьценская (J. Pieška, 1800).jpg|[[Царква Прачыстай Багародзіцы і манастыр базылянаў (Віцебск)|Прачысьценская царква]] ў [[Віцебск|Віцебску]]
</gallery><gallery widths=215 heights=180 class="center">
Viciebsk, Ruś, Nižniaja Piatroŭskaja, Pietrapaŭłaŭskaja. Віцебск, Русь, Ніжняя Пятроўская, Петрапаўлаўская (1900) (3).jpg|[[Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Віцебск)|Царква Сьвятых Пятра і Паўла]] ў Віцебску
Vialiž, Illinskaja. Вяліж, Ільлінская (1941).jpg|Царква Сьвятога Ільлі ў [[Вяліж]]ы
Tarakań. Таракань (1901-39).jpg|Богаяўленская царква ў [[Таракань|Таракані]]
</gallery>

== Глядзіце таксама ==
* [[Магілёўская школа дойлідзтва]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}}
* Барока ў беларускай культуры і мастацтве / Пад рэд. В. Ф. Шматава. — Менск: «Беларуская навука», 1998. — 304 с.: іл. — {{ISBN|985-08-0452-1}}.
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Мураваныя харалы}}
* [[Тамара Габрусь|Габрусь Т.]] [http://media.catholic.by/nv/n18/art6.htm Стваральнікі Віленскага барока] // «[[Наша Вера]]» №4 (18), 2001.

[[Катэгорыя:Барочная архітэктура ВКЛ]]

Шаблёны, якія ўжываюцца на гэтай старонцы:

Вярнуцца да старонкі «Віленскае барока».

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Віленскае_барока»