Прагляд крыніцы для Вайна 1812 году

Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:

Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.

Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025

Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.

Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.

У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.

Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.

{{Узброены канфлікт
|Назва = Вайна 1812 году
|Частка = [[Напалеонаўскія войны]]
|Выява = Napoleons_retreat_from_moscow.jpg
|Подпіс да выявы = «Адступленьне [[Напалеон I Банапарт|Напалеона]] з Расеі», карціна А. Нортэна
|Дата = 24 чэрвеня — 14 сьнежня 1812 г.
|Месца = [[Расейская імпэрыя]]
|Прычына = 
|Вынік = Амаль суцэльнае зьнішчэньне арміі Напалеона
|Тэрытарыяльныя зьмены = 
|Супернік1 = {{Сьцяг Францыі}} [[Першая француская імпэрыя|Француская імпэрыя]]<br />'''Саюзьнікі:'''{{Заўвага|Аўстрыя, Прусія і Швайцарыя ўклалі ў армію Напалеона паводле вайсковай дамовы 30 тыс., 20 тыс. і 8 тыс. салдатаў, адпаведна}}<br />[[Файл:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|25пкс]] [[Аўстрыйская імпэрыя|Аўстрыя]],<br />[[Файл:Flag of Prussia 1892-1918.svg|25пкс]] [[Прусія]],<br />[[Файл:Flag of Switzerland.svg|25пкс]] [[Швайцарыя]] <br />
'''Васалы:'''{{Заўвага|Напалеон зьяўляўся сюзэрэнам сямі васальных каралеўстваў ({{Артыкул у іншым разьдзеле|Каралеўства Італія|Італіі|en|Kingdom of Italy (Napoleonic)}}, [[Нэапалітанскае каралеўства|Нэапаля]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Вэстфалія|Вэстфаліі]], [[Каралеўства Баварыя|Баварыі]], [[Саксонія (каралеўства)|Саксоніі]], [[Вюртэмбэрг]]у) і трыццаці манархаў (нямецкія герцагствы і княствы). [[Бэльгія]], [[Нідэрлянды]], [[Ілірыйскія правінцыі]], ганзейскія гарады Нямеччыны лічыліся ня ў ліку васалаў, а ў складзе [[Першая француская імпэрыя|Францускай імпэрыі]].}}<br />[[Райнскі саюз]]{{Заўвага|[[Райнскі саюз]] аб’ядноўваў 37 нямецкіх дзяржаваў, зь якіх найбольш буйнымі былі [[Каралеўства Баварыя|Баварыя]] і [[Саксонія (каралеўства)|Саксонія]]}},<br />[[Італія]]{{Заўвага|Раздробленая Італія была прадстаўлена двума каралеўствамі, паўночным каралеўствам Італія, дзе каралём быў сам Напалеон, і паўднёвым [[Нэапалітанскай каралеўства|Нэапалітанскім каралеўствам]], дзе каралём быў маршал Напалеона [[Ёахім Мюрат|Мюрат]].}},<br />[[Варшаўскае герцагства]]{{Заўвага|Фармальна [[Варшаўскае герцагства]] зьяўлялася ўладаньнем францускага караля. Палякі паставілі ў армію Напалеона да 90 тыс. салдатаў.}}<br />[[Гішпанія]]{{Заўвага|Каралём Гішпаніі быў брат Напалеона [[Жозэф Банапарт|Жозэф]]. Хоць Жозэф адправіў у Расею невялікі кантынгент.}}
|Супернік2 = {{Сьцяг Расеі}} [[Расейская імпэрыя|Расея]]<br />'''Саюзьнікі:'''<br />[[Ангельшчына]] і [[Швэцыя]]{{Заўвага|у вайне на тэрыторыі Расеі ня ўдзельнічалі}}
|Камандуючыя1 = {{Сьцяг Францыі}} '''[[Напалеон I Банапарт|Напалеон I]]''',<br />{{Сьцяг Францыі}} [[Эцьен Жак Жозэф Аляксандар Макдональд|Э. Макдональд]],<br />{{Сьцяг Францыі}} [[Жэром Банапарт]],<br />[[Файл:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|25px]] [[Карл Філіп цу Шварцэнбэрг|К.-Ф. Шварцэнбэрг]], <br /> [[Яўген Багарнэ|Я. Багарнэ]], <br /> {{Сьцяг Францыі}} [[Нікаля Шарль Удзіно|Удзіно]], <br /> {{Сьцяг Францыі}} [[Клёд-Віктор Пэрэн|К.-В. Пэрэн]], <br /> {{Сьцяг Францыі}} [[Люі Нікаля Даву|Л.-Н. Даву]], <br /> {{Сьцяг Францыі}} [[Мішэль Нэй|М. Нэй]]
|Камандуючыя2 = {{Сьцяг Расеі}} '''[[Аляксандар I Раманаў|Аляксандар I]]''',<br />{{Сьцяг Расеі}} [[Міхаіл Кутузаў|М. Кутузаў]],<br />{{Сьцяг Расеі}} [[Міхаіл Барклай-дэ-Толі|М. Б. Барклай-дэ-Толі]],<br />{{Сьцяг Расеі}} [[Пётар Багратыён|П. І. Багратыён]]&nbsp;†,<br />{{Сьцяг Расеі}} [[Аляксандар Тармасаў|А. П. Тармасаў]],<br />{{Сьцяг Расеі}} [[Павал Чычагаў|П. В. Чычагаў]],<br />{{Сьцяг Расеі}} [[Пётар Вітгенштайн|П. Х. Вітгенштайн]]
|Сілы1 = 610 тыс. салдатаў,<br />1370 гарматаў
|Сілы2 = 650 тыс. салдатаў,<br />1600 гарматаў <br />400 тыс. апалчэнцаў<ref>Троицкий Н. А. Россия в XIX веке. Курс лекций, — М.: Высшая школа. 1997. — стр. 47</ref>
|Страты1 = 200 тысяч<ref>Thierry Lentz, Nouvelle histoire du Premier Empire, tome 2, 2004</ref>,<br />1200 гарматаў
|Страты2 = 210 тысяч салдатаў
|Агульныя страты =
|Дадаткі = 
}}
{{Бітвы француска-расейскае вайны}}
'''Вайна́ 1812 го́ду''' ({{мова-ru|Отечественная война 1812 года}}, {{мова-fr|Campagne de Russie}}) — вайсковыя дзеяньні ў 1812 годзе паміж [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыяй]] і арміяй [[Напалеон I Банапарт|Напалеона Банапарта]], якая ўварвалася на яе тэрыторыю. У напалеоназнаўстве таксама выкарыстоўваецца тэрмін «Расейская кампанія 1812 году» ({{мова-fr|campagne de Russie pendant l 'année 1812|скарочана}}).

Скончылася амаль суцэльным зьнішчэньнем напалеонаўскага войска і пераносам вайсковых дзеяньняў на тэрыторыю [[Польшча|Польшчы]] і [[Нямеччына|Нямеччыны]] ў 1813 годзе.

Напалеон першапачаткова называў гэтую вайну «другой польскай», бо адной з абвешчаных ім мэтаў кампаніі было адраджэньне ў супрацьвагу Расейскай імпэрыі Польскай незалежнай дзяржавы з улучэньнем у яе тэрыторыяў [[Вялікае Княства Літоўскае|Літвы]] (сучасных [[Беларусь|Беларусі]] й [[Летува|Летувы]]).

== Удзел беларусаў ==
У склад арміяў [[Міхал Барклай-дэ-Толі|Барклая-дэ-Толі]] і [[Пётар Багратыён|Багратыёна]] ўваходзілі 3—7, 11, 12, 14—18, 21, 23 і 27-я пяхотныя дывізіі, якія прынялі на сябе галоўны цяжар ваенных дзеянняў і [[Барадзінская бітва|Барадзінскай бітвы]] і дзе служылі рэкруты, набраныя ў 1788 годзе на анэксаванай тэрыторыі [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]<ref name="Tarasau-1993">[[Кастусь Тарасаў|Тарасаў К.]] На чыім баку былі беларусы ў вайне 1812 году? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 51.</ref>.

1 ліпеня 1812 году Напалеон падпісаў указ аб утварэньні Вялікага Княства Літоўскага у складзе Віленс��ага, Гарадзенскага, Менскага і Беластоцкага дэпартамэнтаў і прызначыў [[Камісія часовага ўраду Вялікага Княства Літоўскага|Часовы ўрад]] з прадстаўнікоў мясцовай шляхты. Галоўнымі ягонымі задачамі былі: мабілізацыя насельніцтва ў францускую армію, яе матэрыяльнае забесьпячэньне, ахова камунікацыў, падтрыманьне парадкаў у тыле і г. д. Мелася на мэце стварыць 100-тысячнае войска, але рэальна пасьпелі выставіць 5 палкоў пяхоты (нумары з 18-га да 22-га) і 4 уланскія палкі (з 17-га да 20-га). Апроч таго, сфармаваўся лёгкаконны полк пад камандаю генэрала [[Ян Канопка|Яна Канопкі]], да якога далучыўся эскадрон беларускіх татараў на чале з [[Мустафа Ахматовіч|Мустафой Ахматовічам]]. Да корпуса [[Юзэф Панятоўскі|Юзэфа Панятоўскага]] далучылася беларуская артылерыйская батарэя. Асобны полк уланаў у 3 тысячы шабляў выставіў сваім коштам князь [[Дамінік Геранім Радзівіл|Дамінік Радзівіл]]. На [[Палесьсе|Палесьсі]] фармаваўся 6-ты пяхотны полк. Пад канец вайны ў сьнежні на заклік да [[Паспалітае рушэньне|паспалітага рушаньня]] сабраліся конныя харугвы шляхты. Агулам на баку Напалеона былі 24 тысячы беларускіх жаўнераў, якіх здолеў абмундзіраваць і ўзброіць Часовы ўрад<ref name="Tarasau-1993"/>.

== Глядзіце таксама ==
* [[Камісія часовага ўраду Вялікага Княства Літоўскага]]
* [[Вайна 1812 году на Беларусі]]

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Расейска-француская вайна 1812 году| ]]

Шаблёны, якія ўжываюцца на гэтай старонцы:

Вярнуцца да старонкі «Вайна 1812 году».

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Вайна_1812_году»