Иҙелбаев Мирас Хәмзә улы битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

Битте мөхәррирләү ғәмәлен башҡара алмайһығыҙ. Сәбәбе:

IP-адресығыҙ бөтә Викимедиа Фонды викиларында блокланған.

Блок ҡуйыусы: ‪EPIC‬. Сәбәбе: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Блоктың башланғыс датаһы: 08:48, 2 июль 2024
Блоктың тамамланыу датаһы: 08:48, 2 июль 2025

Ағымдағы IP-адресығыҙ: 206.189.44.186. Блокланған арауыҡ: 206.189.32.0/20

Был мәғлүмәттәрҙе барлыҡ мөрәжәғәттәрегеҙҙә лә күрһәтегеҙ. Әгәр блоклауға яңылыш эләктем тип уйлаһағыҙ, өҫтәмә мәғлүмәтте һәм инструкцияларҙы глобаль асыҡ прокси ҡағиҙәләрендә таба алаһығыҙ.

Юғиһә, блок тураһында фекер алышыу өсөн Мета-викила тикшереү һорауы яҙығыҙ. Һеҙ шулай уҡ стюардтарҙың stewards@wikimedia.org адресындағы VRT сиратына бөтә юғарыла күрһәтелгән мәғлүмәттәр ҡушып электрон хат ебәрә алаһығыҙ.

Һеҙ был биттең сығанаҡ тексын ҡарай һәм күсермәһен ала алаһығыҙ:

{{Ук}}
{{ФШ|Иҙелбаев}}
'''Иҙелбаев Мирас Хәмзә улы''' ([[9 декабрь]] [[1945 йыл]]) — [[фән|ғалим]]-[[Башҡорт әҙәбиәт ғилеме|башҡорт әҙәбиәте белгесе]], яҙыусы.  1977 йылдан [[ТТӘИ|СССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филалы Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтының]] ғилми һәм өлкән ғилми хеҙмәткәре, 1984 йылдан [[Башҡорт дәүләт университеты]] уҡытыусыһы. 1987 йылдан [[СССР  Яҙыусылар союзы]] ағзаһы. Рәсәй Тәбиғи фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы, филология фәндәре докторы (2001), профессор (2014). [[Рәсәй Федерацияһы]]ның почётлы юғары һөнәри белем биреү (2009) һәм [[Башҡортостан Республикаһы]]ның атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре (1995). [[Рәми Ғарипов исемендәге премия]] лауреаты (2006). [[Салауат Юлаев ордены]] кавалеры (2017)<ref name="БИ">[http://glavarb.ru/upload/iblock/ Официальный сайт Главы Республики Башкортостан. Список награждённых (2017.06.08). pdf]{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{ref-ru}}{{V|08|06|2017}}</ref>.

== Биографияһы ==
Мирас Хәмзә улы Иҙелбаев 1945 йылдың 9 декабрендә [[Башҡорт АССР-ы]]ның [[Баймаҡ районы]] [[Ишбирҙе (Баймаҡ районы)|Ишбирҙе]] ауылында тыуа.

1963 йылда Өфө ҡалаһында [[Рәми Ғарипов исемендәге 1-се Башҡорт республика гимназия-интернаты|1-се интернат-мәктәп]]те тамамлап, [[Башҡорт дәүләт университеты]]на уҡырға инә. 1964—1967 йылдарҙа сик буйы ғәскәрҙәрендә хеҙмәт итә. Университетты 1971 йылда тамамлай. Артабан Урал аръяғы зонаһында Башҡортостан радиоһының үҙ хәбәрсеһе, комсомолдың Сибай ҡала комитеты ойоштороу бүлеге мөдире, «Башҡортостан уҡытыусыһы» журналының бүлек мөхәррире булып эшләй.

1974—1977 йылдарҙа [[Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө федераль тикшеренеүҙәр үҙәге|СССР Фәндәр академияһының Башҡортостан филиалы]]нда аспирантурала уҡый һәм кандидатлыҡ диссертацияһын яҡлай. Мирас Иҙелбаев 1983 йылдан алып Башҡорт дәүләт университетында уҡыта.

== Ғилми эшмәкәрлеге ==
Мирас Иҙелбаевтың төрки һәм башҡорт әҙәбиәттәре тарихы өлкәһендәге ғилми тикшеренеүҙәре боронғо һәм урта быуат төрки әҙәбиәтен, башҡорт ауыҙ-тел әҙәбиәтен өйрәнеүгә, башҡорт әҙәбиәтен уҡытыу теорияһына һәм методикаһына бағышланған. Алты томлыҡ «Башҡорт әҙәбиәте тарихы» (1990—1996) баҫмаһы авторҙарының береһе. Башҡорт әҙәбиәте буйынса 500-ҙән ашыу фәнни хеҙмәт, уҡытыу-методик ҡулланма һәм дәреслектәр авторы. Шуларҙың йөҙҙән ашыуы башҡорт халҡының милли батыры Салауат Юлаевтың тормош юлы һәм ижадына бәйле яҙылған. М. Иҙелбаев — «Салауат Юлаев» энциклопедияһын төҙөүселәрҙең береһе.

== Ижады ==
Мирас Иҙелбаев әҙәби ижад менән дә әүҙем шөғөлләнә. «Һынау»(1984), «Юлдаштар» (1989) исемле тәүге китаптарына ингән хикәйәләрендә замандың әхлаҡ мәсьәләләре күтәрелә. Ул Салауат Юлаевтың тормошо һәм эшмәкәрлеге хаҡында «Юлай улы Салауат» тигән тарихи-документаль әҫәрен, В. И. Лениндың [[Ҡазан (Волга буйы) федераль университеты|Ҡазан дәүләт университеты]] буйынса һабаҡташы һәм көрәштәше, Баймаҡ районының Хәсән ауылында тыуып үҫкән Мирсаяф Бейешев тураһында «Декабрь йондоҙҙары» повесын, шул уҡ Ирәндек төбәгендәге Байым ауылынан сыҡҡан башҡорт зыялыһы — әҙип, ғалим, йәмәғәт эшмәкәре Мөхтәр Байымов хаҡында тарихи-документаль «Ҡыҙыл ҡарҙар» повесын яҙҙы.

Мирас Иҙелбаевтың 2013 йылда «Иҙел йорт» романының «Үҫмер егет менән ат башы» тигән тәүге китабы донъя күрҙе. Икенсе китабы «Сүкеш менән һандал араһында» тип атала. Был тарихи әҫәрҙәрендә автор XV—XVI быуаттарҙа Башҡортостан биләмәһендә Нуғай ханлығы иҙеүе аҫтында йәшәгән башҡорт ырыуҙары тормошон һүрәтләй.

== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* [[Салауат Юлаев ордены]] (2017)<ref name="БИ" /> 
* Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре (1995);
* Рәми Ғарипов исемендәге премия лауреаты (2006);
* Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары белем биреү хеҙмәткәре (2009).

== Китаптары ==
* Һынау. Өфө, 1984;
* Юлдаштар. Өфө, 1989;
* Юлай улы Салауат. Өфө, 1994;
* Ҡыҙыл ҡарҙар. Өфө, 2001;
* Башҡорт ауыҙ-тел әҙәбиәте. Өфө, 2007;
* Боронғонан аманат: баҡсылар, йырауҙар, сәсәндәр. Өфө, «Китап», 2013.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Сығанаҡтар ==
* Писатели земли башкирской. Справочник. Уфа, 2006 г., стр. 202—203.
* Аралбай Ҡ. Ә. Тарих ҡуҙҙарын ҡабыҙыусы. — «Башҡортостан» гәзите, 2015, 9 декабрь.

{{rq|style|wikify}}


[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:Баймаҡ районында тыуғандар]]
[[Категория:Алфавит буйынса яҙыусылар]]
[[Категория:Башҡорт яҙыусылары]]
[[Категория:Филология фәндәре докторҙары]]
[[Категория:1945 йылда тыуғандар]]
[[Категория:Рәми Ғарипов исемендәге 1-се Башҡорт республика гимназия-интернатын тамамлаусылар]]
[[Категория:Алфавит буйынса ғалимдар]]
[[Категория:Башҡорт дәүләт университетын тамамлаусылар]]
[[Категория:Төркиәтселәр]]
[[Категория:Башҡорт фольклорсылары]]
[[Категория:Башҡортостан Яҙыусылар союзы ағзалары]]
[[Категория:СССР Яҙыусылар союзы ағзалары]]
[[Категория:Башҡорт әҙәбиәте белгестәре]]
[[Категория:Салауат Юлаев ордены кавалерҙары]]

Был биттә ҡулланылған ҡалыптар:

Иҙелбаев Мирас Хәмзә улы битенә ҡайтыу.

«https://ba.wikipedia.org/wiki/Иҙелбаев_Мирас_Хәмзә_улы» битенән алынған