Persepolis

Persepolis
Persepolis
29°56′06″ şm. e. 52°53′24″ ş. u.HGYO
Ölkə	İran
Yerləşir	Fars ostanı
Aidiyyatı	Əhəmənilər imperiyası
Sifarişçi	I Dara, I Kserks, I Artakserks
Tikilmə tarixi	e.ə. VI əsr
Kəşf tarixi	1621[1]
Üslubu	Əhəməni memarlığı
Sahəsi	12,5 ha[2]
Vəziyyəti	xarabalıqları qalıb
Rəsmi sayt	persepolis.ir
UNESCO Ümumdünya İrsi
Rəsmi adı: Persepolis
Tipi	Mədəni
Kriteriya	i,iii,vi
Təyin edilib	1979
İstinad nöm.	114
Dövlət	İran
Region	Asiya
Persepolis
Kompleksin ümumi planı
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Persepolis (qədim fars dilində:Parsa, Farsca: تخت جمشید/پارسه, Takht-e Jamshid / Təxt-i Cəmşid^[3]) — Əhəmənilər dövlətinin paytaxtı, tarixi şəhər. Hal-hazırda xarabalıq halında olan şəhər İranın Fars ostanındakı Şiraz şəhərinin şimal-şərqində yerləşir.

Əhəməni imperiyasının mərkəzi olan Persepolis, e.ə 6. əsrin sonlarına doğru İran şahı I Dara tərəfindən qurulmuşdur. Daradan sonra taxta çıxan I Kserks və Artakserkses (Ardaşir) şəhəri böyüdərək möhtəşəm tikililərlə doldurmuşlardır.

Persepolisdə şah sarayları daşınma torpaqla düzəldilən, təpəsi 473 metr uzunluğunda, 86 metr genişliyində və 13 metr hündürlüyü olan düzəlmə bir təpə üzərində inşa edilmişdilər. Sarayların olduğu bu terrasa iki geniş pilləkənlə çıxılırdı. Pilləkənlərin yan divarları qabartma heykəllərlə doludur.

I Kserksin taxt salonunda, hər biri 20 metr hündürlükdə olan ve üzərində 2 metr hündürlüyündə başlıqları olan 100 sütun var idi. Başlıqlar buğa və insan şəklində idilər. Sarayın iki böyük sütunla möhkəmləndirilən qapısının hündürlüyü 11 metrdir. Qapıdakı sütunların qarşısında, üzləri insan şəklində olan iki buğa heykəli vardır.

Daranın Misirdəki daş karxanalarından gətirilən blok daşlarla düzəldilmiş “Apadama” adlı qaşılama salonuna 10.000 nəfər insan yerləşirdi. Bu qədər böyük bir qapalı salon başqa heç bir sarayda görülməmişdir. Xəzinə sarayının geniş dəhlizinə açılan 4 böyük taxta qapısı vardı ve bunlar rəngli və bəzəkli alçılarla bəzədilmişdir.

Persepolisdə böyük sütunlar üzərində, Farsların inanclarını əks etdirən heykəllər vardır. Bunlar xeyir simvolu olan yarı insan bir döyüşçü ilə şər simvolu olan bir canavarın mübarizəsini və xeyir simvolunun zəfərini göstərir.

Persepolisin yaxınlığındakı qayalıq dağın yamaclarında bir-birindən 8–10 km uzaqlıqda, qayalar oyularaq düzəldilən və saray görkəmli iki sərdabə məzar vardır. Frigiya kral məzarlarına bənzəyən bu məzarlar “Təxt-i Cəmşid” və “Nəqş-i Rüstəm” adlandırılırlar. Bunlardan biri Daranın məzarıdır.

E.ə.331-ci ildə Makedoniyalı İsgəndər Farsları məğlub edərək şəhəri yandırdı. Bundan sonra şəhər torpaq qalıqları altında qaldı və tarix səhnəsindən çəkildi.

1. ↑ Archaeology and Language: The Puzzle of Indo-European Origins. Pimlico, 1998. S. 43. ISBN 0-7126-6612-5
2. ↑ http://whc.unesco.org/en/list/114.
3. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2009-12-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-03.

Əhəməni İmperiyası

http://bucatarih.sitemynet.com/harikalar/parsa.html Arxivləşdirilib 2007-10-10 at the Wayback Machine