Monoceros

L'Unicorniu Monoceros
Carta celeste de la constelación del Unicorniu na qu'apaecen les sos principales estrelles.
Nomenclatura
Nome n'asturianu	L'Unicorniu
Nome en llatín	Monoceros
Xenitivu	Monocerotis
Abreviatura	Mon
Descripción
Introducida por	Petrus Plancius
Superficie	481,6 graos cuadraos 1,167 % (posición 35)
Ascensión reuta	Ente 5 h 55,86 m y 8 h 11,40 m
Declinación	Ente -11,37° y 11,93°
Visibilidá	Completa: Ente 78° S y 78° N Parcial: Ente 78° N y 90° N
Númberu d'estrelles	138 (mv < 6,5)
Estrella más brillante	Beta Monocerotis (mv 3,74)
Oxetos Messier	1
Oxetos NGC	58
Oxetos Caldwell	4
Lluvies de meteoros	2 agües Alfa Monocerótidas Monocerótidas
Constelaciones colindantes	7 constelaciones Canis Major Canis Minor Gemini Hydra Lepus Orion Puppis
Meyor mes pa ver la constelación Hora llocal: 21:00
Mes	Febreru
[editar datos en Wikidata]

Monoceros (en griegu unicorniu) ye una constelación nel cielu nocherniegu ivernizu del hemisferiu norte, arrodiada por Orión al oeste, Xéminis al norte, el Can Mayor al sur y Hydra escontra l'este. Otres constelaciones estremeres son el Can Menor, Lepus y Puppis.

La estrella más brillosa de la constelación ye α Monocerotis, una xigante naranxa asitiada a 144 años lluz. β Monocerotis constitúi una estrella múltiple que puede ser resuelta con un pequeñu telescopiu. William Herschel afayó la so multiplicidá en 1781 y describir como «una de les más belles visiones nel cielu».^[1] Ta integrada por trés estrelles blancu-azulaes casi idéntiques, siendo'l rellumu conxuntu del sistema (+3,74) cimeru al de α Monocerotis.

La constelación contién delles variables de gran interés. Asina, S Monocerotis (15 Monocerotis) ye un sistema binariu masivu compuestu por dos estrelles bien calientes —de tipu espectral O7V y O9.5V— con un periodu orbital de 25 años.^[2] Nesti sentíu, la llamada Estrella de Plaskett (HD 47129) ye unu de los sitemas binarios más masivos que se conocen: caúna de les componentes puede algamar una masa cercano a 50 mases solares.^[3] R Monocerotis ye tamién una masiva pero bien nuevu estrella T-Tauri que se topa asitiada nel estremu de la nebulosa mista d'emisión y reflexón NGC 2261, conocida tamién como «Nebulosa variable de Hubble». Coles mesmes, V700 Monocerotis (MWC 147) ye una nueva estrella Herbig Be qu'inda nun entró na secuencia principal y ta en fase d'acreción.^[4] Pela so parte, V838 Monocerotis ye una superxigante colorada qu'en 2002 sufrió un importante estallíu que'l so orixe nun ye bien conocíu.^[5]

Monoceros cunta con delles estrelles con planetes estrasolares: HD 52265 ye una nana mariella de tipu G0V con un planeta de masa igual o mayor a la de Xúpiter, ente que HD 46375 ye una binaria, alredor de que la so componente principal muévese un planeta que completa la so órbita cada 72,6 hores.^[6]

Cerca de la llende con Can Mayor atópase'l cúmulu abiertu M50, afayáu en 1772 por Charles Messier, anque probablemente foi afayáu con anterioridá pol astrónomu italianu Giovanni Cassini.^[7] La Nebulosa Roseta —que recibe diverses designaciones NGC como 2237, 2238, 2239 y 2246— ye una rexón HII grande y esférica; el cúmulu abiertu NGC 2244 (Caldwell 50) ta estrechamente acomuñáu con esta nebulosa, siendo los sos dos estrelles principales de tipu espectral O.

Per otra parte, la designación NGC 2264 entiende dos oxetos distintos: el cúmulu abiertu conocíu como Cúmulu Árbol Navidiegu y la Nebulosa del Conu. Otros dos oxetos, el Cúmulu Acopo de Nieve y la Nebulosa Piel de Foín, tamién tán englobados dientro de NGC 2264.^[8] Otres nebuloses en Monoceros son la Nebulosa Rectángulo Coloráu, protonebulosa planetaria afayada en 1973 en que'l so centru asitiar una estrella binaria, y NGC 2346, nebulosa planetaria con forma de caparina.

• α Monocerotis (Llucida / Ctesias), de magnitú visual 3,93, una estrella xigante mariellu-naranxa a 144 años lluz.
• β Monocerotis (Cerastes), impresionante sistema estelar triple formáu por trés estrelles blancu-azulaes de magnitúes 4,7, 5,2 y 6,1, visibles cola ayuda d'un pequeñu telescopiu.
• γ Monocerotis (Tempestris), de magnitú 3,98, tamién xigante naranxa, pero muncho más alloñada que α Monocerotis.
• δ Monocerotis (Kardegán), estrella blanca de la secuencia principal de magnitú 4,15.
• ε Monocerotis, estrella doble que les sos componentes, de magnitú 4,41 y 6,60, tán dixebraes 12,1 segundos d'arcu.
• ζ Monocerotis, superxigante mariella de magnitú 4,37.
• 3 Monocerotis, estrella binaria que la so componente principal ye una xigante azul de magnitú 4,98.
• 13 Monocerotis, distante superxigante blanca 10.800 vegaes más lluminosa que'l Sol.
• 19 Monocerotis, variable Beta Cephei de magnitú 4,99, tamién llamada V637 Monocerotis.
• 20 Monocerotis, xigante naranxa de magnitú 4,92.
• 25 Monocerotis, xigante blancu-mariella de magnitú 5,14.
• 27 Monocerotis, xigante naranxa de magnitú 4,94.
• 28 Monocerotis (V645 Monocerotis), xigante naranxa de magnitú 4,69; ye una variable FK Comae Berenices.
• R Monocerotis, estrella variable somorguiada nuna nube de materia, asitiada nel estremu sur de la nebulosa NGC 2261.
• S Monocerotis (15 Monocerotis), distante estrella azul que forma parte de NGC 2264.
• T Monocerotis, variable cefeida que la so magnitú varia ente 5,58 y 6,62 nun ciclu de 27 díes.
• O Monocerotis, variable RV Tauri que'l so rellumu varia ente magnitú 6,1 y 8,8.
• W Monocerotis, estrella de carbonu de magnitú media 9,95; ye una variable irregular.
• RV Monocerotis, variable semirregular, tamién estrella de carbonu.
• DD Monocerotis, binaria eclipsante de magnitú 11,1.
• V700 Monocerotis (MWC 147), nuevu estrella Herbig Ae/Be de 500 000 años d'edá.
• V715 Monocerotis, xigante lluminosa azul de magnitú 6,15.
• V789 Monocerotis, estrella binaria compuesta por dos nanes naranxes con intensa actividá cromosférica.
• V838 Monocerotis, estrella que sufrió un gran españíu en 2002; ta asitiada a unos 20 000 años lluz de distancia.
• Estrella de Plaskett (HR 2422), unu de los sistemes binarios más masivos que se conocen.
• HD 45652, estrella de magnitú 8,13 qu'alluga un sistema planetariu.
• HD 46375, estrella subxigante naranxa con un planeta estrasolar del tipu Xúpiter caliente.
• HD 50064, estrella hiperxigante azul poco estudiada.
• HD 52265, nana mariella análoga al Sol alredor de la cual afayóse un xigante gaseosu.
• Ross 614 (V577 Monocerotis), nana colorada tamién nes cercaníes del Sistema Solar.
• Gliese 250, estrella binaria a 28,4 años lluz, compuesta por una nana naranxa y una nana colorada.

• Cúmulu abiertu M50, con una población envalorada de 200 estrelles nel cuerpu principal, atopar a unos 3200 años lluz del sistema solar.
• NGC 2232 ye tamién un cúmulu abiertu; con una ventena d'estrelles, atopar a 1305 años lluz. Otros cúmulos abiertos son NGC 2343, NGC 2349, NGC 2254 y NGC 2506.
• Nebulosa Roseta (NGC 2237-9,46), una nebulosa difusa, xunto al cúmulu abiertu NGC 2244, que les sos estrelles formar a partir del material de la nebulosa.
• Cúmulu Árbol Navidiegu y Nebulosa del Conu (NGC 2264), dambos oxetos tán acomuñaos y atópense a unos 2600 años lluz.
• NGC 2346, nebulosa planetaria en forma de caparina. Nel centru d'esta nebulosa bipolar asítiase una estrella binaria espectroscópica que les sos componentes xiren una en redol a la otra cada 16 díes.
• Nebulosa Rectángulo Coloráu (HD 44179), nebulosa protoplanetaria que al ser estudiada en detalle pol telescopiu espacial Hubble, amuesa una complexa forma d'aspa en cuenta de rectangular.

Monoceros ye una constelación moderna, que'l so nome atribuyir l'astrónomu y teólogu holandés Petrus Plancius en 1613 y que foi rexistrada por Jakob Bartsch como Unicorniu na so carta estelar de 1624. Sicasí, Heinrich Wilhelm Olbers y Ludwig Ideler indiquen que la constelación ye muncho más antigua, figurando como "el segundu caballu al sur de los Ximielgos y el Cámbaru" n'escritos de 1564, y Joseph Scaliger reseña habela atopáu nuna esfera de l'antigua Persia.

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Monoceros.
• VISTA revela'l secretu del Unicorniu — ESO Semeya noticia *

Información de Monoceros (n'inglés).

• Observación de la constelación (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)..