Demetrio Cantemir

Demetrio Cantemir
señor de Moldavia (es) 1710 - 1711 señor de Moldavia (es) marzu 1693 - abril 1693
Vida
Nacimientu	Dimitrie Cantemir (Vaslui) (es) , calendario no especificado, se presume gregoriano (es) 26 d'ochobre de 1674[1]
Nacionalidá	Principáu de Moldavia Imperiu Rusu
Grupu étnicu	Pueblu rumanu
Llingua materna	rumanu
Muerte	Dmitrovsk (es) , 21 d'agostu de 1723 (xul.)[2] (48 años)
Familia
Padre	Constantin Cantemir
Madre	Ana Bantăș
Casáu con	Casandra Cantacuzino (1699 – 1713) Anastassija Trubezkaja (es) (1717 – )
Fíos/es	Ekaterina Dmitrievna Golicyna (es) Maria Cantemir (es) Antioj Kantemir (es) [3] Șerban Cantemir
Hermanos/es	Antioh Cantemir (es)
Pueblu	Cantemirești (en)
Estudios
Estudios	Phanar Greek Orthodox College (en)
Llingües falaes	llatín[4] árabe[5] francés[5] turcu[5] griegu modernu[5] italianu[5] rusu[5] persa[5] rumanu[5]
Oficiu	antropólogu, llingüista, historiador, filósofu, compositor, cartógrafu, escritor, xeógrafu, orientalista, políticu
Miembru de	Academia Prusiana de les Ciencies
Serviciu militar
Lluchó en	Guerra ruso-turca (1710-1711) (es) Guerra ruso-persa de 1722–1723 (es)

Demetrio Cantemir o Dimitrie Cantemir (calendario no especificado, se presume gregoriano ^(es)  26 d'ochobre de 1674, Dimitrie Cantemir (Vaslui) ^(es)  – 21 d'agostu de 1723 ^(xul.), Dmitrovsk ^(es) ) foi príncipe de Moldavia en dos causes - marzu y abril de 1693 y 1710-1711. Foi tamién un prolíficu home de lletres filósofu, historiador, compositor, musicólogu, llingüista, etnógrafu y xeógrafu.

El so nome escríbese "Dimitrie Cantemir" en rumanu, "Dmitri Konstantínovich Kantemir" (Дмитрий Константинович Кантемир) en rusu, "Dimitri Kantemiroğlu" en turcu, "Dymitr Kantemir" en polacu y "Demetre Cantemir" n'otros idiomes.

Nacíu en Silişteni (agora llamáu "Dimitrie Cantemir" y parte del distritu Vaslui de Rumanía), Demetrio Cantemir foi fíu del voivoda moldavu Constantin Cantemir (y hermanu de Antioh Cantemir, él tamién príncipe), de la familia de pequeños boyardos Cantemireşti. La so madre, Ana Bantăş, foi una muyer noble de bona educación. Aun así, Cantemir nun taba contentu col so estatutu, asina que pretendió baxar de Khan Temir, un kan del sieglu XVII de los tártaros de Bugeac.

Nun principiu foi educáu na so casa, onde aprendió griegu y llatín y los autores clásicos. Ente 1687 y 1710 vivió nun exiliu forzáu en Istanbul, onde aprendió turcu y estudió la historia del Imperiu otomanu na Academia Griega del Patriarcáu, onde tamién compunxo música.

En 1693, asocedió al so padre como príncipe de Moldavia - solamente col nome, una y bones los otomanos nomaron a Constantin Duca, favorecíu pol príncipe de Valaquia, Constantin Brâncoveanu, quien, a pesar de dellos oxetivos comunes, foi siempres el rival de la familia Cantemir. Cantemir llegó al tronu solamente en 1710, dempués de dos periodos de reináu del so hermanu, pa quien Demetrio foi representante diplomáticu en Istanbul. Reinara por solamente un añu cuando se xunió a Pedru I de Rusia na so campaña contra l'Imperiu otomanu - vease Guerra ruso-turca (1710-1711) - y punxo a Moldavia so soberanía rusa, dempués d'un alcuerdu secretu robláu en Lutsk.

Derrotáu polos turcos na Batalla de Stănileşti (18-22 de xunetu de 1711) Cantemir abellugar en Rusia, onde él y la so familia asitiáronse (acompañaos d'un séquitu de boyardos, incluyíu'l cronista Ioan Neculce). Ende, Pedru I nomar Knyaz del Imperiu Rusu, ente que Carlos VI nomar "Reichsfürst" del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu. Morrió na so facienda Dmitrievsk, cerca de Kharkiv, en 1723. En 1935, los sos restos mortales fueron treslladaos a Iaşi.

Tuvo casáu dos vegaes: en 1699, con Kassandra Cantacuzene (1682-1713), miembru de la familia Cantacuzino, fía del príncipe Şerban Cantacuzino; y en 1717 con Anastasia Trubetskáya (1700–1755; de la Casa Trubetskói).

Los fíos de Cantemir tuvieron el so papel na historia de Rusia. La so fía mayor Maria (1700-1754) atraxo l'atención de Pedru I, quien supuestamente entamó'l divorciu de la so muyer Caterina pa casase con ella. Dempués del ascensu de Caterina al tronu, ella foi obligada a vivir nun monesteriu. El so fíu Antioj Kantemir - 1708-1744 - foi embaxador de Rusia en Londres y París, un importante poeta satíricu, y amigu de Voltaire. Otru fíu, Constantín (1703-1747), tuvo arreyáu na combalechadura galitzina en contra de la emperatriz Ana, y aportó a exiliáu a Siberia. Finalmente, la fía menor de Demetrio Cantemir, Smaragda (1720-1761), esposa del príncipe Dmitri Mijáilovich Galitzin, foi amiga de la emperatriz Isabel, y una de les más belles muyeres del so tiempu.

En 1714 Cantemir aportó a miembru de l'Academia Real de Berlín. Ente 1711 y 1719 escribió les sos obres más importantes. Cantemir foi unu de los grandes llingüistes del so tiempu, pudiendo falar y escribir n'once idiomes, y teniendo bones conocencies d'investigación orientalista. La so obra ye avolumada, diversa, y orixinal; anque dalgunos de los sos escritos científicos contienen teoríes ensin confirmar ya inexactitudes, el so remangu, sagacidad, ya investigaciones revolucionaries son xeneralmente reconocíes.

La so obra más conocida ye "Historia de la puxanza y cayida del Imperiu Otomanu". Ésti volume circuló por Europa, en forma de manuscritu, per munchos años. Foi finalmente impresu en 1734 en Lóndres, y más tarde foi traducíu ya impresu n'Alemaña y Francia. Foi la obra más importante avera del Imperiu otomanu hasta la metá del sieglu XIX - foi usáu, por casu, como referencia por Edward Gibbon, nel so "Historia del cayente y cayida del Imperiu Romanu". Dempués, la obra foi rebatida por culpa de la non veracidá de delles fontes qu'usó l'autor.

En 1714, dempués d'un pidimientu de l'Academia Real de Berlín, Cantemir escribió la primer descripción xeográfica, etnográfica y económica del principáu de Moldavia (incluyendo a los territorios qu'históricamente pertenecieron al principáu), "Descriptio Moldaviae". Como munchos de los sos llibros, circuló de primeres en forma de manuscritu, y solamente dempués foi publicada, n'Alemaña (de primeres en 1769 nuna revista de xeografía, y dempués en 1771 como llibru separáu). Nel mesmu periodu compunxo un mapa en manuscritu de Moldavia, el primer mapa, nel sentíu propiu de la pallabra, del país. Gociaba de bonos detalles xeográficos, lo mesmo que de información alministrativa. Publicáu en 1737 n'Holanda, foi usáu por tolos cartógrafos del so tiempu como inspiración pa los sos mapes de Moldavia.

Otros escritos:

• Una historia de la música oriental, que nun se pudo atopar.

• La primer historia crítica de Rumanía na so integridá, col nome de "Hronicul vechimii a romanu-moldo-valahilor" ("Crónica de l'antigüedá de los romanu-moldo-valacos") - 1719-1722.

• La primera novela en idioma rumanu, la críptica "Historia Hieroglyphica" (1705), que contién una clave, y na cual los personaxes principales son representaos por besties mitolóxiques; ye la historia de dos Cases gobernantes de Valaquia, Brâncoveanu y Cantacuzino.

• Un tratáu filosóficu, escritu en rumanu, y tamién en griegu, traducíu dempués al árabe, col títulu "Divanul sau Gâlceava Înţeleptului cu lumea sau Giudeţul sufletului cu trupul" (Iaşi, 1698) - "Le divan ou apostar du sage avec le monde ou Le jugement de l'âme avec Le corps", en francés, ye dicir "El diván o la disputa del sabiu col mundu, o'l xuiciu de l'alma col cuerpu".

• Un segundu tratáu inacabado (Istanbul, 1700), "Sacrosantae scientiae indepingibilis imagio", o "Imaginea ştiinţei sacre, care nu se poate zugrăvi" ("La imaxe de la ciencia sagrada, que nun se puede representar").

• Una introducción al Islam escrita pa los europeos, y una biografía de Jan Baptist van Helmont.

Un esperimentáu compositor ya intérprete de música otomana, Cantemir foi tamién unu de los más importantes teóricos d'ésta música. El so llibru, "Kitâbu 'Ilmi'l-Mûsikí alâ Vechi'l-Hurûfât" (turcu otomanu pa "El llibru de la ciencia de la música al traviés de lletres"), foi presentáu al sultán Ahmed II en 1693, y trata non solamente d'estructures melódiques y rítmiques, y de la práutica de la música otomana, sinón que tamién contién les partitures de más o menos 350 obres, compuestes enantes o mientres la vida del autor, inclusive partitures d'obres de Cantemir mesmu, usando un sistema de notación alfabética que l'inventó. Nel casu de delles de les obres, les partitures d'esti llibru son les úniques que sobrevivieron. Dalgunes de les obres formen parte del repertoriu regular de los grupos musicales turcos. En 1999, el grupu musical "Bezmara" rexistraron un álbum, "Yitik Sesin Peşinde" ("En busca del soníu perdíu"), usando les trescripciones de Cantemir.

La edición más recién d'obrar enantes mentada, imprimida cola transcripicón completa y esplicaciones, ye : "Kantemiroğlu, Kitâbu 'İlmi'l-Mûsiki alâ Vechi'l-Hurûfât, Mûsikiyi Harflerle Tesbit ve İcrâ İlminin Kitabı, Yalçın Tura, Yapı Kredi Yayınları, Istanbul 2001, ISBN 975-08-0167-9". L'historiador y musicólogu rumanu Eugenia Popescu-Judetz escribió numberoses obres alrodiu de Cantemir, la más recién siendo la monografía n'inglés (tamién traducida al turcu) : "Prince Dimitrie Cantemir, Theorist and Composer of Turkish Music, Eugenia Popescu-Judetz, Pan Yayıncılık, Istanbul 1999, ISBN 975-7652-82-2" - "El príncipe Demetrio Cantemir, teóricu y compositor de música turca".

• Esti artículu ye una obra derivada de la edición de 1911 de la Encyclopædia Britannica, disponible sin torgues conocíes de derechu de autor. Esta obra derivada alcuéntrase disponible baxo les llicencies GNU Free Documentation License y Creative Commons Atribución-CompartirIgual 3.0 Unported.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Demetrio Cantemir.
• (en rumanu) Biografía
• Xenealoxía de la familia Cantemir
• Música de Cantemir

Obres

• (en llatín) Descriptio Moldaviae en Wikisource en llatín
• (en rumanu) Istoria ieroglifică en Wikisource en rumanu