Xeografía d'Asturies

Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. Pues añadiles tu mesmu o avisar al autor principal del artículu na so páxina d'alderique pegando: {{subst:Avisu referencies|Xeografía d'Asturies}} ~~~~

El Principáu d'Asturies ta allugáu al norte de la Península Ibérica, n'Europa occidental. Tien una estensión total de 10.604 km².

Asturies ta estremada alministrativamente en 78 conceyos o conceyos. Per debaxo del conceyu ta la figura de la parroquia, que nun tien que coincidir necesariamente cola eclesiástica. Esta figura nun foi desenvuelta llegalmente en tolos conceyu,entá anque oficiosamente emplegar en toos. Percima de los conceyos l'Estatutu d'Autonomía contempla la posibilidá de crear contornes, anque inda nun se formó nenguna. Sicasí, si hai mancomunidaes, que consisten na agrupación d'un númberu de conceyos con un fin común. Los principales nucleos de población seríen aquellos que conformen la famosa "ciudá ástur" (Uviéu-Xixón-Avilés), tamién pa esti casu, esisten otres denominaciones como'l "triángulu ástur". Esiste otra aglomeración de conceyos nel centru de la rexón conocida como'l "ocho ástur" seríen les ciudaes de Uviéu, Xixón, Avilés, Llangréu y Mieres. Estos cinco concejo si faemos una contorna xuniéndolos formaríase un ocho d'ende la denominación. Uviéu, Xixón, Avilés y Siero seríen los únicos conceyos que superaríen los 50.000 habitantes y mui cerca d'esi estragal taríen Llangréu y Mieres. Nun hai qu'escaecer otros nucleos (yá nes ales de la rexón) que tuvieron y tienen un papel bien importante como centralizadores de servicios del so área n'especial Cangas, Ḷḷuarca, Navia y Les Arriondes toes elles, cuantimás la primera, actúen como pequeñes ciudaes dominantes d'un ampliu territoriu. =====

Asturies atopar na denominada España verde. Atópense principalmente dos tipos de vexetación: Per un sitiu, son frecuentes los carbayus, hayas, texos... Por otru, en zones de monte, pueden atopase encines, castaños...

Asturies ye una rexón montascosa carauterizada pola situación, al sur, de la cordal Cantábricu. El Cordal, que dixebra la rexón del Pandu, percuerre la rexón d'este a oeste nun tramu de cerca de 200 km en llinia recta, con altitúes que van dende daqué más de los 1000 m nel este, hasta los 2600 m de los Picos d'Europa. Dende'l puntu de vista del relieve pueden estremase les siguientes unidaes:

A. La divisoria de agua Duero-Cantábricu, la mesma cordal Cantábricu —con dos macizos aisllaos d'importancia, Picos d'Europa y macizu de Ubiña—, que d'oeste a este ta constituyida poles siguiente seición

• sierra del Mingatón
• sierra del Rañadoiru

El macizu de Ubiña, el principal macizu del centru, con 58 cumes qu'algamen los 2400 m;

• sierra de Casomera
• sierra de les Fontes d'Iviernu
• sierra de Mongayo
• sierra de Beza
• Picos d'Europa, yá na llende oriental, el gran macizu del norte d'España que s'estiende per Cantabria y Castiella-Llión con más de 200 cumes qu'algamen los 2000 m;

• B. Les sierres interiores, estribaciones del cordal Cantábricu que s'enfusen na rexón.

• nel Occidente, en direición casi perpendicular S-N, llindando valles polos que cuerren los principales ríos:

• sierra de Muniellos
• sierres de Carondiu y Valledor, dixebrando'l valle del ríu Navia del valle del ríu Esva
• sierra de la Serrantina

• na parte central, llindando los principales valles de la rexón:

• sierra de la Mesa
• sierra de la Sobia, dixebrando'l valle de Teberga del de ríu Trubia
• cordal de Ḷḷena y sierra del Aramo
• cordal de los Llanos de Somerón
• cordal de Carrocedo
• cordal de Murias y Santibañez

• na parte oriental, en direición más inclinada:

• cordal de Ponga
• sierra d'Amieva
• sierra de Cuadonga
• sierra de Covalierda

• C. Les sierres prelitorales y mariniegues :

• sierra de Ques
• sierra del Sueve
• sierra del Cuera

El clima xeneral n'Asturies ye oceánicu, con precipitaciones abondoses partíes a lo llargo del añu y temperatures nidies tantu pel hibiernu como pel branu. Por cuenta de lo abrupto de la xeografía asturiana hai infinidá de microclimes, anque podríamos estremar tres microclimes principales nel Principáu: oceánicu lluviosu, oceánicu interior y de monte. Les zones climátiques estremables son La franxa climática de la mariña, bien influyida pel mar; Otra franxa climática nel suroeste del Principáu, con un clima más continentalizado; La franxa central que, anque oceánicu, nun ta tan influyida pel mar como la mariniega y el clima de monte en toles rexones del Cordal Cantábricu, con importantes nevaes, qu'en cotes non bien altes, pueden empezar n'ochobre y prorrogase hasta mayu, anque nun ye raru ver dalgún falopu en cotes cimeres a los 2000 metros nos meses de branu.

Los ríos asturianos son curtios y bien caudalosos. Tán encaxaos en fondos valles que s'abrir pasu escontra'l mar Cantábricu de sur a norte. Esta peculiaridá dexa que munchos sían aprovechaos pa la xeneración d'enerxía hidroeléctrica. Los ríos principales son: Sella, Nalón, Narcea y Navia.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Xeografía d'Asturies.