Guerra civil de Guinea-Bisáu

Guerra civil de Guinea-Bisáu
Fecha	7 xunu 1998 → 10 mayu 1999
Llugar	Guinea-Bisáu
Resultáu	Cayida del gobiernu de Vieira
Belixerantes
Gobiernu de Guinea-BisáuSofitaos por: Senegal Guinea Francia Fuercies rebalbesSofitaos por: MFDC Portugal
Comandantes
João Bernardo Vieira Ansumane Mané
Fuercies en combate
600 (Guardia Presidencial)[1] 2.000 soldaos[2] 3.000-6.000 soldaos[2]
Baxes
2.000-6.000 muertos y 350.000 movíos[3]
[editar datos en Wikidata]

La guerra civil de Guinea-Bisáu foi provocada por un golpe d'estáu contra'l presidente João Bernardo Vieira, dirixíu pol xeneral de brigada Ansumane Mané en xunu de 1998. Los enfrentamientos ente les fuercies gubernamentales, sofitaes polos estaos vecinos, y los rebeldes finalmente resultaron nun alcuerdu de paz en payares de 1998, que prevía un gobiernu d'unidá nacional y la celebración de nueves eleiciones nel próximu añu. Un biltu posterior y curtio d'hostilidaes en mayu de 1999 terminó nel derrocamientu de Vieira.

En xineru de 1998, diez separatistes de la rexón senegalesa de Casamance fueron asesinaos, y otros cuarenta fueron deteníos, tres los enfrentamientos coles fuercies armaes en dos ciudaes na frontera norte de Guinea-Bisáu.

Esplegar refuerzos de les fuercies armaes na frontera con Senegal pa evitar nueves incursiones guerrilleres. A finales de xineru, tres tomar d'un alixu d'armes por soldaos de Guinea-Bisáu, dellos oficiales de les fuercies armaes fueron arrestaos y acusaos de suministrar armes a los separatistes de Casamance. A principios de febreru, el ministru de Defensa anunció la suspensión del xefe del Estáu Mayor de les Fuercies Armaes, brigadier xeneral Ansumane Mané por motivos d'incumplimientu de los sos deberes en vista del fechu de que les armes prindaes nos últimos meses fueren tomaes d'un depósitu militar de les fuercies armaes de Guinea-Bisáu.

En marzu de 1998, dempués de la protesta per parte de la oposición polos retrasos na organización de les eleiciones llexislatives, una comisión independiente establecer pa les eleiciones nacionales previstes pa xunu. N'abril, Mané, acusó públicamente al Ministru de Defensa y un grupu d'oficiales de les fuercies armaes de la so participación nel tráficu d'armes a los separatistes de Casamance. Nel Sestu Congresu del PAIGC celebráu mayu de 1998, el presidente João Bernardo Vieira foi reelixíu presidente del partíu.

Vieira despidió al suspendíu Mané y nomó al xeneral Humberto Gomes por que lo sustituyera, el 6 de xunu de 1998.^[4]El 7 de xunu, les tropes rebalbes lideraos por Ansumane Mané facer col control de los cuarteles militares en Bisáu, según otros puntos estratéxicos de la ciudá, incluyendo l'aeropuertu internacional. Mané darréu esixó l'arrenunciu de Vieira y la so alministración y la realización d'eleiciones llibres y democrátiques nel mes de xunetu. Col sofitu de 1.300 senegaleses y 400 guineanos, les tropes lleales al gobiernu intentaron ensin ésitu recuperar el control de zones en poder de rebeldes resultando en fuertes enfrentamientos. Nos díes siguientes más de 3.000 estranxeros fueron evacuaos de la capital por barcu hasta Senegal. Envalórase que más de 200.000 residentes de Bisáu fuxeron de la ciudá, provocando medranes d'un desastre humanitariu, mientres les hostilidaes torgaben a les organizaciones d'ayuda d'emerxencia la distribución d'alimentos y suministros médicos a los refuxaos. La llucha siguió en xunetu, con munchos miembros de les fuercies armaes de Guinea-Bisáu desertando escontra'l llau de los rebeldes.^[5] El 26 de xunetu, tres la mediación d'una delegación de la Comunidá de Países de Llingua Portuguesa (CPLP), el gobiernu y los rebeldes alcordaron implementar una tregua. El 25 d'agostu, representantes del gobiernu y los rebeldes axuntar so los auspicios de la CPLP y la CEDEAO na isla de Sal, Cabu Verde, onde s'algamar un alcuerdu pa tresformar la tregua esistente nun altu'l fueu. L'alcuerdu preve la reapertura del aeropuertu internacional y l'esplegue de fuercies internacionales pa caltener y supervisar l'altu'l fueu.

En setiembre de 1998, les conversaciones ente'l gobiernu y los rebeldes volver# a entamar en Abidjan, Costa de Marfil. Los rebeldes esixeron que toles fuercies de Senegal y Guinea retirar del país como condición previa pa un alcuerdu de paz definitivu, lo que foi refugáu pol gobiernu. Los rebeldes, pela so parte, refugó una propuesta pal establecimientu por Senegal d'una zona tampón en Guinea-Bisáu a lo llargo de la frontera con Casamance. N'ochobre los rebeldes alcordaron una propuesta del gobiernu pa la creación d'una zona desmilitarizada que dixebra les fuercies d'oposición na capital. Primero que la propuesta podría ser formalmente aprobada, l'altu'l fueu derrumbar con combates na capital y otres ciudaes. N'ochobre los rebeldes alcordaron una propuesta del gobiernu pa la creación d'una zona desmilitarizada que dixebra les fuercies n'oposición na capital.

El 20 d'ochobre, el gobiernu impunxo un toque de queda en tol país, y a otru día, el presidente Vieira declaró un altu'l fueu unillateral. Nesi momentu casi la totalidá de les tropes del gobiernu desertaren al llau de los rebeldes,^[5]que se cree que controlen aproximao'l 99% del país. El 23 d'ochobre, el xeneral Mané acepto una tregua de 48 hores p'avagar Vieira pa esclariar les sos propuestes pa un alcuerdu de paz axustáu y alcordóse darréu pa les conversaciones direutes que se celebraríen en Banxul, Gambia. Nes conversaciones, que tuvieron llugar el 29 d'ochobre, los rebeldes confirmaron que nun buscaben l'arrenunciu de Vieira.

== Resolvimientu de la guerra Nueves conversaciones celebraes so los auspicios de la CEDEAO en Abuya, Nixeria, resultaron na firma d'un alcuerdu de paz el 1 de payares. So los términos d'alcuerdu, les dos partes reafitaron l'altu'l fueu del 25 d'agostu y resolvióse que la retirada de les tropes senegaleses y guineanes de Guinea-Bisáu lo que se realizó simultáneamente col esplegue d'una fuercia d'interposición ECOMOG (fuercies de supervición de la CEDEAO), que garantizar la seguridá na frontera con Senegal. Tamién s'alcordó qu'un gobiernu d'Unidá Nacional establecer pa incluyir representantes de los rebeldes y que les eleiciones presidencial y llexislativu celebraríense a más tardar en marzu de 1999.

A principios de payares de 1998, algamóse un alcuerdu sobre la composición d'una comisión executiva conxunta d'aplicar l'alcuerdu de paz. Más tarde esi mes, la comisión aprobó la estructura del nuevu gobiernu, que foi integrada por diez ministros y siete secretarios d'Estáu. El 3 d'avientu, Francisco Fadul foi designáu primer ministru y más tarde esi mes Vieira y Mané llegaron a un alcuerdu sobre la asignación de les carteres de les dos partes. El primer contingente de 100 soldaos del ECOMOG llegó a finales d'avientu. Coles mesmes, el Conseyu de Seguridá aprobó la resolución 1216 que llama a dambes partes pa formar un gobiernu d'unidá nacional y celebrar eleiciones a finales de marzu de 1999.

En xineru de 1999, Fadul anunció que les eleiciones presidencial y llexislativu nun tendríen llugar en marzu, como se preve nel alcuerdu de Abuya, y retrasaríase hasta'l final del añu. Tamién en xineru algamó un alcuerdu ente'l gobiernu, los rebeldes y el CEDEAO sobre la fuercia de la fuercia d'interposición del ECOMOG, que tenía 710 soldaos. Tamién s'alcordó un calendariu pa la retirada de les tropes senegaleses y guineanes de Guinea-Bisáu. A finales de xineru, sicasí, volver# a entamar les hostilidaes na capital con resultancia de numberoses muertes y el desplazamientu d'unos 250.000 habitantes. El 9 de febreru, les conversaciones ente'l gobiernu y los rebeldes producíes nun alcuerdu sobre un altu'l fueu que prevíen la retirada inmediata de les tropes senegaleses y guineanes. Nuna xunta celebrada en Lomé, Togu, el 17 de febreru, João Bernardo Vieira y Mané Ansumane comprometer a nunca recurrir al conflictu armáu de nuevu. El 20 de febreru el nuevu gobiernu d'Unidá Nacional anuncióse. El desarme de les tropes rebalbes y les lleales al presidente, según lo previsto nel alcuerdu de Abuya, empezó a principios de marzu. La retirada de les tropes de Senegal y Guinea terminó esi mes dempués d'una prórroga del plazu del 28 de febreru al 16 de marzu por cuenta de problemes loxísticos. N'abril, un informe foi publicáu pola Asamblea Nacional Popular, que exoneró a Mané por cargos de tráficu d'armes a los rebeldes de Casamance. Anque l'informe, que fuera puestu en llibertá en xunu de 1998 cuando empezaron les hostilidaes, pidió la reincorporación d'Mané como xefe del Estáu Mayor de les fuercies armaes, reveló que la guardia presidencial del presidente Vieira fuera fuertemente implicada nel tráficu d'armes. La Afitamientu de la Paz de les Naciones Xuníes Oficina de Sofitu en Guinea-Bisáu creóse darréu pa supervisar les eleiciones xenerales y l'aplicación del Alcuerdu de Abuya.

A principios de mayu de 1999, Vieira anunció que les eleiciones llexislativu y presidencial van tener llugar el 28 d'avientu. El 7 de mayu, con una condena xeneralizada pola comunidá internacional, el presidente João Bernardo Vieira foi derrocáu pola xunta militar rebalba. La llucha españara en Bisáu el día anterior, cuando les tropes rebalbes tomaron arsenales d'armes que se guardaren nel aeropuertu internacional dende'l desarme de les fuercies rivales en marzu. Los rebeldes, qu'afirmaron que la so actuación foi motivada pola negativa de Vieira a dexar que la guardia presidencial que se desarmara, arrodiaron el palaciu presidencial, obligándo-y a rindise. Vieira darréu abellugóse na embaxada de Portugal, onde'l 10 de mayu roblóse la rindición incondicional.

El Presidente de l'Asamblea Popular Nacional, Malam Bacai Sanhá, foi nomáu presidente interín de la república hasta que se celebraron les eleiciones. El Gobiernu d'Unidá Nacional, incluyíos los ministros designaos por Vieira, permanecieron nel cargu. Nuna xunta de los órganos del PAIGC esi mes, Manuel Saturnino da Costa foi designáu pa sustituyir a Vieira como líder del partíu. Nuna xunta tripartita realizada a finales de mayu polos representantes del gobiernu, la xunta militar y los partíos políticos, alcordóse que Vieira tien de ser xulgáu pola so participación nel tráficu d'armes a los separatistes de Casamance y por delitos políticos y económicos rellacionaos coles sos condiciones nel cargu. Vieira alcuerda dir a xuiciu, pero namái dempués de recibir tratamientu médicu nel estranxeru, dempués de lo cual comprometióse a volver a Guinea-Bisáu. Nuna xunta de ministros d'Esteriores de la CEDEAO, celebrada en Togu d'esi mes, el derrocamientu de Vieira foi condergáu y les demandes fueron feches por él por que se-y dexe salir de Guinea-Bisáu. Tamién se decidió que les fuercies del ECOMOG retirar del país. Les tropes del ECOMOG dir a principios de xunu. Esi mes Vieira dexábase-y salir de Guinea-Bisáu pa recibir tratamientu médicu en Francia. Sanhá citó razones humanitaries, pa dexar la salida de Vieira, pero aportunó en qu'él volvería ser xulgáu. Nel mesmu mes Sanhá afirmó que les eleiciones presidencial y llexislativu van tener llugar el 28 de payares. En xunetu, les enmiendes constitucionales que s'introducieron llinda la duración del mandatu presidencial a dos mandatos y abolió la pena de muerte. Tamién s'axustó qu'a los cargos públicos principales solo podríen participar los nacíos nel país o fíos de nacionales.

El 28 de payares, les eleiciones presidencial y llexislativu celebrar col opositor Partíu de Renovación Social (PRS), ganando 38 de los 102 escaños convirtiéndose nel mayor partíu representáu na Asamblea Nacional del Poder Popular. El gobernante PAIGC llogró namái 24 escaños. El candidatu presidencial de PRS, Kumba Ialá, llogró'l primer llugar ganando 38,81% de los votos. Nuna segunda vuelta celebrada'l 16 de xineru de 2000, ganó fácilmente Ialá al presidente interín Malam Bacai Sanhá del PAIGC, ganando'l 72% de los votos. Foi juramentado el 17 de febreru de 2000.

• Esta obra remanez de la traducción de Guinea-Bissau Civil War de Wikipedia - inglés, espublizada polos sos editores baxo la Llicencia de documentación llibre de GNU y la Llicencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 3.0 Unported.
• The History Guy: Guinea Bissau Civil War