সৰ্পদংশনৰ উৎস চাওক

← সৰ্পদংশন
আপোনাৰ এই পৃষ্ঠাটো সম্পাদনা কৰিবলৈ অনুমতি নাই, যাৰ কাৰণসমূহ হ'ল:
এই পৃষ্ঠাখন বৰ্তমান অৰ্ধ-সুৰক্ষিত অৱস্থাত আছে আৰু কেৱল পঞ্জীভূক্ত সদস্যসকলেহে সম্পাদনা কৰিব পাৰে।
এই পৃষ্ঠাখন কিয় সুৰক্ষিত কৰা হৈছে?

ৱিকিপিডিয়াৰ প্ৰায় সকলোবোৰ প্ৰবন্ধ সকলোৱে সম্পাদনা কৰিব পৰা হ’লেও মাজে মাজে কিছুমান ভাল প্ৰবন্ধ অথবা জনপ্ৰিয় কিছুমান পৃষ্ঠা ধ্বংসপ্ৰৱণতা প্ৰতিৰোধ কৰিবৰ বাবে অৰ্ধ-সুৰক্ষিত পৰ্যায়লৈ লৈ যোৱা হয়।
এই পৃষ্ঠাটো সুৰক্ষিত কৰাৰ কাৰণ ইয়াৰ সুৰক্ষা অভিলেখত উল্লেখ কৰা হৈছে। যদি সুৰক্ষা অভিলেখ সম্পৰ্কীয় কোনো তথ্য পোৱা নাযায়, তেন্তে সম্ভৱত অৰ্ধ-সুৰক্ষিত কৰাৰ পাছত পৃষ্ঠাটো বিলোপ কৰা হৈছে।
আপুনি কি কৰিব পাৰে?

আপোনাৰ যদি ৱিকিপিডিয়াত একাউন্ট নাই তেন্তে একাউন্ট তৈয়াৰ কৰাৰ যোগে পঞ্জীভুক্ত হওক। যদি ৱিকিপিডিয়াত আপোনাৰ কোনো একাউন্ট নাই, তেনে আপুনি সহজতেই এটা একাউন্ট সৃষ্টি কৰিব পাৰে। একাউন্ট সৃষ্টি ৪ দিন আৰু ১০টা সৰু-সুৰা সম্পাদনা কৰা পাছত আপুনি অৰ্ধ-সুৰক্ষিত পৃষ্ঠাসমূহ সম্পাদনা কৰিবলৈ সক্ষম হ’ব।
অন্য সদস্যসকলৰ লগত এই পৃষ্ঠা সম্পৰ্কে আলোচনা কৰক।
পৃষ্ঠাটো সুৰক্ষা সলনি কৰাৰ অনুৰোধ কৰিব পাৰে।
আপুনি যদি কোনো ভুল বা ত্ৰুটি দেখা পাইছে, তেন্তে আপুনি সেয়া ঠিক কৰাৰ বাবে পৰামৰ্শ প্ৰেৰণ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ ফলত ৱিকিপিডিয়াৰ স্বয়ংনিশ্চিত সদস্য বা আন পুৰণি সদস্যসকলে আপুনি প্ৰেৰণ কৰা পৰামৰ্শ অনুযায়ী পৰিৱৰ্তন কৰিব পাৰে। প্ৰবন্ধৰ ক্ষেত্ৰত, অনুগ্ৰহ কৰি পোণপ্ৰথমে আলোচনা পৃষ্ঠাখন পঢ়ি চাওক, কাৰণ আপুনি যি পৰিৱৰ্তন বিচাৰিছে, সেই বিষয়ে আগতেই আলোচনা কৰা হবও পাৰে।
এই পৃষ্ঠাখন সম্পাদনাৰ বাবে অনুমতি বিচাৰক
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
- Start of block: 08:48, 2 July 2024
- Expiry of block: 08:48, 2 July 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
এই বিষয়ে হোৱা যিকোনো আলোচনাত ওপৰৰ তথ্যবোৰ সদৰী কৰে যেন। If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
আপুনি এই পৃষ্ঠাটোৰ উৎস চাব আৰু প্ৰতিলিপি কৰিব পাৰে।
{{নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ}}
{{Infobox disease|
 Name = সৰ্পদংশন |
 Image = Cobra bite in Thailand (image, 2023).jpg |
 Caption = [[থাইলেণ্ড]]ৰ এগৰাকী ছোৱালীৰ ভৰিত [[ফেঁটীসাপ]]ৰ দংশনৰ চিহ্ন |
 DiseasesDB = 29733 |
 ICD10 = {{ICD10|T|63|0|t|51}}, T14.1, W59 (nonvenomous), X20 (venomous) |
 ICD9 = {{ICD9|989.5}}, {{ICD9|E905.0}}, {{ICD9|E906.2}} |
 ICDO = |
 OMIM = |
 MedlinePlus = 000031 |
 eMedicineSubj = med |
 eMedicineTopic = 2143 |
 MeshID = D012909 |
}}
[[সাপ|সাপে]] খোঁটাৰ ফলত হোৱা আঘাতকে '''সৰ্পদংশন''' ([[ইংৰাজী ভাষা]]ত Snakebite) বুলি কোৱা হয়। দাঁতৰ আঘাতত ঠাইটুকুৰাত বিন্ধাৰ দৰে ক্ষতৰ সৃষ্টি হ'ব পাৰে বা শৰীৰত বিষ বিয়পিব পাৰে (envenomation)। সাপৰ বেছিভাগ প্ৰজাতিৰেই বিষ নাই আৰু সেইবোৰে চিকাৰৰ শৰীৰত চাপ প্ৰয়োগেৰেহে হত্যা কৰে। তুলনামূলকভাৱে কম সংখ্যক সাপ বিষধাৰী আৰু সেইবোৰ [[এণ্টাৰ্কটিকা]]ৰ বাহিৰে আন সকলো মহাদেশত পোৱা যায়।<ref name="Kasturiratne">{{cite journal |last=Kasturiratne |first=A. |coauthors=Wickremasinghe A. R., de Silva N., Gunawardena N. K., Pathmeswaran A., et al. |year=2008 |month=November |title=The Global Burden of Snakebite: A Literature Analysis and Modelling Based on Regional Estimates of Envenoming and Deaths |journal=PloS Medicine |volume=5 |issue=11 |pages= |doi=10.1371/journal.pmed.0050218 |url=http://www.plosmedicine.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pmed.0050218;jsessionid=66B81B3E56F5DABADB52D86E51BE334F |accessdate=2009-06-24 |quote= |archivedate=2009-11-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091102084452/http://www.plosmedicine.org/article/info:doi/10.1371/journal.pmed.0050218;jsessionid=66B81B3E56F5DABADB52D86E51BE334F |deadurl=yes }}</ref> [[পৃথিৱী]]ত সাপৰ প্ৰায় ৩০০০ [[প্ৰজাতি (জীৱবিদ্যা)|প্ৰজাতি]] পোৱা যায় যাৰ প্ৰায় ১৫% মানুহৰ বাবে বিপজ্জনক।<ref name="Gold2002">{{cite journal |last=Gold |first=Barry S. |coauthors=Richard C. Dart, Robert A. Barish |date=1 April 2002 |title=Bites of venomous snakes |journal=The New England Journal of Medicine |volume=347 |issue=5 |pages=347–56 |issn=00284793 |url=http://content.nejm.org/cgi/content/full/347/5/347?ijkey=/Romzox5/Yq3A&keytype=ref&siteid=nejm |accessdate=2009-06-25 |doi=10.1056/NEJMra013477 |pmid=12151473 |archivedate=2020-01-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200127043123/https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra013477?siteid=nejm&keytype=ref&ijkey=%2FRomzox5%2FYq3A |deadurl=yes }}</ref><ref>{{cite journal |last=Russell |first=F. E. |title=When a snake strikes |journal=Emerg Med |volume=22 |issue=12 |pages=33–4, 37–40, 43 |year=1990}}</ref> সাপে চিকাৰৰ লগতে প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবেও দংশন কৰে। যিহেতু সাপ দেখাত বিভিন্ন ৰকমৰ হ'ব পাৰে, সেইবাবে সৰ্পদংশনৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰজাতি নিৰ্ণয় কষ্টসাধ্য আৰু ততালিকে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱা উচিত।<ref name="SVDK">{{Cite journal|year=2007|title=Snake Venom Detection Kit: Detection and Identification of Snake Venom|publisher=CSL Limited|url=http://www.csl.com.au/docs/92/398/SVDK_Product_Leaflet.pdf|accessdate=2009-11-24|quote=The physical identification of Australian and Papua New Guinean snakes is notoriously unreliable. There is often marked colour variation between juvenile and adult snakes and wide size, shape and colour variation between snakes of the same species. Reliable snake identification requires expert knowledge of snake anatomy, a snake key and the physical handling of the snake|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080721155355/http://www.csl.com.au/docs/92/398/SVDK_Product_Leaflet.pdf|archivedate=2008-07-21|deadurl=yes}}</ref><ref name="White2006">{{Cite journal |last1=White |first1=Julian |year=2006 |title=Snakebite & Spiderbite: Management Guidelines |publisher=Department of Health, Government of South Australia |location=Adelaide |pages=1–71 |url=http://www.health.sa.gov.au/DesktopModules/SSSA_Documents/LinkClick.aspx?tabid=57&mid=403&table=SSSA_Documents&field=ItemID&id=257&link=C%3A%5CDocuments+and+Settings%5Cdhc000033%5CDesktop%5CA+HEAT+(Store)%5CSA+Snakebite+Guide+screenres.pdf |isbn=0730895513 |accessdate=2009-11-24 |quote=The colour of brown snakes is very variable and misleading for identification purposes. They may be brown, red brown, grey, very dark brown and may be plain in color, have speckling, stripes or bands, or have a dark or black head |archivedate=2009-11-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091112034739/http://www.health.sa.gov.au/DesktopModules/SSSA_Documents/LinkClick.aspx?tabid=57&mid=403&table=SSSA_Documents&field=ItemID&id=257&link=C%3a%5cDocuments+and+Settings%5cdhc000033%5cDesktop%5cA+HEAT+(Store)%5cSA+Snakebite+Guide+screenres.pdf |deadurl=yes }}</ref>

সৰ্পদংশনৰ ফলাফল বহুতো কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, যেনে- সাপৰ প্ৰজাতি, দংশন কৰা শৰীৰৰ স্থান, প্ৰবেশ কৰা বিষৰ পৰিমাণ, আৰু আক্ৰান্তৰ স্বাস্থ্য। সৰ্পদংশনৰ পিছত ব্যক্তিজন প্ৰায়েই আতঙ্কগ্ৰস্ততাত ভোগে। তদুপৰি [[অট'ন'মিক নাৰ্ভাছ চীষ্টেম]]ৰ দ্বাৰা টেকীকাৰ্ডিয়া, বুকুৰ ধপ‌ধপনি আৰু বমিৰ ভাৱ হ'ব পাৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name="Kitchens1987">{{cite journal | author = Kitchens C, Van Mierop L | title = Envenomation by the Eastern coral snake (Micrurus fulvius fulvius). A study of 39 victims | journal = JAMA | volume = 258 | issue = 12 | pages = 1615–18 | year = 1987 | pmid = 3625968 | doi = 10.1001/jama.258.12.1615}}</ref> বিষ নথকা সাপে খোঁটাৰ ফলত দাঁতৰ আঘাতৰ পৰা বা বীজাণুৰ সংক্ৰমণৰ পৰা ক্ষতৰ সৃষ্টি হ'ব পাৰে। সৰ্পদংশনৰ পৰা হ'ব পৰা [[এনাফাইলেক্সিছ]]ৰ ফলত মানুহ মৃত্যুমুখত পৰিব পাৰে। সৰ্পদংশনৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসা সাধাৰণতে সেই অঞ্চলত বসবাস কৰা সাপৰ প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, কাৰণ এটা প্ৰজাতিৰ সাপৰ বাবে কৰা চিকিৎসা আন এটাৰ বাবে কাৰ্যকৰী নহ'বও পাৰে। 

সৰ্পদংশনৰ ফলত হোৱা ক্ষয়-ক্ষতিৰ পৰিমাণ ভৌগোলিক স্থানভেদে বেলেগ বেলেগ হয়। [[অষ্ট্ৰেলিয়া]], [[ইউৰোপ]] আৰু [[উত্তৰ আমেৰিকা]]ত মৃত্যুৰ হাৰ নগণ্য,<ref name="Kasturiratne"/><ref name="Chippaux 1998">{{Cite journal |last=Chippaux |first=J.P. |year=1998 |title=Snake-bites: appraisal of the global situation |journal=Bulletin of the World Health Organization |volume=76 |issue=5 |pages=515–24 |url=http://www.kingsnake.com/aho/pdf/menu6/chippaux1998.pdf |accessdate=2009-07-03|pmid=9868843|pmc=2305789}}</ref><ref name="Gutierrez2007"/> কিন্তু বিশ্বৰ আন বহু ঠাইত, বিশেষকৈ চিকিৎসা সেৱাৰ সুবিধা নথকা গ্ৰামাঞ্চলত সৰ্পদংশনৰ ফলত হোৱা শাৰীৰিক ক্ষতি আৰু মৃত্যু এটা গুৰুতৰ স্বাস্থ্যজনিত সমস্যা। [[দক্ষিণ এছিয়া]], [[দক্ষিণ-পূব এছিয়া]] আৰু [[নিম্ন-ছাহাৰা আফ্ৰিকা]]ত সৰ্পদংশনৰ ঘটনা বিশ্বৰ ভিতৰতে সৰ্বাধিক। নৱগ্ৰীষ্মপ্ৰধান, বিষুবীয় আৰু গ্ৰীষ্মপ্ৰধান অঞ্চলতো সাপে খোঁটাৰ ঘটনা প্ৰায়েই ঘটি থাকে।<ref name="Kasturiratne"/><ref name="Chippaux 1998"/><ref name="Gutierrez2007">{{cite journal |last=Gutiérrez |first=José María |coauthors=Bruno Lomonte, Guillermo León, Alexandra Rucavado, Fernando Chaves, Yamileth Angulo |year=2007 |month=October |title=Trends in Snakebite Envenomation Therapy: Scientific, Technological and Public Health Considerations |journal=Current Pharmaceutical Design |volume=13 |issue=28 |pages=2935–50 |url=http://www.icp.ucr.ac.cr/~blomonte/2007_Antivenenos_CurrPharmDesign_Gutierrez_therapy_review.pdf |accessdate=2009-07-01 |quote= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110428034152/http://www.icp.ucr.ac.cr/~blomonte/2007_Antivenenos_CurrPharmDesign_Gutierrez_therapy_review.pdf |archivedate=2011-04-28 |deadurl=yes }}</ref> প্ৰতিবছৰে বিশ্বজুৰি প্ৰায় ২০০০০-৯৪০০০ মানুহ সৰ্পদংশনৰ ফলৰ মৃত্যুমুখত পৰে।<ref name="Kasturiratne"/> সুৰক্ষা থকা বিশেষ জোতা পৰিধান কৰি আৰু সাপৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ থকা অঞ্চল পৰিহাৰ কৰি সৰ্পদংশনৰ ঘটনা কমাব পাৰি।

==চিহ্ন আৰু লক্ষণসমূহ==
[[File:Snake bite symptoms.png|thumb|right|সাপৰ বিষ শৰীৰত প্ৰবেশ কৰাৰ সাধাৰণ লক্ষণসমূহ।<ref name=MedlinePlus/><ref>[http://www.health-care-clinic.org/diseases/snakebite.html Health-care-clinic.org > Snake Bite First Aid - Snakebite] Retrieved on 21 mars, 2009</ref><ref>Snake bite image example at [http://www.mdconsult.com/das/patient/body/127551351-2/0/10041/8928_en.jpg MDconsult > Patient Education > Wounds, Cuts and Punctures, First Aid for]</ref> কিন্তু বেলেগ বেলেগ সাপে খোঁটাৰ লক্ষণো বেলেগ হ'ব পাৰে।<ref name=MedlinePlus>[http://www.nlm.nih.gov/MEDLINEPLUS/ency/article/000031.htm MedlinePlus > Snake bites] From Tintinalli JE, Kelen GD, Stapcynski JS, eds. Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide. 6th ed. New York, NY: McGraw Hill; 2004. Update Date: 2/27/2008. Updated by: Stephen C. Acosta, MD, Department of Emergency Medicine, Portland VA Medical Center, Portland, OR. Review provided by VeriMed Healthcare Network. Also reviewed by David Zieve, MD, MHA, Medical Director, A.D.A.M., Inc. Retrieved on 19 mars, 2009</ref>]]
[[File:Tissue necrosis following bite from Bothrops asper PLoS Medicine.jpg|thumb|right|''[[:en:Bothrops asper|ব'থ্ৰ'প্‌ছ এছ্‌পাৰ]]'' সাপে খোঁটাৰ ফলত হোৱা গুৰুতৰ কলা নেক্ৰ'চিছ। ১১ বছৰীয়া আক্ৰান্তজনক দুসপ্তাহ আগতে [[ইকুৱেডৰ]]ত সাপে খুঁটিছিল আৰু কেৱল এণ্টিবায়'টিকেৰেহে চিকিৎসা কৰা হৈছিল। তেওঁৰ আঁঠুৰ ওপৰত ভৰিখন কাটি পেলাবলগীয়া হয়। <ref name="plosmedecine">http://www.plosmedicine.org/article/info:doi/10.1371/journal.pmed.0030150</ref>]]

সৰ্পদংশনৰ সাধাৰণ লক্ষণসমূহ হৈছে ভয়, আতঙ্কগ্ৰস্ততা, আৰু মানসিক অস্থিৰতা যাৰ ফলত বমিৰ ভাৱ, বমি, [[ডায়েৰীয়া]], [[ভাৰ্টিগ']], মূৰ্ছা যোৱা, [[টেকীকাৰ্ডিয়া]] আৰু ছালৰ শীতলতা হ'ব পাৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name=" Kitchens1987" /> টেলিভিছন, সাহিত্য আৰু লোকগাঁথাসমূহেও সৰ্পদংশন লৈ কিছুমান অহেতুক প্ৰচাৰ চলোৱাৰ ফলত ভুক্তভোগীয়ে সচৰাচৰ মৃত্যুৰ কথা চিন্তা কৰিবলৈ ধৰে।

[[অনাৰ্দ্ৰ দংশন|অনাৰ্��্ৰ সৰ্পদংশন]], আৰু বিষ নথকা সাপৰ দংশনৰ ফলতো ব্যক্তিজনৰ গুৰুতৰ আঘাত হ'ব পাৰে। ইয়াৰ কাৰণ কেইবাটাও: ভালদৰে চিকিৎসা নকৰা সৰ্পদংশনৰ ক্ষতত বীজাণুৰ সংক্ৰমণ হ'ব পাৰে (দ চিদ্ৰৰ নিচিনা ক্ষতৰ সৃষ্টি কৰা ভাইপাৰ সাপৰ খোঁটত প্ৰায়েই দেখা যায়), কিছুমান মানুহৰ সাপে খুঁটিলে [[এনাফাইলেক্সিছ]] হ'ব পাৰে, আৰু সাপৰ লেলাউটি বা দাঁতত "[[ক্ল'ষ্ট্ৰিডিয়াম টিটানি]]"ৰ দৰে ভয়ঙ্কৰ অণুজীৱ থাকিব পাৰে। ভালদৰে চিকিৎসা নকৰিলে সেইবাবে সংক্ৰমণ বিয়পি মানুহজন মৃত্যুমুখত পৰিব পাৰে। 

বিষ থকা আৰু নথকা সাপৰ প্ৰায়বোৰৰ দংশনত স্থানীয় প্ৰতিক্ৰিয়া কিছুমান দেখা যায়। খোঁটা স্থানভেদে ৯০% মানুহৰ ক্ষেত্ৰত অলপ বিষ আৰু ঠাইডোখৰ ৰঙা পৰিব পাৰে।<ref name="Gold2002"/> [[ভাইপাৰ (প্ৰাণী)|ভাইপাৰ]] আৰু কিছুমান [[ফেঁটীসাপ]]ৰ দংশনৰ বাৰুকৈয়ে বিষ অনুভৱ হ'ব পাৰে আৰু ঠাইডোখৰ পাঁচ মিনিটৰ ভিতৰতে ফুলি যাব পাৰে।<ref name="Gutierrez2007"/> ঠাইটুকুৰাৰ পৰা তেজ ওলাব পাৰে, পানী-জোলা হ'ব পাৰে আৰু শেষত কোষৰ [[নেক্ৰ'চিছ]] হ'ব পাৰে। [[পিট্‌ভাইপাৰ]] আৰু [[ভাইপাৰ (প্ৰাণী)|ভাইপাৰ]]ৰ দংশনৰ আন কিছুমান লক্ষণ হৈছে দুৰ্বলতা, ৰক্তক্ষৰণ, বমিৰ ভাৱ আৰু বমি হোৱা।<ref name="Gold2002"/><ref name="Gutierrez2007"/> লক্ষণসমূহ সময়ৰ লগে;অগে গুৰুতৰ হৈ উঠিব পাৰে আৰু [[নিম্ন ৰক্তচাপ]], [[টেকীপ্‌নিআ]], টেকীকাৰ্ডিয়া, অভ্যন্তৰীণ ৰক্তক্ষৰণ, অচেতনতা, বৃক্কৰ অসমৰ্থতা আৰু উশাহ-নিশাহৰ অসমৰ্থতাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name="Gutierrez2007"/>

উল্লেখযোগ্য যে [[ম'জাভে ৰেটল্‌স্নে'ক]], [[ক্ৰেইট]], [[ক'ৰেল স্নে'ক]] আৰু ফুটফুটীয়া ৰেটল্‌স্নে'কৰ দংশনত আঘাত গুৰুতৰ হোৱা সত্ত্বেও বিষ সামান্যহে অনুভৱ হয়।<ref name="Gold2002"/> ৰেটল্‌স্নেকৰ কিছুমান প্ৰজাতিয়ে খুঁটিলে ব্যক্তিজনে "ৰবৰৰ নিচিনা", "মিণ্টৰ নিচিনা" বা "ধাতৱীয়" সোৱাদ অনুভৱ কৰিব পাৰে।<ref name="Gold2002"/> [[স্পিটিং ক'ব্ৰা]] আৰু [[ৰিংখাল]] সাপে চিকাৰৰ চকুলৈ বিহ নিক্ষেপ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ ফলত প্ৰচণ্ড বিষ, চকুৰ মাংসপেশীৰ শিথিলতা আৰু আৰু চিকাৰ অন্ধ হ'ব পাৰে।<ref name="Warrell1976">{{Cite journal|last=Warrell |first=David A. |coauthors=L. David Ormerod |year=1976|title=Snake Venom Ophthalmia and Blindness Caused by the Spitting Cobra (Naja Nigricollis) in Nigeria |journal=The American Society of Tropical Medicine and Hygiene |volume=25 |issue=3 |pages=525–9 |url=http://www.ajtmh.org/cgi/content/abstract/25/3/525 |accessdate=2009-09-05 |pmid=1084700}}</ref><ref name="Ismail1993">{{Cite journal|last=Ismail |first=Mohammad |coauthors=Abdullah M. Al-Bekairi, Ayman M. El-Bedaiwy, Mohammad A. Abd-El Salam |year=1993 |title=The ocular effects of spitting cobras: I. The ringhals cobra (Hemachatus haemachatus) Venom-Induced corneal opacification syndrome |journal=Clinical Toxicology |volume=31 |issue=1 |pages=31–41 |doi=10.3109/15563659309000372 |pmid=8433414}}</ref>

কিছুমান অষ্ট্ৰেলিয়ান ইলেপিড আৰু ভাইপাৰৰ বিষ শৰীৰত প্ৰবেশ কৰিলে তেজ গোট মৰাত সমস্যাৰ সৃষ্টি হয় আৰু ভুক্তভোগীৰ মুখ, নাক বা পুৰণি শুকোৱা ঘাঁৰপৰাও প্ৰচণ্ড ৰক্তক্ষৰণ হ'ব পাৰে।<ref name="Gutierrez2007"/> অভ্যন্তৰীণ অঙ্গ যেনে মগজু আৰু অন্ত্ৰৰ পৰা ৰক্তক্ষৰণ হৈ ব্যক্তিজনৰ চালত [[ইকাইম'চিচ]] (একপ্ৰকাৰৰ ক্ষত)ৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। 

ইলেপিড যেনে সাগৰীয় সাপ, ক্ৰেইট, ফেঁটীসাপ, ৰজাফেঁটী, মাম্বা আৰু বহু অষ্ট্ৰেলিয়ান প্ৰজাতিৰ বিষে স্নায়ুতন্ত্ৰক আক্ৰমণ কৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name="Gutierrez2007"/><ref name="Phillips2002">{{Cite journal |last=Phillips |first=Charles M. |year=2002|title=Sea snake envenomation |journal=Dermatologic Therapy |volume=15|issue=1 |pages=58–61(4)|doi=10.1046/j.1529-8019.2002.01504.x |url=http://www.kingsnake.com/aho/pdf/menu6/phillips2002.pdf|accessdate=2009-07-24}}</ref> ভুক্তভোগীয়ে চকুৰে দেখাত , উশাহ লোৱাত, কথা কোৱাত আৰু শৰীৰৰ যিকোনো ঠাইত উদ্দীপনা অনুভৱ কৰাত সমস্যা হ'ব পাৰে।<ref name="Gold2002"/> স্নায়ুতন্ত্ৰৰ বেমেজালিত এইসমূহৰ বাহিৰেও আৰু বহুতো লক্ষণে দেখা দিব পাৰে। সোনকালে চিকিৎসা নকৰিলে উশাহ লোৱাৰ অসমৰ্থতাত ব্যক্তিজন মৃত্যুমুখত পৰিব পাৰে। 

কিছুমান ফেঁটীসাপৰ প্ৰজাতি, প্ৰায় সকলোবোৰ ভাইপাৰ, কিছুমান অষ্ট্ৰেলিয়ান ইলেপিড আৰু কিছুমান সাগৰীয় সাপে মাংসপেশীৰ কলাৰ [[নেক্ৰ'চিছ]] কৰে।<ref name="Gutierrez2007"/> গোটই শৰীৰ জুৰি মাংসৰ কলাবোৰ মৰিবলৈ ধৰে যাক [[ৰেব্দ'মায়'লাইচিছ]] বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ ফলত বৃক্কৰ নলীকাত মায়'গ্ল'বিন জমা হৈ বৃক্কৰো ক্ষতি কৰে। [[নিম্নৰক্তচাপ]]ৰ সৈতে মিলি ই বৃক্কৰ অসমৰ্থতাৰ সৃষ্টি কৰে আৰু চিকিৎসাৰ ব্যৱস্থা নকৰিলে ব্যক্তিজন মৃত্যুমুখত পৰে।<ref name="Gutierrez2007"/>

== ৰোগতত্ত্ব ==
সকলো বিষধাৰী সাপে চিকাৰৰ শৰীৰত বিষ প্ৰবেশ কৰা-নকৰাটো সৈচ্চিক। খাদ্যৰ বাবে চিকাৰ জোখতকৈ ডাঙৰ হ'লে বিষ নষ্ট কৰাৰ সলনি সাপে "[[অনাৰ্দ্ৰ দংশন]]" কৰে।<ref name="Young2002">{{Cite journal |last=Young |first=Bruce A. |coauthors=Cynthia E. Lee, Kylle M. Daley |year=2002 |title=Do Snakes Meter Venom? |journal=BioScience |volume=52 |issue=12 |pages=1121–26 |doi=10.1641/0006-3568(2002)052[1121:DSMV]2.0.CO;2 |url=http://caliber.ucpress.net/doi/abs/10.1641/0006-3568(2002)052%5B1121:DSMV%5D2.0.CO%3B2 |accessdate=2009-09-18 |quote=The second major assumption that underlies venom metering is the snake's ability to accurately assess the target}}</ref> প্ৰজাতিবোৰৰ মাজত অনাৰ্দ্ৰ দংশনৰ পৰিমাণ ভিন্ন: ৮০% [[সাগৰীয় সাপ]]ৰ দংশনত শৰীৰত বিষ নোসোমায়,<ref name="Phillips2002"/> কিন্তু পিট্‌ভাইপাৰৰ ২৫% দংশনহে অনাৰ্দ্ৰ।<ref name="Gold2002"/> [[ৰেটল্‌স্নে'ক]]ৰ দৰে কিছুমান সাপৰ জাতিয়ে আক্ৰমণতকৈ আত্মসুৰক্ষাৰ সময়তহে বেছি বিষ ঢালি দিয়ে।<ref name="Young2001">{{Cite journal |last=Young |first=Bruce A. |coauthors=Krista Zahn |year=2001 |title=Venom flow in rattlesnakes: mechanics and metering |journal=Journal of Experimental Biology |volume=204 |issue=Pt 24 |pages=4345–4351 |issn=0022-0949 |pmid=11815658 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/reprint/204/24/4345.pdf |accessdate=2009-09-18 |quote=With the species and size of target held constant, the duration of venom flow, maximum venom flow rate and total venom volume were all significantly lower in predatory than in defensive strikes}}</ref>

কেতিয়াবা সময়ৰ হেৰ-ফেৰ হৈ সাপৰ দাঁত শৰীৰত ভালকৈ প্ৰবেশ নকৰাৰ ফলতো অনাৰ্দ্ৰ দংশন হয়।<ref name="Young2002"/> বিষ নথকাকৈও [[:en:Boidae|বয়ডি]] আৰু [[:en:Pythonidae|পাইথ'নিডি]] পৰিয়ালৰ সাপৰ দংশনে গুৰুতৰ ক্ষতি কৰে; সাপটো বা চিকাৰ নিজেই আঁতৰি যোৱাৰ ফলত মাংসপেশীত সোমাই থকা বেজীৰ দৰে তীক্ষ্ণ দাঁতে ঠাইটুকুৰা চিৰাচিৰ কৰিব পাৰে। বিষধাৰী সাপৰ দৰে মৃত্যুদায়ক নহ'লেও এনে আঘাত অস্থায়ীভাৱে ক্ষতিকৰ আৰু চিকিৎসাৰ অভাৱত ভয়ংকৰ সংক্ৰমণ হ'ব পাৰে। 

বেছিভাগ সাপেই দংশন কৰিবলৈ মুখ খুলিব লাগে। কিন্তু [[:en:Atractaspididae|এট্ৰেক্‌টেস্পিডি]] পৰিয়ালৰ আফ্ৰিকান আৰু মধ্যপূৰ্বৰ সাপে বিষদাঁত ভাঁজ কৰি কাষলৈ আনি মুখ নেমেলাকৈয়ে দংশন কৰিব পাৰে।<ref name="Deufel2003">{{Cite journal |last=Deufel |first=Alexandra |coauthors=David Cundall |year=2003 |title=Feeding in Atractaspis (Serpentes: Atractaspididae): a study in conflicting functional constraints |journal=Zoology |volume=106 |issue=1 |pages=43–61 |url=http://www.minotstateu.edu/biology/pdf/AtractaspisReprint.pdf |accessdate=2009-08-25 |doi=10.1078/0944-2006-00088 |pmid=16351890 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060909142314/http://www.minotstateu.edu/biology/pdf/AtractaspisReprint.pdf |archivedate=2006-09-09 |deadurl=no }}</ref>

=== সাপৰ বিষ ===
{{Main|সাপৰ বিষ}}
সাপৰ বিষ প্ৰধানতঃ চাৰি প্ৰকাৰৰ - [[নিউৰ'টক্সিন]], [[হিম'টক্সিন]], [[মায়'টক্সিন]] আৰু [[চাইট'টক্সিন]]। নিউৰ'টক্সিনে স্নায়ুতন্ত্ৰত আৰু হিম'টক্সিনে তেজৰ কোষবোৰত আক্ৰমণ কৰে। অৱশ্যে দুইপ্ৰকাৰ বিষেই মগজুৰ [[নিউৰ'ণ]] বোৰৰ ৰাসায়নিক সংযোগবোৰ বন্ধ কৰি ক্ৰিয়া কৰে। আনহাতে মায়'টক্সিনে মাংসপেশীত আৰু চাইট'টক্সিনে সৰু স্থানত কমকৈ ক্ৰিয়া কৰে। এনে বিষাক্ত সাপ, যেনে [[নিউৰ'টক্সিন]] উৎপন্ন কৰা [[ফেঁটীসাপ]] দিয়ে [[হীম'টক্সিন]] উৎপন্ন কৰা [[পিট্‌ভাইপাৰ]]ৰ দংশনৰ প্ৰায় ১০-২০ মিনিটৰ ভিতৰতে যদি [[চিকিৎসা সেৱা]] পোৱা নাযায়, তেন্তে ৰোগীৰ সাধাৰণতে মৃত্যু হয়। নিউৰ'টক্সিনৰ প্ৰভাৱত শ্বাস-প্ৰশ্বাস বন্ধ হৈ আৰু হিম'টক্সিনৰ বাবে অন্তৰ্ৱৰ্তী ৰক্তক্ষৰণ হৈ আক্ৰান্তৰ মৃত্যু হয়। 

জীৱবিজ্ঞানীসকলৰ মতে [[মিন'চিন]] কালৰ সময়তে সাপৰ বিষ তৈয়াৰ কৰিব পৰা ক্ষমতাৰ উদ্ভৱ হয়।<ref name="Jackson2003">{{Cite journal |last=Jackson |first=Kate |year=2003|title=The evolution of venom-delivery systems in snakes |journal=Zoological Journal of the Linnean Society |volume=137 |issue=3 |pages=337–354 |doi=10.1046/j.1096-3642.2003.00052.x |url=http://www.kingsnake.com/aho/pdf/menu2/jackson2002.pdf |accessdate=2009-07-25}}</ref> মধ্য-তৃতীয়াংশ কালত বেছিভাগ সাপেই চাপ প্ৰয়োগেৰে চিকাৰ কৰা [[:en:Henophidia|হেন'ফিডিয়া]] পৰিয়ালৰ আছিল। যেতিয়া বিশ্বৰ কোনো কোনো অংশত হাবিৰ ঠাই ঘাঁহনিয়ে ল'বলৈ ধৰিলে, তেতিয়া কিছুমান সাপৰ পৰিয়াল সৰু আৰু অধিক আক্ৰমণাত্মকৰূপে বিকশিত হ'বলৈ ধৰিলে। কিন্তু সৰু সাপৰ বাবে চিকাৰ কৰাটো কঠিন হোৱা বাবে সাপৰ বিষৰ বিকাশ ঘটা আৰম্ভ হ'ল।<ref name="Jackson2003"/> বেছিভাগ জীৱিত সৰীসৃপৰে আদিৰূপ বুলি ভবা [[টক্সিক'ফেৰা]] নামৰ গোটটোৰ ওপৰত কৰা আন আন গৱেষণাৰ পৰা এই কথা প্ৰতীয়মান হয় যে শেষ ক্ৰেটাচিয়ান যুগত প্ৰায় দহ মিলিয়ন বছৰৰ আগতে সাপৰ বিষৰ বিকাশ হয়।<ref name="Fry2006">{{Cite journal |last=Fry |first=Bryan G. |coauthors=Nicolas Vidal, Janette A. Norman, Freek J. Vonk, Holger Scheib, S. F. Ryan Ramjan, Sanjaya Kuruppu, Kim Fung, S. Blair Hedges, Michael K. Richardson, Wayne. C. Hodgson, Vera Ignjatovic, Robyn Summerhayes, Elazar Kochva |year=2006 |title=Early evolution of the venom system in lizards and snakes |journal=Nature |volume=439 |issue=7076 |pages=584–8 |pmid=16292255 |doi=10.1038/nature04328 |url=http://www.venomdoc.com/downloads/2005_BGF_Nature_squamate_venom.pdf |accessdate=2009-09-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20051221171907/http://www.venomdoc.com/downloads/2005_BGF_Nature_squamate_venom.pdf |archivedate=2005-12-21 |deadurl=yes }}</ref>

সাধাৰণতে লেলাউটি নিঃসৰণ কৰা বিকশিত [[পেৰ'টিড গ্লেণ্ড]]ত সাপৰ বিষ প্ৰস্তুত হয়। চকুৰ পিছফালে থকা [[wikt:alveolus|এল্‌ভিঅ'লাই]]ত ই সঞ্চিত হৈ থাকে আৰু ফোঁপোলা চুঙাকৃতিৰ [[বিষদাঁত]]লৈ সৈচ্চিকভাৱে নিঃসৰিত হয়। এশৰ পৰা এহেজাৰ পৰ্যন্ত বিভিন্ন [[প্ৰ'টিন]] আৰু [[এন্‌জাইম|এন্‌জাইমে]]ৰে এই বিষ গঠিত হয়। সেইবোৰৰ কামো ভিন ভিন যেনে- চিকাৰৰ হৃদতন্ত্ৰৰ কামত আউল লগোৱা বা বিষ সোনকালে প্ৰবেশ কৰিবলৈ কলাৰ শোহন ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰা আদি। 

পিট্‌ভাইপাৰ দৰে বহু সাপৰ বিষ কেইবাবিধো বিষৰ সমষ্টি, যেনে- [[চাইট'টক্সিন]], [[হিম'টক্সিন]], [[নিউৰ'ট'ক্সিন]] আৰু [[মায়'টক্সিন]] আৰু ফলত শৰীৰৰ প্ৰায়বোৰ অঙ্গপ্ৰণালীত ক্ৰিয়া কৰি বিভিন্ন লক্ষণৰ সৃষ্টি কৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name="Russell1980a">{{Cite journal |last=Russell |first=Findlay E. |year=1980 |title=Snake Venom Poisoning in the United States |journal=Annual Review of Medicine |volume=31 |pages=247–59|doi=10.1146/annurev.me.31.020180.001335|pmid=6994610}}</ref> পূৰ্বতে এই ধাৰণাৰ বিপৰীতে এবিধ সাপৰ বিষ নিৰ্দিষ্ট বুলি ভবা হৈছিল। এছীয় আৰু আমেৰিকান সাপৰ বিষৰ প্ৰ'টিনৰ গঠন ভালদৰে অধ্যয়ন কৰা হৈছে, অষ্ট্ৰেলীয় সাপৰ বিষয়ে সিমান জনা নাযায়। 

বেলেগ বেলেগ পৰিয়ালৰ আৰু বেলেগ বেলেগ প্ৰজাতিৰ সাপৰ বিষৰ শক্তি ভিন্ন। ইয়াক নিগনিৰ শৰীৰত [[:en:median lethal dose|মিডিয়ান লিথেল ড'জ]] এককেৰে জোখা হয় (LD<sub>50</sub>)। ইলেপিডৰ মাজতে ছালৰ তলেৰে সুমুৱাই দিয়া LD<sub>50</sub> ১৪০ গুণ বেলেগ হ'ব পাৰে আৰু ভাইপাৰবোৰৰ মাজত ১০০ গুণ বেলেগ হ'ব পাৰে। বেলেগ বেলেগ প্ৰজাতিয়ে উৎপাদন কৰিব পৰা বিষৰ পৰিমাণো ভিন্ন। [[গাবুন ভাইপাৰ]] এটা দংশনত সৰ্বাধিক ৪৫০-৬০০ মিলিগ্ৰাম বিষ উৎপন্ন হয়।<ref name="Spawls">{{Cite book |title=The Dangerous Snakes of Africa |last=Spawls |first=Stephen |coauthors=Bill Branch |year=1997 |publisher=Southern Book Publishers |location=Johannesburg |isbn=1868125750 |page=192}}</ref> [[:en:Opisthoglyphous|অ'পিস্থ'গ্লাইফাছ]] ক'লুব্ৰিডৰ বিষ মৃত্যুঘাতী হ'ব পাৰে (ব্লুমস্লাঙৰ ক্ষেত্ৰত) বা নগণ্য হ'ব পাৰে (''[[:en:Tantilla|টেন্‌টিলা]]''ৰ ক্ষেত্ৰত)। 

== প্ৰতিকাৰ ==
[[File:RodriguezParkHoustonSnakes.JPG|thumb|right|হিউষ্টন, টেক্সাছৰ চিল্‌ভান ৰ'ড্ৰিগুৱেজ উদ্যানত সাপৰ উপস্থিতিৰ বিষয়ে সতৰ্কবাণী। ]]

সাপে সাধাৰণতে মানুহক বা তৎসম অন্য প্ৰাণীক খুঁটিবলৈ ভাল নাপায় কাৰণ ইয়াৰ বিষ ইয়াক খাদ্য ধৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয়। সাধাৰণতে আত্মৰক্ষাৰ বাবে, ভাবুকিৰ সম্মুখীন হ'লে, ভয় খালে বা পলোৱাৰ পথ নাথাকিলেহে ই মানুহক দংশন কৰে। সাপৰ মুখামুখি হ'লে সেই ঠাইৰপৰা আঁতৰি যোৱাই শ্ৰেয়। দেখাত বেলেগ বেলেগ হ'ব পাৰে বাবে সাপৰ প্ৰজাতি আঁতৰৰ পৰা নিৰ্ণয় কৰা কঠিন। 

[[এন্দুৰ]] পোৱাৰ সম্ভাৱনা থকা জনবসতিৰ এলেকাত সাপ প্ৰায়েই দেখা যায়। এন্দুৰৰ উপদ্ৰৱ কম কৰিলে সাপৰ পৰাও ভালেখিনি পৰিত্ৰাণ পাব পাৰি। কোনো ঠাইলৈ গ'লে সেই ঠাইত বসবাস কৰা সাপৰ প্ৰজাতিৰ জ্ঞান থকাটো লাভজনক। [[আফ্ৰিকা]], [[অষ্ট্ৰেলিয়া]], নৱশীতোষ্ণ আৰু [[দক্ষিণ এছিয়া]]ত সাপৰ বহু বিপজ্জনক প্ৰজাতি পোৱা যায়। 

অৰণ্য অঞ্চলত মাটিত ভৰিৰে জোৰে জোৰে আঘাত কৰিলে সৃষ্টি হোৱা কঁপনি আৰু শব্দৰ ফলত সাপ আঁতৰি যায়। কিন্তু এই কথা কেৱল [[উত্তৰ আমেৰিকা]]তহে প্ৰযোজ্য। বিশ্বৰ আন ঠাইত থকা [[ৰজা ফেঁটী]]<ref name="NG">{{cite web|url=http://animals.nationalgeographic.com/animals/reptiles/king-cobra/|title=National geographic- KING COBRA|quote= They are fiercely aggressive when cornered (line 28-29)}}</ref> বা [[ক'লা মাম্বা]]ৰ<ref>{{cite web|url=http://animals.nationalgeographic.com/animals/reptiles/black-mamba.html|title=National geographic-BLACK MAMBA|quote=when threatened, highly aggressive (line 2-3)}}</ref> দৰে ডাঙৰ আৰু আক্ৰমণাত্মক সাপে নিজৰ অঞ্চল সুৰক্ষিত কৰি ৰাখিব খোজে। মুখামুখি হ'লে লৰচৰ নকৰাকৈ মনে মনে থকাই শ্ৰেয়। সাপটো নিজে আঁতৰি নগ'লে সাৱধানে ধীৰ খোজেৰে তাৰ পৰা পলায়ন কৰাটো দৰকাৰী। 

শিবিৰ পতা ঠাইত সাপ নাহিবৰ বাবে জুই ধৰাটো ভাল। গৰমকালি নিশা তাপমাত্ৰা ২১°Cতকৈ বেছি হ'লে সাপ অতি সক্ৰিয় হৈ পৰা দেখা যায়। [[শৈলাৰোহণ]] কৰিলে শিলৰ দাতি বা ফাঁকবোৰ পৰীক্ষা নকৰাকৈ হাত দিব নাপায়, কাৰণ শীতল ৰক্তৰ প্ৰাণী হোৱা বাবে সাপে প্ৰায়েই শিলৰ দাতিত সূৰ্যৰ তাপ লয়। 

সাপ পোহা বা নচুওৱা মানুহে খোঁট নাখাবৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় সাৱধানতা লোৱা উচিত। মদ্যপান কৰি উঠি সাপ চুবলৈ যোৱাটো অনুচিত। [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ত ৪০% আক্ৰান্তই বনৰ সাপ ধৰিবলৈ গৈ বা পোহা সাপ অসাৱধানতাৰে চুওঁতেই দুৰ্ঘটনা হয়- তাৰে ৪০% লোকৰ তেজত এল্‌কহলৰ পৰিমাণ ০.১% বা তাতকৈ বেছি পোৱা যায়।<ref>{{Cite journal|author=Kurecki B, Brownlee H|title=Venomous snakebites in the United States|journal=Journal of Family Practice|volume=25|issue=4|pages=386–92|year=1987|pmid=3655676}}</ref>

মৃত যেন লগা সাপৰ পৰাও আঁতৰি থকাটো প্ৰয়োজনীয় কাৰণ কিছুমান প্ৰজাতিয়ে ভাবুকিৰ সম্মুখীন হ'লে এলুটি মাৰি জিভাখন বাহিৰলৈ উলিয়াই ঠগিব পাৰে। সাপৰ চিগি যোৱা মূৰেও প্ৰতিবৰ্তী ক্ৰিয়া (reflex action)ৰ জৰিয়তে দংশন কৰিব পাৰে। তেনে দংশনো জীৱিত সাপৰ দংশনৰ সমানেই ভয়াবহ।<ref name="Gold2002"/><ref>{{Cite journal|author=Gold B, Barish R|title=Venomous snakebites. Current concepts in diagnosis, treatment, and management|journal=Emerg Med Clin North Am|volume=10|issue=2|pages=249–67|year=1992|pmid=1559468}}</ref> মৃত সাপৰ বিষ নিঃসৰণ নিয়ন্ত্ৰিত নোহোৱাৰ বাবে তেনে দংশনত কেতিয়াবা বেছি বিষ ওলাব পাৰে।<ref name="Suchard1999">{{Cite journal |last=Suchard |first=JR |coauthors=LoVecchio F. |year=1999 |title=Envenomations by Rattlesnakes Thought to Be Dead |journal=The New England Journal of Medicine |volume=340 |issue=24 |pages=1930 |issn=0028-4793 |url=http://content.nejm.org/cgi/content/extract/340/24/1930 |accessdate=2009-09-05 |doi=10.1056/NEJM199906173402420 |pmid=10375322 |archivedate=2008-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080720020449/http://content.nejm.org/cgi/content/extract/340/24/1930 |deadurl=yes }}</ref>

== চিকিৎসা ==
সাপৰ খোঁট প্ৰাণনাশী হ'ব নে নহ'ব তাক থিৰাং কৰাটো সহজ নহয়। উত্তৰ আমেৰিকাৰ "ক'পাৰহে'ড" সাপে বয়স্ক মানুহৰ ভৰিৰ সৰুগাঁথিত খুঁটিলে সেয়া বৰ গুৰুতৰ আঘাত নহয়, কিন্তু একেটা সাপে শিশুৰ মুখ বা পেটত খুঁটিলে সেয়া প্ৰাণনাশী হ'ব পাৰে। সৰ্পদংশনৰ ফলাফল বিভিন্ন কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে: সাপৰ আকাৰ, শাৰীৰিক অৱস্থা, তাপ, আক্ৰান্তৰ বয়স আৰু স্বাস্থ্য, খোঁটা ঠাই, প্ৰবেশ কৰা বিষৰ পৰিমাণ, চিকিৎসা গ্ৰহণ কৰা সময়, আৰু চিকিৎসাৰ মান আদি।<ref name="Gold2002"/><ref name="Gold1994"/>

=== সাপৰ চিনাক্তকৰণ ===
চিকিৎসাৰ পৰিকল্পনাৰ বাবে কোনো কোনো ঠাইত সাপৰ চিনাক্তকৰণ জৰুৰী, কিন্তু ই সদায় সম্ভৱ নহয়। কেতিয়াবা মৃত সাপটো আক্ৰান্তৰ লগত অনা হয় নাইবা সাপপ্ৰধান অঞ্চলত স্থানীয় জ্ঞানেই কাম দিয়ে। বহুযোজিত প্ৰতিবিষ (Antivenom) উপলব্ধ থকা উত্তৰ আমেৰিকাৰ দৰে ঠাইত সাপৰ চিনাক্তকৰণত বৰ গুৰুত্ব দিয়া নহয়। দুৰ্ঘটনা কৰা সাপটোক ধৰিবলৈ বা মাৰিবলৈ যাওঁতে পুনৰ একেজনক বা আনকো খুঁটিব পাৰে, গতিকে এনে কৰা অনুচিত। 

বেছিভাগ সমস্যা সৃষ্টি কৰা তিনিবিধ সাপ হৈছে ভাইপাৰ, ক্ৰেইট্‌ আৰু ফেঁটী। যিদৰে সেই অঞ্চলত পোৱা সাপৰ কথা জনাটো ভাল, তেনেদৰে সেই প্ৰতিবিধ সাপে খোঁটাৰ লক্ষণ জনাটোও। খোঁটা সাপৰ প্ৰজাতি নিৰ্ণয় কৰিবলৈ কোনো কোনো অঞ্চলত সেই অঞ্চলৰ বাবে নিৰ্দিষ্ট একোটা স্ক'ৰিং প্ৰণালীও ব্যৱহাৰ কৰা হয়।<ref>{{Cite journal|author=Pathmeswaran A, Kasturiratne A, Fonseka M, Nandasena S, Lalloo D, de Silva H|title=Identifying the biting species in snakebite by clinical features: an epidemiological tool for community surveys|journal=Trans R Soc Trop Med Hyg|volume=100|issue=9|pages=874–8|year=2006|pmid=16412486|doi=10.1016/j.trstmh.2005.10.003}}</ref>

=== প্ৰাথমিক চিকিৎসা ===
সৰ্পদংশনৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসা বেলেগ বেলেগ সাপৰ বাবে ভিন্ন হ'ব পাৰে। <!-- Snakebite [[first aid]] recommendations vary, in part because different snakes have different types of venom. Some have little local effect, but life-threatening systemic effects, in which case containing the venom in the region of the bite by pressure immobilization is desirable. Other venoms instigate localized tissue damage around the bitten area, and immobilization may increase the severity of the damage in this area, but also reduce the total area affected; whether this trade-off is desirable remains a point of controversy. Because snakes vary from one country to another, first aid methods also vary. -->
কিন্তু বেছিভাগ নিৰ্দেশাৱলীয়েই তলৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসাসমূহৰ ক্ষেত্ৰত একমত। 

#আক্ৰান্তজনক আৰু আনক অধিক দংশনৰ পৰা বচাওক। সাপৰ চিনাক্তকৰণ কোনো কোনো অঞ্চলত দৰকাৰী হ'লেও অধিক বিপদ চপাই লোৱা বা চিকিৎসা বিলম্ব কৰাটো অনুচিত। 
#আক্ৰান্তজনক শান্ত কৰি ৰাখক। নহ'লে একিউট ষ্ট্ৰেছৰ বাবে তেজৰ চলাচল বাঢ়ি বিপদ বাঢ়িবহে পাৰে। আতংকৰ সৃষ্টি নোহোৱাটো বাঞ্ছনীয়। 
#সহায়ৰ ��াবে মানুহ মাতক আৰু আক্ৰান্তক ততালিকে এণ্টিভেন'ম উপলব্ধ থকা স্থানীয় চিকিৎসালয়লৈ লৈ যাওক। 
#খোঁট খোৱা অংগটো স্থিৰে ৰাখক আৰু আক্ৰান্তৰ হৃদপিণ্ডৰ তলত ৰাখক যাতে হৃদপিণ্ড আৰু আন অংগলৈ যোৱা তেজৰ পৰিমাণ কমে। 
#মানুহজনক একো খাবলৈ নিদিব। বিশেষকৈ এল্‌কহলে ৰক্তনলীৰ প্ৰসাৰণ কৰি বিষৰ শুহাৰ পৰিমাণ বঢ়াব পাৰে। চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ নোলোৱাকৈ কোনো দৰব-জাতি দিয়াৰো প্ৰয়োজন নাই। 
#খোঁট খোৱা অংগটোক চেপি থকা আঙুঠি, ঘড়ী, ছেণ্ডেল আদিবোৰ খুলি থওক। 
#মানুহজনক বেছিকৈ লৰচৰ কৰিবলৈ নিদিব। 
#দংশনৰ ঠাইডোখত কটা-ছিঙা কৰিব নালাগে। 

২০০৭ চনত [[ভাৰত চৰকাৰ|ভাৰত চৰকাৰে]] প্ৰকাশ কৰা "National snake-bite protocol"তো প্ৰায় এইখিনি কথাই কোৱা হৈছে।<ref name="park">{{cite book | title=Park's textbook of preventive and social medicine | publisher=M/S Banarsida Bhanot publishers | author=Dr. K. Park | year=2013 | location=Jabalpur | pages=381}}</ref> দংশনৰ ঠাইডোখৰ চাবোন, পানীৰে ধুই চাফাও কৰিব পাৰি। ছাল বা বেণ্ডেজত লাগি থকা বিষৰ সহায়ত চিনাক্তকৰণৰ সঁজুলিৰে সাপৰ প্ৰজাতিও নিৰ্ণয় কৰা সম্ভৱ। এনে কৰিলে জৰুৰীকালীন কক্ষত প্ৰয়োজনীয় প্ৰতিবিষ নিৰ্ণয় কৰাটো সহজ হয়।<ref>{{Cite web |url=http://www.usyd.edu.au/anaes/venom/snakebite.html |title=Treatment of Australian Snake Bites |author=Chris Thompson |work=Australian anaesthetists' website}}</ref>

=== চাপ প্ৰয়োগ আৰু স্থিৰতা ===
[[File:Bundesarchiv Bild 135-KA-01-019, Tibetexpedition, Melken einer Schlange.jpg|thumb|right|[[ৰাছেল ভাইপাৰ]] এটাক "খীৰোৱা" দৃশ্য। গৱেষণাগাৰসমূহে সাপৰ বিষ এনেদৰে সংগ্ৰহ কৰি এণ্টিভেন'ম প্ৰস্তুত কৰে। ]]

১৯৭৯ চনত অষ্ট্ৰেলিয়াৰ [[:en:National Health and Medical Research Council|National Health and Medical Research Council]]এ আনুষ্ঠানিকভাৱে চাপ প্ৰয়োগ আৰু স্থিৰতাক (pressure immobilization) সৰ্পদংশনৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসা হিছাপে পছন্দ কৰে।<ref name="Currie2008">{{Cite journal |last=Currie |first=Bart J. |coauthors=Elizabeth Canale, Geoffrey K. Isbister |year=2008|title=Effectiveness of pressure-immobilization first aid for snakebite requires further study |journal=Emergency Medicine Australasia |pmid=18549384 |volume=20 |issue=3 |doi=10.1111/j.1742-6723.2008.01093.x |pages=267–270(4)}}</ref> ২০০৯ চন পৰ্যন্ত ইয়াৰ কাৰ্যকাৰীতা সম্পৰ্কে পৰ্যাপ্ত প্ৰমাণ পোৱা হোৱা নাই।<ref name="Currie2008"/> সেইবাবে বেছিভাগ আন্তৰ্জাতিক বিশেষজ্ঞই ইয়াৰ ওপৰত সন্দেহ প্ৰকাশ কৰিছে।<ref name="Currie2008"/> তথাপিও অষ্ট্ৰেলিয়াৰ সকলো নামজ্বলা প্ৰাথমিক চিকিৎসা প্ৰতিষ্ঠানে অঙ্গটোত চাপ প্ৰয়োগ আৰু স্থিৰ ৰাখিবলৈ উপদেশ দিয়ে, এক-তৃতীয়াংশ আক্ৰান্তইহে এই কাম প্ৰকৃততে কৰে।<ref name="Currie2008"/>

[[ভাইপাৰ]]ৰ দৰে সাপৰ চাইট'টক্সিক দংশনত চাপ প্ৰয়োগ আৰু স্থিৰতাই বৰ সুফল নিদিয়ে।<ref>{{Cite journal|author=Rogers I, Celenza T|title=Simulated field experience in the use of the Sam splint for pressure immobilization of snakebite|journal=Wilderness Environ Med|volume=13|issue=2|pages=184–5|year=2002|url=http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=013&issue=02&page=0184|pmid=12092977|doi=10.1580/1080-6032(2002)013[0184:LTTE]2.0.CO;2|access-date=2012-02-09|archivedate=2020-01-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200126111404/http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=013&issue=02&page=0184|deadurl=yes}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Bush S, Green S, Laack T, Hayes W, Cardwell M, Tanen D|title=Pressure immobilization delays mortality and increases intracompartmental pressure after artificial intramuscular rattlesnake envenomation in a porcine model|journal=Ann Emerg Med|volume=44|issue=6|pages=599–604|year=2004|pmid=15573035|url=http://www.llu.edu/llu/faculty/whayes/documents/2004_bush_et_al._pressure-immob.pdf|format=PDF|accessdate=2006-06-25|doi=10.1016/j.annemergmed.2004.06.007|archivedate=2008-12-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081230111450/http://www.llu.edu/llu/faculty/whayes/documents/2004_bush_et_al._pressure-immob.pdf|deadurl=yes}}</ref><ref>{{Cite journal| author=Sutherland S, Coulter A|title=Early management of bites by the eastern diamondback rattlesnake (Crotalus adamanteus): studies in monkeys (Macaca fascicularis)|journal=Am J Trop Med Hyg|volume=30|issue=2|pages=497–500|year=1981|pmid=7235137}}</ref> কিন্তু বেছিভাগ [[ইলেপিড]] সাপৰ নিউৰ'টক্সিক বিষত ই কাম দিব পাৰে।<ref>{{Cite journal|author=Rogers I, Winkel K|title=Struan Sutherland's "Rationalisation of first-aid measures for elapid snakebite"--a commentary|journal=Wilderness Environ Med|volume=16|issue=3|pages=160–3|year=2005|pmid=16209471|url=http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=016&issue=03&page=0160|accessdate=2006-06-25|doi=10.1580/ER20-04.1|archivedate=2020-05-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200509090340/http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=016&issue=03&page=0160|deadurl=yes}}</ref><ref>{{Cite journal| author=Sutherland S|title=Deaths from snake bite in Australia, 1981-1991|journal=Med J Aust|volume=157|issue=11–12|pages=740–6|pmid=1453996|year=1992}}</ref><ref>{{Cite journal| author=Sutherland S, Leonard R|title=Snakebite deaths in Australia 1992-1994 and a management update|journal=Med J Aust|volume=163|issue=11–12|pages=616–8|pmid=8538559|year=1995}}</ref> চিকিৎসা গৱেষক [[:en:Struan Sutherland|ষ্ট্ৰুৱান চুডেৰলেণ্ড]]ৰ দ্বাৰা ১৯৭৮ চনত বিকশিত<ref>{{Cite journal|author=Sutherland S, Coulter A, Harris R|title=Rationalisation of first-aid measures for elapid snakebite|journal=Lancet|volume=1|issue=8109|pages=183–5|year=1979|pmid=84206|url=http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=016&issue=03&page=0164|doi=10.1016/S0140-6736(79)90580-4|access-date=2012-02-09|archivedate=2020-01-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200126111420/http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=016&issue=03&page=0164|deadurl=yes}}</ref> এই পদ্ধতিত সাপৰ বিষ দংশিত অঙ্গতে আবদ্ধ কৰি [[লসিকা তন্ত্ৰ]]ৰ জৰিয়তে আন গুৰুত্বপূৰ্ণ অঙ্গলৈ বৈ যোৱাত বাধা দিয়া হয়। এই পদ্ধতিৰ ভাগ দুটা: চাপ প্ৰয়োগেৰে লসিকা প্ৰবাহক বাধা দিয়া আৰু দংশন কৰা অঙ্গটো স্থিৰ কৰি ৰাখি মাংসপেশীৰ পাম্পিং ক্ৰিয়া প্ৰতিৰোধ কৰা। 
<!--
চাপ প্ৰয়োগৰ বাবে সাধাৰণতে ইলাষ্টিক পটী বা জৰুৰী অৱস্থাত যিকোনো কাপোৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। আঘাতৰ দুইৰ পৰা চাৰি ইঞ্চি ওপৰত (হৃদপিণ্ড আৰু আঘাতৰ মাজত) পটী বন্ধা আৰম্ভ কৰা হয় আৰু পকাই পকাই হৃদপিণ্ডৰ ফালে লৈ যোৱা হয়, তাৰপিছত আঘাতৰ ওপৰেৰে নি হাত বা ভৰিৰ ফালে লৈ যোৱা হয়। তাৰপিছত অঙ্গটো স্থিৰ কৰিব লাগিব আৰু সম্ভৱ হ'লে স্পিণ্ট বা স্লিং ব্যৱহাৰ কৰি ওলমাই ৰাখিব লাগে। ভৰিৰ সৰুগাঁঠিত স্প্ৰেইন হ'লে প্ৰয়োগ কৰা পটীৰ সমানেই এই পটীটো টান হ'ব লাগে। ই কোনোপধ্যেই ৰক্ত প্ৰবাহ বন্ধ কৰিব "নালাগে" আৰু ব্যক্তিজনে অসুবিধা পাব নালাগে। অসুবিধা পালে ব্যক্তিজনে ক'ব নোৱাৰাকৈ অঙ্গটো লৰাব আৰু তেতিয়া পদ্ধতিটো বিফল হ'ব। পটীৰ বাহিৰফালে দংশন কৰা স্থান স্পষ্টভাৱে চিহ্নিত কৰি থ'ব লাগে। কেতিয়াবা এই প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত অনাকাংক্ষিতভাৱে অঙ্গটো ফুলিব পাৰে। 

চাপ প্ৰয়োগ আৰু স্থিৰতা যিমান পাৰি সোনকালে কৰিব লাগে; লক্ষণ ফুটি উঠাৰ বাবে ৰৈ থকা অনুচিত। এবাৰ পটী বন্ধাৰ পিছত চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ অবিহনে ইয়াক খোলা "অনুচিত"। এই পদ্ধতিত সিৰাৰ তেজ স্থিৰ হৈ যোৱাৰ ফলত ২৪ ঘণ্টাৰ পিছতো সৰ্পদংশনৰ লক্ষণ ফুটি নুঠিব পাৰে আৰু তেতিয়া অনাৰ্দ্ৰ দংশন বুলি ভুলকৈ ভবা হ'ব পাৰে। -->

=== প্ৰতিবিষ ===
[[সৰ্প প্ৰতিবিষ|প্ৰতিবিষ]] উদ্ভাৱন নোহোৱালৈকে কিছুমান প্ৰজাতিৰ সাপৰ দংশনত মৃত্যু নিশ্চিত আছিল।<ref name="INCHEM">{{Cite web |last=White |first=Julian |title=Oxyuranus microlepidotus |url=http://www.inchem.org/documents/pims/animal/taipan.htm |date=November 1991 |publisher=Chemical Safety Information from Intergovernmental Organizations |quote=Without appropriate antivenom treatment up to 75% of taipan bites will be fatal. Indeed, in the era prior to specific antivenom therapy, virtually no survivors of taipan bite were recorded. |accessdate=24 July 2009}}</ref> জৰুৰীকালীন চিকিৎসাৰ বহু উন্নতি হ'ল যদিও বিষ বিয়পিলে প্ৰতিবিষেই একমাত্ৰ কাৰ্যকৰী চিকিৎসা। ফ্ৰেঞ্চ চিকিৎসক [[:en:Albert Calmette|এলবাৰ্ট কাল্‌মেট]]এ ১৮৯৫ চনত ভাৰতীয় ফেঁটীসাপৰ দংশনৰ বাবে প্ৰতিবিষ উদ্ভাৱন কৰে। কম মাত্ৰাৰ বিষ জন্তুৰ শৰীৰত (সাধাৰণতে ঘোঁৰা বা ভেড়া) সুমুৱাই প্ৰতিৰোধী তন্ত্ৰ তাৰ বিপৰীটে সক্ৰিয় কৰি প্ৰতিবিষ উৎপন্ন কৰা হয়। জন্তুটোৰ দেহৰ পৰা তাৰপিছত এণ্টিব'ডীখিনি উলিয়াই অধিক মাত্ৰাত প্ৰস্তুত কৰা হয়। 

আক্ৰান্তৰ সিৰাইদি সুমুৱাই দিয়া প্ৰতিবিষে বিষৰ এন্‌জাইমৰ লগত লগ লাগি তাক নিষ্ক্ৰিয় কৰে। বিষৰ ফলত ইতিমধ্যে হৈ যোৱা ক্ষতি ই ঠিক কৰিব নোৱাৰে। সেইবাবে প্ৰতিবিষৰ চিকিৎসা ততালিকে গ্ৰহণ কৰা উচিত। আধুনিক প্ৰতিবিষবোৰ বহুযোজী বাবে বহু সাপৰ বিষৰ বিৰুদ্ধে কাম কৰিবলৈ সক্ষম। ঔষধ প্ৰস্তুত কৰা প্ৰতিষ্ঠানবোৰে সাধাৰণতে স্থানীয় সাপৰ বিষৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবিষ উৎপাদনত জোৰ দিয়ে। কিছু লোকে প্ৰতিবিষ লোৱাৰ পিছত [[এনাফাইলেক্সিছ]]ৰ দৰে প্ৰতিক্ৰিয়া হ'ব পাৰে, কিন্তু জৰুৰী অৱস্থাত তাৰ চিকিৎসা সম্ভৱ। গতিকে লাভালাভলৈ লক্ষ্য ৰাখি প্ৰতিবিষ প্ৰয়োগ নকৰাতকৈ প্ৰয়োগ কৰাটোহে শুদ্ধ কাম।

=== পুৰণিকলীয়া চিকিৎসা ===
[[File:Snakebite kit.jpg|thumb|right|ব্যৱহাৰ নকৰিবলগীয়া পুৰণিধৰণৰ সৰ্পদংশন কিট্‌]]
তলত দিয়া চিকিৎসা পদ্ধতিবোৰ পূৰ্বে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আজিকালি কাৰ্যকৰী বুলি গণ্য কৰা নহয়। সেইবোৰে কাম কৰা যেন লাগিব পৰা ঘটনাবোৰ প্ৰকৃততে অনাৰ্দ্ৰ দংশনহে। 

* দংশন কৰা অঙ্গত ট'ৰ্নিকুৱেটৰ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া নহয়।<ref name=theak>{{Cite journal |author=Theakston RD |title=An objective approach to antivenom therapy and assessment of first-aid measures in snake bite |journal=Ann. Trop. Med. Parasitol. |volume=91 |issue=7 |pages=857–65 |year=1997|pmid=9625943 |doi= 10.1080/00034989760626 |url=http://www.kingsnake.com/aho/pdf/menu6/theakston1997.pdf|format=PDF}}</ref> ''[[:en:Crotalus durissus|Crotalus durissus]]'' সাপৰ দংশনত ট'ৰ্নিকুৱেট সম্পূৰ্ণৰূপে বিফল<ref>{{Cite journal |author=Amaral CF, Campolina D, Dias MB, Bueno CM, Rezende NA |title=Tourniquet ineffectiveness to reduce the severity of envenoming after Crotalus durissus snake bite in Belo Horizonte, Minas Gerais, Brazil |journal=Toxicon |volume=36 |issue=5 |pages=805–8 |year=1998 |pmid=9655642 |doi= 10.1016/S0041-0101(97)00132-3|url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0041-0101(97)00132-3}}</ref> কিন্তু [[ফিলিপাইন্‌ছ]]ত ফেঁটীসাপৰ দংশনত ভালকৈ বন্ধা ট'ৰ্নিকুৱেট কিছু কাৰ্যকৰী হোৱা দেখা গৈছে।<ref>{{Cite journal |author=Watt G, Padre L, Tuazon ML, Theakston RD, Laughlin LW |title=Tourniquet application after cobra bite: delay in the onset of neurotoxicity and the dangers of sudden release |journal=Am. J. Trop. Med. Hyg. |volume=38 |issue=3 |pages=618–22 |year=1988 |pmid=3275141 }}</ref> ট'ৰ্নিকুৱেট ভালকৈ নাবান্ধিলে ৰক্ত প্ৰবাহ বন্ধ হৈ [[গেংগ্ৰিন]] হ'ব পাৰে আৰু আক্ৰান্তজন অধিক বিপদত পৰিব।<ref name=theak /> চাপ প্ৰয়োগ কৰা পটীৰ ব্যৱহাৰ নিৰাপদ আৰু অধিক কাৰ্যকৰী। 
* বিষ শোহন কৰাৰ পূৰ্বে ঠাইটুকুৰাত কটা-ছিঙা কবিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া নহয় কাৰণ ইয়াৰ ফলত ক্ষতি বেছিহে হয় আৰু সংক্ৰমণৰ আশঙ্কাও বাঢ়ি যায়। 
* মুখ বা পাম্পেৰে বিষ শোহন কৰাৰ কোনো লাভ নাই আৰু ঠাইটুকুৰাৰ বেছিহে ক্ষতি কৰে।<ref name="pmid16781926">{{Cite journal |author=Holstege CP, Singletary EM |title=Images in emergency medicine. Skin damage following application of suction device for snakebite |journal=Annals of emergency medicine |volume=48 |issue=1 |pages=105, 113 |year=2006 |pmid=16781926 |doi=10.1016/j.annemergmed.2005.12.019}}</ref> তিনিমিনিটৰ পিছত আৰম্ভ কৰা শোহনে নগণ্য পৰিমাণৰ বিষ (এহেজাৰ ভাগৰ এভাগতকৈও কম) বাহিৰ কৰে।<ref>{{Cite journal|author=Alberts M, Shalit M, LoGalbo F|title=Suction for venomous snakebite: a study of "mock venom" extraction in a human model|journal=Ann Emerg Med|volume=43|issue=2|pages=181–6|year=2004|pmid=14747805|doi=10.1016/S0196-0644(03)00813-8}}</ref> গাহৰিৰ দেহত কৰা পৰীক্ষাত দেখা গৈছে যে শোহন কৰাৰ ফলত অৱস্থাৰ উন্নতি নোহোৱাৰ লগতে ঠাইটুকুৰাৰ নেক্ৰ'চিছহে হৈছে।<ref name="pmid11055564">{{Cite journal |author=Bush SP, Hegewald KG, Green SM, Cardwell MD, Hayes WK |title=Effects of a negative pressure venom extraction device (Extractor) on local tissue injury after artificial rattlesnake envenomation in a porcine model |journal=Wilderness & environmental medicine |volume=11 |issue=3 |pages=180–8 |year=2000 |pmid=11055564 |doi=10.1580/1080-6032(2000)011[0180:EOANPV]2.3.CO;2 }}</ref> আক্ৰান্তজনে নিজেই মুখেৰে শুহিলে বিষ বেছিকৈ বিয়পিবও পাৰে।<ref>Riggs BS, Smilkstein MJ, Kulig KW, ''et al.'' Rattlesnake envenomation with massive oropharyngeal edema following incision and suction (Abstract). Presented at the AACT/AAPCC/ABMT/CAPCC Annual Scientific Meeting, Vancouver, Canada, September 27 October 2, 1987.</ref> আনে শুহিলে তেওঁৰ মুখৰ পৰা ক্ষতস্থানত বেক্টেৰিয়াৰ সংক্ৰমণহে হ'ব পাৰে। 
* কুহুমীয়া পানী বা গাখীৰত অঙ্গটো ডুবাই থোৱা আৰু "সৰ্প-শিলা"ৰ (''la Pierre Noire'' বুলিও জনা যায়) প্ৰয়োগ কৰা যি স্প'ঞ্জে পানী শোহাৰ নিচিনাকৈ বিহ শুহে বুলি ধাৰণা কৰা হয়। 
* প'টাছিয়াম পাৰ্মাঙ্গানেটৰ প্ৰয়োগ। 
* ইলেক্ট্ৰ'শ্ব'ক থেৰাপী। কিছু লোকে এতিয়াও ব্যৱহাৰ কৰিলেও জন্তুৰ ওপৰত কৰা পৰীক্ষাত ই বিফল আৰু বিপজ্জনক বুলি প্ৰমাণিত হৈছে।<ref>{{Cite journal|author=Russell F|title=Another warning about electric shock for snakebite|journal=Postgrad Med|volume=82|issue=5|pages=32|year=1987|pmid=3671201}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Ryan A|title=Don't use electric shock for snakebite|journal=Postgrad Med|volume=82|issue=2|pages=42|year=1987|pmid=3497394}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Howe N, Meisenheimer J|title=Electric shock does not save snakebitten rats|journal=Ann Emerg Med|volume=17|issue=3|pages=254–6|year=1988|pmid=3257850|doi=10.1016/S0196-0644(88)80118-5}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Johnson E, Kardong K, Mackessy S|title=Electric shocks are ineffective in treatment of lethal effects of rattlesnake envenomation in mice|journal=Toxicon|volume=25|issue=12|pages=1347–9|year=1987|pmid=3438923|doi=10.1016/0041-0101(87)90013-4}}</ref>

কিছুক্ষেত্ৰত ভিতৰুৱা ঠাইৰ আক্ৰান্তক এনেকুৱা চিকিৎসা কৰাৰ ফলত সাধাৰণ দংশনতো কথা বিষমহে হোৱা দেখা গৈছে। কেতিয়াবা আকৌ দংশন কৰা অঙ্গত জোৰেৰে ট'ৰ্নিকুৱেট বান্ধি ৰক্ত প্ৰবাহ বন্ধ কৰি দিয়া হয়। আক্ৰান্তজন ভাল চিকিৎসালয় গৈ পোৱাৰ পিছত অঙ্গটো কাটি দিয়াৰ বাহিৰে তেতিয়া আন উপায় নাথাকে। 

== বিতৰণ তথ্য ==
{{multiple image |direction=vertical |width=225 |align=right |image1=World distribution of snakes.svg |image2=Number of snake envenomings (2007).svg |caption1=বিশ্বত সাপৰ আনুমানিক স্থিতিৰ মানচিত্ৰ। |caption2=বিশ্বত সৰ্পদংশনৰ ফলত হোৱা মৃত্যুৰ বিভাজনৰ মানচিত্ৰ। }}

বেছিভাগ সৰ্পদংশন অবিষধাৰী সাপৰ দ্বাৰা হয়। বিশ্বত পোৱা প্ৰায় ৩০০০ সাপৰ প্ৰজাতিৰ ১৫% মানহে মানুহৰ বাবে বিপজ্জনক।<ref name="Kasturiratne" /><ref name="Gold2002" /><ref>{{Cite journal |last=Russell |first=F. E. |title=When a snake strikes |journal=Emerg Med |volume=22 |issue=12 |pages=33–4, 37–40, 43 |year=1990}}</ref> [[এণ্টাৰ্কটিকা]]ৰ বাহিৰে সকলো মহাদেশতে সাপ পোৱা যায়।<ref name="Kasturiratne"/> সৰ্বাধিক পোৱা সাপৰ পৰিয়াল 'কলুব্ৰিড'ৰ প্ৰায় ৭০০ মান প্ৰজাতি বিষধাৰী,<ref name="Mackessy2002">{{Cite journal |last=Mackessy |first=Stephen P. |year=2002 |title=Biochemistry and pharmacology of colubrid snake venoms |journal=Journal of Toxicology: Toxin Reviews |volume=21 |issue=1–2 |pages=43–83 |doi=10.1081/TXR-120004741 |url=http://www.unco.edu/nhs/biology/faculty_staff/mackessy/colubrid.pdf |accessdate=2009-09-26 |quote=Estimates of the number of venomous colubrids approach 700 species. Most may not produce a venom capable of causing serious damage to humans, but at least five species (''Dispholidus typus'', ''Thelotornis capensis'', ''Rhabdophis tigrinus'', ''Philodryas olfersii'' and ''Tachymenis peruviana'') have caused human fatalities |archivedate=2010-06-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100602041516/http://www.unco.edu/nhs/biology/faculty_staff/mackessy/colubrid.pdf |deadurl=yes }}</ref> কিন্তু কেৱল পাঁচটা জাতি:—[[:en:Dispholidus|বুমশ্লেং]], [[:en:Thelotornis|থেল'ট'ৰ্নিছ]], [[:en:Rhabdophis|ৰেব্দ'ফিছ]], [[:en:Philodryas|ফিল'ড্ৰায়ান]], আৰু [[:en:Tachymenis|টেকীমেনিছ]]হে মানুহৰ মৃত্যুৰ কাৰণ হ'ব পাৰে।<ref name="Mackessy2002"/>। ভাৰতত পোৱা প্ৰায় ২১৬ বিধ সাপৰ প্ৰজাতিৰ ভিতৰত ৫২ বিধ বিষধাৰী। তাৰ ভিতৰত প্ৰধান জাতিসমূহ হ'ল: ইলেপিড (ফেঁটী, ৰজাফেঁটী আৰু ক্ৰেইট), ভাইপেৰিড (ৰাছেল ভাইপাৰ, কাৰ্পেট ভাইপাৰ আৰু পিট্‌ ভাইপাৰ) আৰু হাইড্ৰ'পিড (সাগৰীয় সাপ)।<ref name="snakebiteindia"/>

বিশ্বৰ বহু ঠাইত সৰ্পদংশন ৰিপ'ৰ্ট কৰাটো বাধ্যতামূলক নহয় বাবে<ref name="Kasturiratne"/> প্ৰায়েই গম নোপোৱাকৈ থাকি যায়। সেইকাৰণে আন্তৰ্জাতিকভাৱে সৰ্পদংশনৰ প্ৰাবল্য নিশ্চিত কৰিবলৈ জৰীপ কৰা হোৱা নাই। তথাপিও কিছুমানে অনুমান কৰে যে ৫.৪ নিযুত সৰ্পদংশন, ২.৫ নিযুত বিষ বিয়পা ঘটনা আৰু সম্ভৱ ১,২৫,০০০ মৃত্যুৰ ঘটনা হৈছে।<ref name="Kasturiratne"/> আন কিছুমানৰ মতে এই পৰিসংখ্যা হয় ১.২ৰ পৰা ৫.৫ নিযুত সৰ্পদংশন; ৪২১,০০০ বিষ বিয়পা আৰু ২০,০০০ৰ পৰা ৯৪,০০০ মৃত্যু।<ref name="Kasturiratne"/> মৃত্যুৰ পৰা ৰক্ষা পৰা বহু মানুহৰ বিষৰ পৰা কলাৰ ক্ষতি হৈ অঙ্গ নিষ্ক্ৰিয় হৈ পৰে।<ref name="Gutierrez2007"/> বেছিভাগ বিষ বিয়পা আৰু মৃত্যুৰ ঘটনা [[দক্ষিণ এছিয়া]], [[দক্ষিণ-পূব এছিয়া]] আৰু [[নিম্ন-ছাহাৰা আফ্ৰিকা]]ত হয়<ref name="Kasturiratne"/>। দেশৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক [[ভাৰত]]তে প্ৰতিবছৰে ২৫০০০-৩০০০০ সৰ্পদংশনৰ ফলত মৃত্যুৰ ঘটনা ঘটে<ref name="snakebiteindia">{{cite web | url=http://www.snakebiteinitiative.org/india | title=Snake Bite in India: A Brief Overview | publisher=Global snakebite initiative | work=In India, the annual mortality from snake bite is said to be between 25,000-30,000. More than 2000 deaths per year are reported from the state of Maharashtra alone. | accessdate=February 15, 2012 | author=Dr V. V. Pillay, Amrita Institute Of Medical Sciences & Research Centre, Cochin, India}}</ref>। ইয়াৰ ভিতৰত [[মহাৰাষ্ট্ৰ]]তে ২০০০ মান ঘটনা ঘটে।<ref name="snakebiteindia"/> আন এক সূত্ৰৰ মতে ভাৰতত প্ৰতিবছৰে মুঠ মৃত্যুৰ সংখ্যা প্ৰায় ৪৬,০০০<ref name="TOI">{{cite web | url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-06/india/30481201_1_anti-venom-krait-snake-bites | title=Snake bites kill 46K in India yearly | publisher=The Times of India | work="in India 46,000 people are dying every year from snakebites against the official figure of only 2,000. More than 2.5 lakh cases of snake bites are reported every year." | date=Dec 6, 2011 | accessdate=February 16, 2012 | author=The American Society of Tropical Medicine and Hygiene | archivedate=February 25, 2013 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20130225213327/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-06/india/30481201_1_anti-venom-krait-snake-bites | deadurl=yes }}</ref>

বিশ্বজুৰি গৰম দিনত সাপবোৰ সক্ৰিয় আৰু মানুহবোৰ ঘৰৰ বাহিৰত থকা বাবে সৰ্পদংশন বেছি হয়।<ref name="Kasturiratne"/><ref name="WingertChan1988">{{Cite journal|author=Wingert W, Chan L|title=Rattlesnake Bites in Southern California and Rationale for Recommended Treatment|journal=West J Med|volume=148|issue=1|pages=37–44|date=1 January 1988| pmid=3277335|pmc=1026007}}</ref> কৃষিপ্ৰধান আৰু গ্ৰীষ্মপ্ৰধান অঞ্চলত সকলোতকৈ বেছি এনে ঘটনা ঘটে।<ref name="Kasturiratne"/><ref name="Gutierrez2006">{{Cite journal |last=Gutiérrez |first=José María |coauthors=R. David G. Theakston, David A. Warrell |date=6 June 2006 |title=Confronting the Neglected Problem of Snake Bite Envenoming: The Need for a Global Partnership |journal=PLoS Medicine |pmid=16729843 |volume=3 |pmc=1472552 |issue=6 |doi=10.1371/journal.pmed.0030150 |url=http://www.plosmedicine.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pmed.0030150 |accessdate=2009-06-30 |pages=e150 |archivedate=2009-06-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090611045407/http://www.plosmedicine.org/article/info%3Adoi/10.1371/journal.pmed.0030150 |deadurl=yes }}</ref> আক্ৰান্তসকল প্ৰধানকৈ ১৭ৰ পৰা ২৭ বছৰীয়া পুৰুষ।<ref name="Gold2002"/><ref name="WingertChan1988"/><ref>{{Cite journal|author=Parrish H|title=Incidence of treated snakebites in the United States|journal=Public Health Rep|volume=81|issue=3|pages=269–76|year=1966|pmid=4956000|pmc=1919692|doi=10.2307/4592691}}</ref> শিশু আৰু বৃদ্ধসকলৰ ক্ষেত্ৰত মৃত্যুৰ আশঙ্কা বেছি।<ref name="Gold2002"/><ref name="Gold1994">{{Cite journal |author=Gold BS, Wingert WA |title=Snake venom poisoning in the United States: a review of therapeutic practice |journal=South. Med. J. |volume=87 |issue=6 |pages=579–89 |year=1994 |pmid=8202764 |doi=10.1097/00007611-199406000-00001}}</ref>

==বিষ প্ৰদান==

[[File:Snake_Venom_Delivery_System_Diagram.jpg|thumb|সাপৰ বিষ প্ৰদান ব্যৱস্থাৰ মূল ডায়াগ্ৰাম]]
বিষাক্ত সাপে যেতিয়া কোনো প্ৰাণীক দংশন কৰে তেতিয়া ইহঁতে নিজৰ বিষ প্ৰদান ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে বিষ নিঃসৰণ কৰে। বিষ প্ৰদান ব্যৱস্থা সাধাৰণতে দুটা বিষ গ্ৰন্থি, এটা কম্প্ৰেছাৰ পেশী, বিষ নলী, এটা দাঁতৰ আৱৰণ আৰু দাঁতৰ দ্বাৰা গঠিত হয়। প্ৰাথমিক আৰু আনুষংগিক বিষগ্ৰন্থিয়ে বিষক্ৰিয়াৰ সময়ত প্ৰয়োজনীয় বিষৰ পৰিমাণ জমা কৰে। কামোৰৰ সময়ত কম্প্ৰেছাৰ পেশীটো সংকোচিত হৈ সমগ্ৰ বিষ প্ৰদান ব্যৱস্থাত চাপ বৃদ্ধি কৰে। চাপযুক্ত বিষটোৱে প্ৰাথমিক বিষ নলীৰ মাজেৰে গৌণ বিষ নলীলৈ যায়, যি দাঁতৰ আৱৰণ আৰু দাঁতৰ মাজেৰে তললৈ যায়। তাৰ পিছত দাঁতৰ বাহিৰ ওলোৱা মুখৰ মাজেৰে বিষটো বাহিৰ কৰি দিয়ে। লক্ষ্যত প্ৰয়োগ কৰা বিষৰ মুঠ আয়তন আৰু প্ৰবাহৰ হাৰ বহু পৰিমাণে ভিন্ন হয়, কেতিয়াবা মাত্ৰাৰ এটা ক্ৰমৰ সমান। ইয়াৰ ভিতৰত এটা ডাঙৰ কাৰক হ’ল সাপৰ প্ৰজাতি আৰু আকাৰ, ডাঙৰ সাপে অধিক পৰিমাণৰ বিষ প্ৰয়োগ কৰা দেখা পোৱা যায়। <ref name="Hayes et al. 2002">{{Cite book|chapter=Factors that influence venom expenditure in viperids and other snake species during predatory and defensive contexts|year=2002|url=http://eaglemountainpublishing.s3.amazonaws.com/PDF/Biology%20of%20the%20Vipers/CH%2013_hayes_.pdf|title=Biology of the Vipers|pages=207–233|publisher=Eagle Mountain Publishing}}</ref>

== সমাজ আৰু সংস্কৃতিত সাপ ==

[[File:Benczur-kleopatra.jpg|right|thumb|পৌৰাণিক আখ্যান অনুসৰি সপ্তম ক্লিওপেট্ৰাই নিজৰ বাওঁ স্তনত সাপৰ কামোৰ দি আত্মহত্যা কৰিছিল, যিটো ১৯১১ চনৰ হাংগেৰীয়ান শিল্পী গ্যুলা বেনচুৰৰ এই ছবিখনত দেখুওৱা হৈছে।]]
আদিম সভ্যতাৰ সময়ত মানুহে সাপক শ্ৰদ্ধা, পূজা আৰু ভয় কৰিছিল। [[প্ৰাচীন ইজিপ্ট|প্ৰাচীন মিচৰীয়াসকলে]] ব্ৰুকলিন পেপিৰাছৰ তেৰ তম বংশৰ পৰাই সৰ্পদংশনৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত চিকিৎসাৰ তথ্য লিপিবদ্ধ কৰিছিল, য'ত শিংযুক্ত ভাইপাৰকে ধৰি বৰ্তমান সময়ত পোৱা কমেও সাতটা বিষাক্ত প্ৰজাতিক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। <ref name="Schneemann2004">{{Cite journal|title=Life-threatening envenoming by the Saharan horned viper (Cerastes cerastes) causing micro-angiopathic haemolysis, coagulopathy and acute renal failure: clinical cases and review|journal=QJM|volume=97|issue=11|pages=717–727|date=November 2004|pmid=15496528|doi=10.1093/qjmed/hch118|quote=This echoed the opinion of the Egyptian physicians who wrote the earliest known account of the treatment of snake bite, the Brooklyn Museum Papyri, dating perhaps from 2200 BC. They regarded bites by horned vipers 'fy' as non-lethal, as the victims could be saved.}}</ref> <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<span title="This claim needs references to reliable sources. (March 2023)">

ঐতিহাসিকভাৱে কিছুমান সংস্কৃতিত সাপৰ কামোৰক মৃত্যুদণ্ডৰ মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। <ref>{{Cite book|last=Wilcox|first1=Christie|url=https://books.google.com/books?id=tUsBCwAAQBAJ&pg=PA32|title=Venomous: How Earth's Deadliest Creatures Mastered Biochemistry|date=2016-08-09|publisher=Farrar, Straus and Giroux|isbn=978-0-374-71221-1|language=en}}</ref> পুৰণি কালত [[চীন]] আৰু [[ভাৰত|ভাৰতত]] মৃত্যুদণ্ডৰ এটা প্ৰকাৰ আছিল মানুহক সাপৰ গাঁতত পেলোৱা, যাৰ ফলত একাধিক বিষাক্ত কামোৰৰ ফলত মানুহৰ মৃত্যু হৈছিল। <ref name="Anil2004">{{Cite journal|year=2004|title=Homicide with snakes: A distinct possibility and its medicolegal ramifications|journal=Anil Aggrawal's Internet Journal of Forensic Medicine and Toxicology|volume=4|issue=2|url=http://www.geradts.com/anil/ij/vol_004_no_002/others/pg001.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070718031431/http://www.geradts.com/anil/ij/vol_004_no_002/others/pg001.html|archivedate=18 July 2007}}</ref> জনপ্ৰিয় পৌৰাণিক কাহিনী অনুসৰি ইজিপ্তৰ ৰাণী সপ্তম ক্লিওপেট্ৰাই মাৰ্ক এণ্টনিৰ মৃত্যুৰ কথা শুনি নিজকে ''এস্প''ক (সম্ভৱতঃ ইজিপ্তত পোৱা এবিধ ফেঁটীসাপক) <ref name="Schneemann2004">{{Cite journal|title=Life-threatening envenoming by the Saharan horned viper (Cerastes cerastes) causing micro-angiopathic haemolysis, coagulopathy and acute renal failure: clinical cases and review|journal=QJM|volume=97|issue=11|pages=717–727|date=November 2004|pmid=15496528|doi=10.1093/qjmed/hch118|quote=This echoed the opinion of the Egyptian physicians who wrote the earliest known account of the treatment of snake bite, the Brooklyn Museum Papyri, dating perhaps from 2200 BC. They regarded bites by horned vipers 'fy' as non-lethal, as the victims could be saved.}}</ref> <ref name="Smithsonian">{{Cite web|title=Who Was Cleopatra? Mythology, propaganda, Liz Taylor and the real Queen of the Nile|url=http://www.smithsonianmag.com/history-archaeology/biography/cleopatra.html|date=1 April 2007|work=[[Smithsonian (magazine)|Smithsonian]]|accessdate=4 September 2009}}</ref> দংশন কৰিবলৈ দি আত্মহত্যা কৰিছিল। <ref>{{Cite book|last=Grant|first1=Michael|url=https://books.google.com/books?id=7nk5AgAAQBAJ&pg=PP179|title=Cleopatra: Cleopatra|date=2011-07-14|publisher=Orion|isbn=978-1-78022-114-4|language=en}}</ref>

[[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ]] সময়ত নাজী জাৰ্মানীৰ সৈতে মিত্ৰতা কৰা বুলগেৰিয়াৰ তৃতীয় বৰিছক সাপৰ বিষেৰে হত্যা কৰা হৈছিল বুলি ধাৰণা কৰা হৈছে <ref name="Anil2004" /> যদিও ইয়াৰ কোনো নিৰ্দিষ্ট প্ৰমাণ পোৱা নাযায়।

==অন্যান্য প্ৰাণীৰ ওপৰত সাপৰ প্ৰভাৱ==
কিছুমান প্ৰাণীয়ে একেটা বাসস্থানতে পোৱা সাপৰ বিষৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা লাভ কৰে।<ref>{{cite web| vauthors = Bittel J |title=The Animals That Venom Can't Touch|url=https://www.smithsonianmag.com/science-nature/animals-venom-cant-touch-180960658/|website=[[Smithsonian (magazine)|Smithsonian]] |access-date=29 May 2018|language=en}}</ref> কিছুমান মানুহৰ ক্ষেত্ৰতো এই কথা নথিভুক্ত কৰা হৈছে।<ref>{{cite news| vauthors = Collins B |title=Poison pass: the man who became immune to snake venom|url=https://www.theguardian.com/environment/2018/feb/11/poison-pass-the-man-who-became-immune-to-snake-venom-steve-ludwin|access-date=29 May 2018|work=the Guardian|date=11 February 2018|language=en}}</ref>

== তথ্যসূত্ৰ ==
;পাদটীকা
{{Reflist|3}}

;গ্ৰন্থপঞ্জী
{{Refbegin}}
* {{cite book |title=Snakes: The Evolution of Mystery in Nature |last=Greene |first=Harry W. |authorlink=Harry W. Greene |year=1997 |publisher=University of California Press |location=Berkeley, CA |isbn=9780520200142 |ref=harv}}
* {{cite book |title=Handbook of Venoms and Toxins of Reptiles |editor1-first=Mackessy |editor1-last=Stephen P. |year=2010 |publisher=CRC Press |location=Boca Raton, FL |isbn=9780849391651 |edition=2nd |ref=harv}}
* {{cite book |title=Venomous Snakes: Envenoming, Therapy |last=Valenta |first=Jiri |year=2010 |publisher=Nova Science Publishers |location=Hauppauge, NY |isbn=9781608766185 |edition=2nd |ref=harv}}
{{Refend}}

== অতিৰিক্ত পঠন ==
{{Refbegin}}
* Campbell, Jonathan A.; William W. Lamar (2004). ''The Venomous Reptiles of the Western Hemisphere''. Ithaca, NY: Cornell University Press. ISBN 9780801441417
* Spawls, Stephen; Bill Branch (1995). ''The Dangerous Snakes of Africa: Natural History, Species Directory, Venoms and Snakebite''. Sanibel Island, FL: Ralph Curtis Publishing. ISBN 9780883590294
* Sullivan JB, Wingert WA, Norris Jr RL. (1995). ''North American Venomous Reptile Bites. Wilderness Medicine: Management of Wilderness and Environmental Emergencies''. 3: 680–709.
* Thorpe, Roger S.; Wolfgang Wüster, Anita Malhotra (1996). ''Venomous Snakes: Ecology, Evolution, and Snakebite'''. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 9780198549864
{{Refend}}

== বহিঃসংযোগ ==
* [http://apps.who.int/bloodproducts/snakeantivenoms/database/ WHO Snake Antivenoms Database]

[[শ্ৰেণী:চিকিৎসা বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:সাপ]]
এই পৃষ্ঠাখনত ব্যৱহৃত সাঁচসমূহঃ
সাঁচ:Citation/core (উৎস চাওক) (সুৰক্ষিত)
সাঁচ:Citation/identifier (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Citation/make link (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Cite book (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Cite journal (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Cite news (উৎস চাওক) (সুৰক্ষিত)
সাঁচ:Cite web (উৎস চাওক) (সুৰক্ষিত)
সাঁচ:Hide in print (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:ICD10 (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:ICD9 (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Infobox (উৎস চাওক) (সুৰক্ষিত)
সাঁচ:Infobox/row (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Infobox disease (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Main (উৎস চাওক) (সুৰক্ষিত)
সাঁচ:Main other (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Multiple image (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Multiple image/styles.css (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Only in print (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Px (উৎস চাওক) (সুৰক্��িত)
সাঁচ:Refbegin (উৎস চাওক) (সুৰক্ষিত)
সাঁচ:Refend (উৎস চাওক) (সুৰক্ষিত)
সাঁচ:Reflist (উৎস চাওক) (সুৰক্ষিত)
সাঁচ:Reflist/styles.css (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Rellink (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:Top icon (সম্পাদনা কৰক)
সাঁচ:নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ (সম্পাদনা কৰক)
Module:Check for unknown parameters (সম্পাদনা কৰক)
Module:Multiple image (সম্পাদনা কৰক)
সৰ্পদংশনলৈ ঘূৰি যাওক ।
"https://as.wikipedia.org/wiki/সৰ্পদংশন"ৰ পৰা অনা হৈছে