Ysebahn

D' Ysebahn isch äs Verchehrsmittel für d' Beförderig vu Personä und Güeter, wu a Schine bunde-n-ischt.

Di erschtä Ysebahne sind afangs vom 19. Jahrhundert in Ängland entwiggled wordä. D'r erschti Versuech isch unbefridigänd gsii. Ufgrund vu d'r guete-n-Erfahrig mit de Dampftraggtore het de Richard Trevithick ä zwiiachsigä Dampfchraftwagä uf Schinä - mit e paar Aahänger - konschtruiert. Am Aafang isch d'r allererschti Güeterzug vu d'r Wält würggli gfare, doch dänn isch s' Syschtem überfordäräd gsii. D' Maschinä isch abbroche wordä. Erscht dä Georges Stephenson het's verschtandä, bruuchbari Loggänä z' konschtruiere. Damit s' hend dörfä fare, hend's ä-n-amtlichi Konzessiuu bruucht. Di britischä Behördä hend ihm vorgschribe, ass er het müese d' Spurbräiti vu de änglische Poschtkutsche aawände, das sind 1 Meter, 43 Santimeter und 5 Millimeter gsii.

De Georges Stephenson het mit sym Suu di erschti Loggifabrigg gründet und au gfüehrt. Si händ au s' europäisch Feschtland beliferet, und deet händ's di gliich Bräiti für d Gläis aagwändet. So isch das di erfolgriichscht Spurbräiti worde - mer redt vu d'r Normalspur. Näbebii git's au nuch d' Breitspur und d' Schmalspur.

Mit em Uufchuu vu d'r Eleggtrizität sind au di eleggtrische Bahne uufchuu. Für das hends müese Fahrläitige und eleggtrischi Loggene buue. Dänn git's au nuch vill Bahne, wu nur Diselzüg fahred.

En neui Entwigglig vom Endi vom 20. Jahrhundert sind d Hochgschwindigkeits-Züg. En bekannte vo däre Gattig isch de TGV (Train à grande vitesse), wo vorallem z Frangriich vercheert.

Es git Streggeabschnitt, wo hützutags nüme in Betriib sind. Gründ defür chänd sii; as die Streggene nüme rendiert händ oder as d Liniefüerig korrigiert worde isch. Mängmol wird e söttegi Streggi hüt wider as Museumsysebahn betribe.

Under de Ysebahne git's au d' Standseilbahne, mäischtens als Drahtseilbahne bezeichnet. Zum Höhedifferänze überwinde händ verschideni Äschiniöre Zahradsyschtem entwiggled (z. B. bi der Jungfraubahn). Erfinder drvo isch urschprünglich dr Schwiizer Niklaus Riggenbach 1862 gsii, wo sie no mit Dampf glauffe sii.

Di bishär schterchscht Zahradloggi vu de Welt, isch anne 2012 vo de Stadler Rail us em Turgi für Brasilie baut worde.

 Commons: Ysebahn – Sammlig vo Multimediadateie