Woleschwil

Woleschwil
	Wappe vo Woleschwil
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Aargau (AG)
Bezirk:	Bade
BFS-Nr.:	4046
Poschtleitzahl:	5512
Koordinate:	661967 / 251777Koordinate: 47° 24′ 50″ N, 8° 15′ 35″ O; CH1903: 661967 / 251777
Höchi:	374 m ü. M.
Flächi:	4.39 km²
Iiwohner:	1820 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.wohlenschwil.ch
Charte
	Charte vo Woleschwil

E aglüegti Version vo derre Site, wo am 7. April 2024 freige worre isch, basiert uff derre Version.

Woleschwil (amtlich Wohlenschwil) isch e Gmeind im Bezirk Bade im Kanton Aargau. Si ligt i de Nöchi vo de Rüüss bi Mellige. I dere Gägend isch d Entscheidigsschlacht im Schwiizer Buurechrieg vo 1653 gsi. Di hütig Gmeind isch im 1906 wäge ere Fusion vo Woleschwil u Büblike entstande.

Geografy

Di Gmeind het vier Sidlige, wo in de letschte Johr zämmegwachse sin. Am witschten im Norde isch grad überem Rank vom Fluss d Ortschaft Rüüsstal, e halbe Kilometer witer im Süde chunnt Büblike, de Woleschwil u zum Schluss am Waldrand no Oberbärg. Di Ortsteil bildet hüt es zwei Kilometer langs Siedligsband entlang ere Endmoräne nördlich vom Wagerai, wo am End vo de Würmiisziit durch de Rückzug vom Rüüsgletscher entschtande-n-isch. S hät au vili Findling in de Gegend.

S Gmeindsgebiet isch 439 Hektare gross, dodervo sin 154 Hektare Wald, 204 Hektare Acher un Wiisland un 73 Hektare überbaut. Di tüfschti Schtell isch uf 346 Meter a de Rüüs, di höchsti uf 547 Meter uf em Hanebärg, eme Hoger am Nordrand vom Wagerai.

D Nachbargmeinde vo Woleschwil sin Birret u Birmischtorf im Norde, Mellige im Oschte, Tägerig im Südoschte, Hägglige im Weschte u Mägewil im Weschte.

Gschicht

Woleschwil isch vermuetli zwüsche 700 u 800 entstande un isch e Buuresidlig vo alemannische Iiwanderer gsi. Büblike gits vermutlich scho sit de Ziit zwüsche 600 u 700. In ere Klageschrift isch s Dorf im Johr 893 mit em Näme Woleeswilare s erschti mol erwähnt worde. S Fraumoischter z Züri schrybt in dere Urkunde vo Persone us em niedere Adel, wo sich widerrechtlich Abgabe aageeignet hei, doderbi au Lüt us Woleschwil u de Umgebig. Di erschti Erwähnig vo Büblike (mit em Näme Buoblinchon) isch vo 1250.

Bis zum 13. Johrhundert sin d Kyburger zu de wichtigschte Herre im Aargau worde. Wo des Adelsgschlecht im Johr 1264 ushschtorbe-n-isch, hei d Habsburger de Bsitz übernoh. Au s Chloschter Königsfälde – e Gründig vo de Habsburger – isch im Rüüsstal en bedütender Grundherr im Hochmittelalter gsi.

Im 1415i händ d Eidgenosse der Aargau eroberet. Wooleschwyl het ab do zu de Freie Ämter ghört, ere gmeine Herrschaft. D Dörfer Mägewil (mit em Wiler Eckwil), Büblike u Woleschwil hei zum Amt Büblike ghört u sin vo eme Untervogt verwaltet worde.

Im 1529 het me d Reformation iigfüehrt, nach de Niderlag im Zweite Kappelerchrieg im 1531 het d Gmeind wider müesse katholisch wärde.

Im März 1798 sin d Franzose in d Schwiiz iimarschiert u-n-hei di Helvetisch Republik ygrichtet. Woleschwil het in dere Ziit zum Kanton Bade ghört, wo 1803 im noie Kanton Aargau ufgange isch.

Am 7. November 1830 hei 3'000 bis 4'000 Lüt an ere Volksversammlig z Woleschwil teilgnoh. Settigi Volkstäg oder Landsgmeinde, wo nach de französische Julirevolution im 1830i in verschidnige Kantön vo de Schwiiz stattgfunde hei (so wie öppe der Uschtertag), hei d Regeneration igleitet. Ma het gwaltlos d Restauration welle rückgängig mache. Letschtendlich het das zu de erschte demokratische Verfassig vom Kanton Aargau gfüert.

Uf Bschluss vom Aargauische Grosse Root hei Woleschwil u Büblike gäge ihre Wille zum 1. Januar 1906 müesse fusioniere.