Ardon VS
| S VS im Lemma isch s offiziell Chürzel vom Kanton Wallis und wird bruucht, zum Verwächslige mit Yträäg vom Name Ardon vermyde, wo öppis anders meined. |
| Ardon | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Wallis (VS) |
| Bezirk: | Conthey |
| BFS-Nr.: | 6021 |
| Poschtleitzahl: | 1957 |
| UN/LOCODE: | CH ADO |
| Koordinate: | 586041 / 117818 |
| Höchi: | 503 m ü. M. |
| Flächi: | 20.4 km² |
| Iiwohner: | 3564 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Website: | www.ardon.ch |
 Ardon | |
| Charte | |
 | |
Ardon (fp. [aeˈdũ]; dt. Arden) isch e Munizipalgmeind vom Bezirk Conthey im Kanton Wallis.
Geografie
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Ardon liit am Rand vom Rhonetaal vor em Uusgang vo dr Lizerne us ere schmale Schlucht. Im Oschte sind d Nochbergmeinde Conthey und Vétroz, im Weschte und taalabwärts isch Chamoson. Uf dr Südsyte chunt Ardon im Louf vo der Rhone a d Gmeind Nendaz aa.
Der Bärgbach Lizerne chunt imene Tobel, wo töif id Felse ygfrässen isch, vo de Bärge uf der Nordsyte vom Rhonetaal obenabe. Der Bach foot im Taalchessel vo Derborence aa, wo im Gmeindbann vo Conthey liit. Derborence isch wägemene grosse Bärgsturz vo 1749 begchannt. Bi däm Unglück isch d Derborencealp vo vil Gschtei zuetekt worde, und derno isch hinder em Schuttbärg e nöie See, der Lac de Derborence, entstande. Bim Uusgang vo dr Lizerne us der änge Schlucht isch sid ane 1900 s Chraftwärch vo Ardon.
Der högscht Bärg vo Ardon isch dr Haut de Cry (2969 Meter über Meer).
D Kantonsstroos, d Ysebaanlinie und d Autobaan füere dur s Biet vo Ardon.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Ardon isch im ene Dokumänt us dr Zyt um 1100 s erschte Mool erwäänt mid dr Schrybwys Ardunum.
Oben am Dorf liit d Ruine vo dr Burg Crest.
D Herrschaft Ardon-Chamoson het sech ane 1819 i die beide Gmeinde Ardon und Chamoson ufdeilt.
Iwoner
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Quella: Bundesamt für Statistik 2005[2]
| Jaar | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
| Iwoner | 816 | 1033 | 1058 | 1125 | 1176 | 1227 | 1240 | 1215 |
| Jaar | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
| Iwoner | 1239 | 1236 | 1354 | 1432 | 1498 | 1636 | 2046 | 2295 |
Dr Üsländeraateil ischt 2010 bi 33,6 % glägu.[3]
Religion
[ändere | Quälltäxt bearbeite]76,8 % vannu Iwonru sint im Jaar 2000 remisch-katholischi gsii, 3,9 % evangelisch-reformierti.[3]
Politik
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr Ggmeindspresident va Ardon ischt dr Pierre-Marie Broccard (Stant Oktober 2017).
Spraach und Tialäkt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Bi dr Volchszellig 2000 heint vannu 2295 Iwonru 81 % Franzeesisch als Höiptspraach aagigää, 2,6 % Titsch, 1,8 % Talienisch und 14,6 % anneri Spraache.[3]
Dr tradizionäll Tialäkt va Ardon gcheert zum Frankoprovenzalisch.
Wirtschaft
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Z Ardon isch en alti Ysegiesserei, d Fonderie Ardon.
S Dorf het vil Räbbärge ufem grosse Schuttchegel vo der Losentse.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Louis Delaloye: Lexique du patois d'Ardon, avec la collaboration d'Ernest Schüle. Fédération valaisanne des Amis du patois, Sion 1964.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Ardon VS – Sammlig vo Multimediadateie- Website vo dr Gmeind Ardon
- Danielle Allet-Zwissig: Ardon. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Fuessnoote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
- ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) )
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Bundesamt für Statistik: Regionalporträts 2012: Kennzahlen aller Gemeinden (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Mai 2012
