Barkly-Oos

Barkly-Oos (Barkly East)
Dorp
Barkly-Oos  Barkly-Oos se ligging in Oos-Kaap
Koördinate: 30°58′5″S 27°35′36″O / 30.96806°S 27.59333°O / -30.96806; 27.59333
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Oos-Kaap
Distrik	Joe Gqabi
Munisipaliteit	Senqu
Stigting	1873[1]
Oppervlak [2]
• Totaal	16,80 km2 (6,49 vk. myl)
Hoogte	1 790 m (5 870 ft)
Bevolking  (2011)[2]
• Totaal	9 986
• Digtheid	594/km2 (1 540/vk. myl)
Rasverdeling (2011) [2]
• Wit mense	2.9%
• Indiërs/Asiërs	0.2%
• Bruin mense	6.2%
• Swart mense	90.4%
• Ander	0.3%
Taal (2011) [2]
• Xhosa	74.6%
• Sotho	11.7%
• Engels	2.6%
• Afrikaans	8.6%
• Ander	2.5%
Poskode (strate)	9786
Poskode (posbusse)	9786
Skakelkode	045
Webwerf	http://www.barklyeast.co.za/

Barkly-Oos is 'n dorp in die provinsie Oos-Kaap sowat 116 km suidoos van Aliwal-Noord.

Dit is in 1874 aangelê op die plaas Rockey Park en genoem na sir Henry Barkly, goewerneur van die Kaap van 1870 tot 1877. Munisipale status is in 1881 verwerf. Op 1 813 meter bo seevlak is dit een van die hoogsliggende plekke in Suid-Afrika. Tiffendell, Suid-Afrika se enigste ski-oord, lê naby die dorp. Barkly-Oos is die sentrum van die belangrike wolproduserende distrik New England.

Die bevolking in 1978 was 13 176, waarvan 1 637 wit was.

Die gebou waarin die Barkly-Oos-museum gehuisves word, is in 1891 opgerig as biblioteek en munisipale kantoor. In die middel van die 20ste eeu het mev. Freda Hattingh stukke van geskiedkundige belang begin versamel en toe voorgestel dat die dorp ’n museum kry. Die dorpsraad, wat kort vantevore 'n moderne nuwe gebou en stadsaal in die middedorp betrek het, het die gebou beskikbaar gestel en die museum is op 6 Augustus 1972 ingewy.

Die museum dek die geskiedenis van Barkly-Oos se dorp en distrik van die vroegste tye af met ’n uitstalling oor die San. Die wel en wee van die blanke nedersetters in die gebied word uitgebeeld deur middel van meubels en implemente wat gebruik is in skaap- en beesboerdery, die oorheersende bedryf van die plaaslike ekonomie. Tradisionele Xhosa-kralewerk, moderne Xhosakuns en Zulukrale en -wapens is ook te sien. ’n Versameling kleding en uniforms herinner aan die Anglo-Boereoorlog, die Eerste en die Tweede Wêreldoorlog.

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: NG gemeente Barkly-Oos.

Die gemeente is die naweek van 19 en 20 April 1873 plegtig gestig toe hy van die gemeentes Lady Grey en Dordrecht afgestig is, onderskeidelik die 19de en 17de gemeentes wat in die teenswoordige Sinode van Oos-Kaapland gestig is. Tussen Lady Grey en Barkly-Oos het ook nog Greykerk (bestaan nie meer nie), Alice (bestaan nie meer nie), Tarkastad en Willowmore gevolg.

Die eerste kerkgebou is in 1877 ingewy en in 1893 is die wyk Rhodes as 'n afsonderlike gemeente onder die naam Rossville afgestig. Dié dogtergemeente is genoem na ds. David Ross, een van die 25 Skotse predikante wat deur die loop van die 19de eeu die tekort aan predikante in die NG Kerk moes kom aanvul en later ook die liberale ingesteldheid van die teologiese skole in Nederland moes teenwerk. Hy was sowat 45 jaar lank tot 1908 die eerste leraar van die NG gemeente Lady Grey. Toe Rossville in die middel van die dekade ná 1970 nie meer op sy eie kon voortbestaan nie weens die ontvolking van die platteland, is die gemeente by Barkly-Oos ingelyf. Rossville het in 1973 nog net 103 lidmate oorgehad.

Gedurende die jare 1899 tot 1902 is die gemeente Barkly-Oos weens die Anglo-Boereoorlog in skuld gedompel en verskeie lede het in die gevangenis verkeer op aanklag van hoogverraad. Selfs ds. Ross van die moedergemeente Lady Grey is weens sy openlike simpatie met die Boere in hegtenis geneem en van dié misdaad teen die Britse koloniale bewind aangekla. Ná 24 dae in die tronk is hy egter op 4 Mei 1901, 20 dae voor sy 70ste verjaardag, van die aanklag vrygespreek en vrygelaat. Die destydse leraar van Barkly-Oos, ds. Gie, het selfs aangebied om van die kerkraad skape, koring en groente te ontvang as deel van sy salaris omdat die gemeente dit nie kon bekostig nie.

Op 14 Desember 1907 is die teenswoordige kerkgebou, met sitplek vir sowat duisend kerkgangers, teen 'n koste van slegs £10 000 ingewy. Neem 'n mens in ag dat die NG gemeente Beaufort-Wes drie jaar vroeër 'n baie ruim pastorie teen 'n koste van £2 390 (waarskynlik sowat R1,2 miljoen in hedendaagse geldwaarde) in gebruik geneem het, kom die koste van Barkly-Oos se kerkgebou in hedendaagse geldwaarde op meer as R5 miljoen te staan. Die argitek was Hermann Kallenbach. Hy het NG kerke oral in Suid-Afrika ontwerp, onder meer vir die NG gemeente Jeppestown, wat as een van die mooiste kerke in Johannesburg beskou word,^[3] op Laingsburg, Hanover en Riversdal. Ander geboue wat hy ontwerp het, sluit die Joodse sinagoge in Benoni en die Lewis & Marks-gebou (1937) in Johannesburg se middestad in. Die susters van die gemeente het gesorg vir die aankoop van 'n gepaste en doelmatige pyporrel wat destyds, alles ingesluit, slegs £650 (sowat R300 000 in hedendaagse geldwaarde) gekos het. Die sendingkerk in die swart woonbuurt is in 1926 aangebou. In 1930 is 'n ruim en doelmatige kerksaal, wat ongeveer £3 000 gekos het, ingewy. In 1941 word van 'n sendingwerkkring oorgegaan tot die stigting van 'n sendinggemeente.

Die volwasse lidmate het in 1978 486 getel en in 2006 344. Teen 2011 het dit verder afgeneem, tot 299.

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Gereformeerde kerk Barkly-Oos.

Soos in dié geweste ook met die Gereformeerde kerk Sterkstroom die geval was, is die plaaslike Gereformeerde gemeente voor die NG gemeente gestig en wel in 1871 met sowat 110 belydende lidmate. In die middel van die 20ste eeu was daar 'n opbloei in die lidmaattal, maar teen die tyd dat die gemeente 'n eeu oud was, het dit teruggesak tot weer net 110. 'n Verdere afname het daartoe gely dat die Gereformeerde kerk hier 'n leraar deel met die gemeente Maclear-Elliot. In 2012 was dit ds. Wilhan Jobse.^[4] In 1997 het die lidmaattal gestaan op 58 belydende lidmate en 30 dooplidmate en in 2013 op 28 en sewe.

Die Gereformeerde kerk Barkly-Oos is gestig op 4 Augustus 1871 op die plaas Strydfontein, ongeveer 8  van die plek waar die dorp Barkly-Oos later aangelê sou word. In 1869 is die Gereformeerde kerk Dordrecht gestig, maar reeds in 1870 moes die kerkraad aandag skenk aan lidmate wat in die gebied "over Waschbank-rivier" gewoon het. Daar is toe besluit om op 19 Junie 1870 'n diens in die Waschbank gebied te hou. Maar hierdie "over-Waschbank-gebied" van die gemeente Dordrecht het spoedig sodanig uitgebrei as gevolg van intrekkers, meesal vanuit Burgersdorp en Middelburg, dat daar in die Langkloof-gebied, later bekend as Barkly-Oos, 'n aparte wyk gestig moes word. So is die grond-gebied van die gemeente Dordrecht dus so uitgebrei dat dit die hele gebied, bekend as Wodehouse en, wat toe nog die grootste gedeelte van die latere distrik Barkly-Oos ingesluit het, omvat het. Aangesien die afstand van die Langkloof-gebied na Dordrecht so groot is en die bergagtigheid van die deel die padverbinding so moeilik gemaak het, is dit geen wonder nie dat reeds vroeg in 1871 die gedagte by die lidmate van die Langkloof-gebied ontstaan het om as 'n aparte gemeente te bestaan.

Hierdie ernstige begeertes van die lidmate van Langkloof is op die vergadering van die kerkraad op Dordrecht, gehou op 12 Mei 1871, ter sprake gebring. Die redes wat hierdie lidmate van wyk Langkloof aangevoer het vir hulle versoek was die groot afstand na Dordrecht en die moeilike begaanbare paaie daarheen, maar veral dat dit beter sou wees vir hulle geestelike belange as hulle 'n aparte gemeente sou wees. Hierdie versoek is deur die Kerkraad bespreek en dit is toegestaan, deels omdat in daardie geweste 'n goewernementsdorp gestig sou word met name Barkly-Oos, ter aandenking aan die goewerneur van destyds, sir Henry Barkly, en dat met die totstandkoming van die dorp, die gemeente daar sy eie belange beter sou kon behartig as wanneer die kerkraad van Dordrecht daaroor besluite sou moes neem. Om hierdie besluit uit te voer, is 'n kommissie benoem, bestaande uit die konsulent, ds. Dirk Postma, ouderlinge P.H. Kruger en I.S.C. Buys en teologiese student L.J. du Plessis as scriba ad hoc. Ds. Postma is vergesel van die volgende studente van die Teologiese Skool op Burgersdorp: L. du Plessis, J.S. Venter, M. Pelser (latere leraar van Barkly-Oos), W.J. Snijman en M.P.A. Coetsee jr., wat almal leraars van die Gereformeerde Kerk sou word.

So het die gemeente van Barkly-Oos dan tot stand gekom, 'n geloofsdaad waaraan daar op daardie tydstip in daardie bepaalde gebied 'n groot behoefte was, want, in 'n naskrif by die notule van die stigtingsgeleentheid, staan vermeld dat die gemeente 110 kommunikante (Nagmaalgangers) en 'n sieletal van 284 getel het. Dan staan daar nog by: "Zij is de eerste Christen gemeente die in dit oord is gesticht." Die meeste van die eerste lidmate was intrekkers uit die omgewing van Burgersdorp en Middelburg, Kaap en vir wie die afstand na die kerk op Dordrecht te groot was om hul kerklike voorregte daar te gaan geniet.

• Barklypas, 'n bergpas tussen Barkly-Oos en Elliot.
• Lys van dorpe in Suid-Afrika
• Spoorweg Aliwal-Noord–Barkly-Oos

	Wartrail, New England	Koninkryk van Lesotho Tiffindell Ski-oord	Rhodes
	Aliwal-Noord, Lady Grey		Ugie, Maclear
		Barkly-Oos
	Dordrecht, Indwe	Elliot, Cala, Ngcobo	Mthatha

• 
  Een van die aantreklikste huise op Barkly-Oos.
• 
  Namate die mense wegtrek wat eers huise soos dié bewoon het, raak die huise dikwels verwaarloos. Die huis regs is trouens erg beskadig in 'n brand, maar net so laat staan.
• 
  Die AGS-kerk op Barkly-Oos.
• 
  Die sneeu val gereeld in die winter op en om Barkly-Oos, soos hier te sien langs die pad van Lady Grey af.
• 
  Kleurryke laekostebehuising by die ingang na Barkly-Oos uit Lady Grey se rigting.
• 
  Die Metodistekerkie op Barkly-Oos.

• Barkly-Oos se toerisme-organisasie Geargiveer 5 September 2011 op Wayback Machine
• Geskiedkundige geboue op artefacts.co.za
• Inligting oor die stoomenjin wat in die middel van die dorp staan.

• Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
• Rosenthal, Eric, Encyclopaedia of Southern Africa, Juta and Company Limited, Kaapstad en Johannesburg, 1978.
• Raper, P.E., Dictionary of South African Place Names, Lowry Publishers, Johannesburg, 1987.
• World Gazetteer